Սեպտեմբերի 21-ին մենք տոնում ենք Հայաստանի անկախությունը: Խոշոր հաշվով կարևոր չէ, թե երբ ենք տոնում, կարևորը, որ անկախ ենք ու տոնելու բան ունենք: Շնորհավոր բոլորիս անկախությունը:
Այնուամենայնիվ, պատմական ճշգրտությունը օգնում է ավելի ճշմարիտ գնահատել մեր անցած ուղին: Այս իմաստով 1991թ սեպտեմբերի 21-ի հանրաքվեն որևէ նշանակություն չուներ: ԽՍՀՄ-ն արդեն փլված էր և նրանից իրենց անկախությո
Փոխարենը Մայիս 28-ը չի կարելի տոնել որպես սոսկ Առաջին հանրապետության օր: Այն Հայաստանի բուն անկախության օրն է: Չլիներ Առաջինը, չէր լինի Խորհրդային կիսաինքնավարը: Չլիներ Խորհրդայինը, չեր լինի ներկայիս անկախ Հայաստանը:
Մեր անկախությունը հիմնված է ոչ թե սոսկ ինչ որ ձևական հանրաքվեի, այլ 1918թ-ի և դրան նախորդող դեպքերի վրա: Դրանցից կարևորը, իհարկե, հարձակվող թուրքական զորքին ցուցաբերած դիմադրությունն է, որ սկսվեց Ղարաքիլիսայից, Սարդարապատից ու Բաշ-Ապարանից ու շարունակվեց մինչև Բաքու: Այդ դիմադրության շնորհիվ է որ այսօր հայ ենք, անկախ ենք և ապագայի հույս ունենք: Այդ դիմադրությունն էլ հնարավոր չէր լինի, եթե չլինեին կամավորական գնդերը, իսկ դրանից առաջ, եթե չլիներ հայդուկային շարժումը: Այս ամենը, դրան գումարած նաև 88-ի շարժումը, Հայաստանի անկախացումը դարձնում է տևական պայքարի արդյունք, այլ ոչ թե սոսկ Ռուսաստանի քայքայմամբ պայմանավորված պատահականություն:
Հայոց պետականությանը վերաբերող տարատեսակ քննարկումներում առկա են երկու միտում, որոնցից մեկի հետ բոլորովին համաձայն չեմ, իսկ մյուսի հետ ուղղակի կռիվ ունեմ:
Առաջինն այն գնահատականներն են, որոնք պնդում են, թե հայերս պետություն չսիրելով, անընդհատ թուլացնում և կործանում ենք մեր պետությունը և այդ ճգնաժամի պատճառը պատմականորեն ձևավորված մեր որակներն են, մասնավորապես ընտանեկան և համայնքային կապվածությունները, որոնցից պետք է ազատվենք, որպեսզի պետություն կարողանանք կառուցել:
Իրականում վերջին մոտ 150 տարում հայերիս ազգային-պետական կազմակերպվածությունը անշեղորեն աճում է: Եվ դրա հիմքը հայոց ազգային ինքնագիտակցությունն է, որն անբաժան է մեր ընտանեկան և համայնքային ինքնագիտակցությունից ու հիմնված է դրանց վրա: Իսկ պետականության միջանկյալ ճգնաժամերը միայն ապահովում են հաջորդող թռիչքը: Վստահ եմ, որ մեր պետականության ներկայիս ճգնաժամից մի օր ծնվելու է նաև Չորրորդ հանրապետությունը, որն ավելի հարազատ է լինելու մեր ազգային բնական կառույցին:
Երկրորդը` հային ու ՀՀ քաղաքացուն հակադրելու միտումն է: Սրա կողմնակիցները նույնիսկ փորձում են նոր ազգ ձևավորել` հայաստանցիներ, որոնց պատմությունը սկսում է 1991-ից կամ լավագույն դեպքում 1989-ից, որոնց հայրենիքը ներկա տարածքն է, այն էլ առանց Արցախի, որովհետև արցախցիները, ըստ նրանց, արդեն «ուրիշ ազգ» են: Սրանց երազածը եվրոպացու նման կուշտ և սանձարձակ ապրելն է, հանուն որի կարող են հրաժարվել թե հայրենի տարածքից, թե բարոյական ավանդույթից, թե ընտանեկան արժեքներից: Հենց դա էլ մեր անկախությունը պակասեցնող, այն անիմաստ դարձնող, երկիրը օտար կենտրոնների կառավարմանը հանձնող գլխավոր սպառնալիքն է:
Ներկա պետական ճգնաժամի գլխավոր հարցն այն է, թե անկախ Հայաստանը հայությա՞ն, թե՞ հայաստանցիների պետությունն է, նոր պետություն է՞, թե՞ հայության վերականգնված պետականությունն է: Պատասխանից են բխում բոլոր տեսական հետևությունները և քաղաքական հետևանքները:
ՎԱՀԱԳՆԱԿԱՆՉ 
Թողնել պատասխան