«Ազգ» օրաթերթի ս. թ. փետրվարի 25-ի հասարակական-պատմագիտական «Ներդիրում» լույս է տեսել ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի տնօրեն, պատմական գիտությունների թեկնածու (այժմ՝ արդեն նորաթուխ, բայց դեռեւս չհաստատված դոկտոր) Հայկ Դեմոյանի «Գրագողությունը որպես ուղիղ ճանապարհ կամ գիտական բարոյականության «պաշտպանները»» վերտառությամբ գրությունը՝ «Գեւորգ Յազըճյանի «Գիտական բարոյականության ու գիտության մեջ պատեհապաշտության մասին» հոդվածի շուրջ (լույս է տեսել «Ազգ» 2011 թ. ապրիլի 9-ին)» ենթավերնագրով: Խմբագրությունն այս նյութը հրապարակել է «Պատասխանի իրավունքով» խորագրի տակ:
Հեղինակն իր երկարապատում «պատասխանում», ըստ էության, անտեսել՝ անպատասխան է թողել իմ հատկապես հետեւյալ փաստացի քննադատությունները.
— Չի հերքել (եւ չի կարող հերքել) իմ ուղղումը, թե Օսմանյան կայսրության սուլթանները ֆեթվա չէին արձակում, այլ՝ ֆերման:
— Չի հերքել (եւ չի կարող հերքել) հայերի ոչնչացման նպատակով 1725 թ. սուլթանական ֆերմանի (եւ ոչ թե ֆեթվայի) չգոյության վերաբերյալ իմ նշումը,
— Չի հերքել (եւ չի կարող հերքել) ադրբեջանցի անգո ազգի պայմաններում Ադրբեջանն իբրեւ ազգային պետություն ներկայացնելու իմ քննադատությունը:
— Չի հերքել (եւ չի կարող հերքել) իմ ուղղումը, թե 1990-ականների սկզբին «ադրբեջանական բանակի ընդհանուր թվաքանակը չէր բավարարի 10 թուրք գեներալի համար: Ընթերցողին մնում է տարակուսել, թե Դեմոյանը որտեղի՞ց է հայթայթել այդ՝ բացահայտորեն չափազանցված թիվը»:
— Չի հերքել (եւ չի կարող հերքել) իմ դիտողությունը, թե Հայաստանն ու Ղարաբաղն առանձին երկրներ ներկայացնելը քաղաքականապես սխալ է եւ հույժ վտանգավոր (թեկուզեւ ՀՀ եւ ԼՂՀ քաղաքական վերնախավում տարածված մոտեցում է):
— Համացանցում ավելի վաղ տարածած իր «պատասխանի» տարբերակում սույն անձը «տեխնիկական վրիպակ» էր համարել իմ այն քննադատությունը, որ իր «Ղարաբաղը եւ Թուրքիայի ցեղասպանական փորձերը» հոդվածում ինքն իր «Турция и Карабахский конфликт в конце XX–начала XXI веков: историко-сравнительный анализ» (Ер.: Авторское издание, 2006) գրքի հրատարակության տարեթիվը հետ է տարել… 11 տարով՝ 2006-ի փոխարեն նշելով 1995 թվականը: Ըստ իս՝ 4 թվանշանից 4-ի շփոթումը ոչ թե վրիպակ է, այլ Արմեն Այվազյանի 1997 թ. հրապարակած գրքից բանագողությունը կոծկելու անհաջող ու ձախավեր հնարք:
— Չի պատասխանել իմ բազմաթիվ առարկայական քննադատություններին՝ իր հոդվածի հայերեն, ռուսերեն եւ անգլերեն տարբերակներում առկա բազմաթիվ հակասական մտքերի, լեզվաոճական թերությունների եւ օտարաբանությունների վերաբերյալ:
— Չի ընդունել ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի կայքէջում այս հիմնարկի անգլերեն անվան մեջ տեղ գտած կոպիտ ու ողբերգա-կատակերգական սխալի առկայությունը:
Սրանց մասին՝ «Պապանձումն Զաքարիայի», ինչպես ասում են արեւմտահայերը:
Փոխանակ պատասխանելու այս քննադատություններին եւ թեկուզ կեսբերան շնորհակալություն հայտնելու այդ մատնանշումների համար, սույն անձն ընտրել է իրեն հասու միակ ճանապարհը՝ վիրավորել, սադրել, խեղաթյուրել եւ մասամբք սոցին…
Այդուհանդերձ, հատուկ շնորհակալություն՝ «Ազգի» խմբագրությանը. ապագա դոկտորացուի հիշյալ հրապարակմամբ երեւան հանեց վերջինիս «տաղանդի» բազմաթիվ նոր դրսեւորումներ՝ հնարավորություն տալով նրան գնահատելու «ի բերանոյ քումմէ դատեցար» սկզբունքով:
Գրության նախնական օրինակը սույն անձը դեռ անցյալ տարվա ապրիլին տարածել էր Համացանցում՝ «Նոյյան տապան» գործակալության եւ hetq.am կայքերում, ուղարկել տարբեր հասցեներով ու նաեւ ներկայացրել «Ազգի» խմբագրություն՝ հրատարակելու պահանջով: Սակայն պր. Հակոբ Ավետիքյանը կտրականապես մերժել է՝ այս մասին «Անկախ» թերթի թղթակցին հայտնելով հետեւյալը. «Նախ՝ ես ասացի, որ նրա հոդվածում 25–26 անձնական բնույթի վիրավորանքներ կան, եւ եթե նա գրի մի նոր նյութ, որում այդ վիրավորանքները չլինեն եւ նրա պատասխանը լինի ըստ բուն նյութի, ապա ես պատրաստ եմ տպել, թեկուզեւ ոչնչացնի Յազըճյանին» (Անի Գասպարյան, «Պետական հանցագո՞րծ, թե՞ զրպարտիչ. կպարզվի դատարանում», http://ankakh.com/2011/04/113427/): «Ազգի» ս. թ. փետրվարի 25-ի «Ներդիրում» ապագա դոկտորացուի գրությունը դույզն-իսկ չէր համապատասխանում պր. Ավետիքյանի պայմանադրած չափորոշիչներին: Այդուհանդերձ, չեմ զարմանում. վայրիվերո արժեչափերի մեր ժամանակներում շատերը բնական են համարում մի բան ասելը, սակայն տրամագծորեն հակառակն անելը…
Ստորեւ կետ առ կետ կլուսաբանեմ սույն անձի «պատասխանում» բազմաթիվ խեղաթյուրումներից ու հերյուրանքներից մի քանիսը:
Ա. Պարզվում է, որ սա օժտված է բազմաթիվ բացառիկ հատկություններով, այդ թվում՝ պայծառատեսությամբ. նայելով մարդու դեմքին՝ անսխալ բնութագրում է նրան հոգեբանորեն, բացահայտում նրա բարդույթները: Բարձրագույն կրթությամբ սույն պատմաբան անձը, կարծում եմ, հանրապետության գլխավոր հոգեբույժի լավագույն հավակնորդն է, փնտրված կադր…
Բ. Սույն անձը ձեռնածություն է անում ազգանվանս հետ՝ ի ցույց դնելով իր… տգիտությունը: Թուրքերեն «յազըճը» բառը թարգմանել է «գրող»: Խմբագրությունն ստիպված ծանոթագրել է այն՝ «գրագիր»: Այսինքն՝ ըստ սրա՝ նույնն են գրողն ու գրագիրը: Այս երեխայական վարմունքն ինձ հիշեցրեց խաղախորդի եւ մորթեգործի մասին հայկական միջնադարյան առակը. խաղախորդը, անցնելով մորթեգործի տան մոտով, նրան նախատում էր եւ ժահահոտ անվանում: Ես էլ կարող էի ձեռնածություններ անել ու քրքջալ: Ասենք՝ մի տառ ավելացնել սրա ազգանվանը կամ պակասեցնել (պարկեշտ չէ, օրինակ, թուրքերեն «դեմ» բառն այս պարագայում հայերենի թարգմանելը): Բախտս բերել է, որ ազգանունս առնչված չէ մարմնական կամ բնական ճանապարհով մարմնից հարկադրված դուրս եկող ինչ-որ բանի, առավել եւս՝ հոգեկան թերության կամ արատի հետ, այլապես սույն անձը «հիմնավոր» փաստարկ կունենար մինչեւ յոթ պորտս ինձ վարկաբեկելու համար:
Գ. «Ականավոր» դոկտորացուն իր «պատասխանում» մի քանի անգամ մերժում է իմ գիտնական լինելու փաստը եւ ինքնախոստովանում, որ իր՝ իմ քննադատած հոդվածը պարզապես «թռուցիկ» է, իսկ իր ղեկավարած հիմնարկի (ՀՀ ԳԱԱ ինստիտուտ) էլեկտրոնային պարբերականը՝ սոսկ «լրատու»: Այսինքն՝ ակադեմիական այդ պարբերականը սոսկ լրատու է, իսկ այնտեղ զետեղված հոդվածները թռուցիկներ են՝ ըստ ՀՑԹԻ-ի ղեկավարի խոստովանության… Սա, ինչ խոսք, բավական «լուրջ» գիտություն է…
Դ. Պայծառատես-հոգեբույժ-գուշակ սույն անձը հայտարարում է, որ իմ քննադատականը գրել եմ «Արմեն Այվազյանի դրդմամբ» կամ էլ նրա հեղինակած հոդվածը հրապարակել եմ իմ անունով («պատասխանում» ոչ մեկ անգամ հանդիպող սուտ): Սույն անձը կամ չգիտե, կամ էլ միտումնավոր մոռանում է, որ Արցախի 18-րդ դարի պատմությունն ինձ համար ո՛չ խոպան է, ո՛չ էլ անապատ. խմբագրել եմ պատմ. գիտ. դոկտոր Էդուարդ Դանիելյանի «Գանձասարի պատմութիւն» (2005) գիտական ծավալուն մենագրությունը եւ «Գանձասարի վանքը» (2009) գիտահանրամատչելի հատորը (յուրաքանչյուր աշխատությունը մանրակրկիտ կերպով ընթերցել եմ առնվազն հինգ անգամ՝ հաճախ համեմատելով սկզբնաղբյուրների հետ), գրախոսել պատմ. գիտ. թեկնածու Արտակ Մաղալյանի «Արցախի մելիքությունները եւ մելիքական տները XVII–XIX դդ.» արժեքավոր մենագրությունը («Ազգ-ներդիր», 20. 09. 2008) եւ ԼՂՀ նախագահի մամուլի քարտուղար Դավիթ Բաբայանի «Ղարաբաղի խանության քաղաքական պատմությունը 18-րդ դարի արցախյան դիվանագիտության համաշարադրանքում» (2007) խեղաթյուրումներով հարուստ ռուսերեն գիրքը («Լուսանցք», 2009 թ., թիվ 16 եւ թիվ 18):
Ե. Ապա հետեւում են սույն անձի ճամարտակությունները գիտական բարոյականության մասին: Իսկ ո՞վ է բարոյականության մասին գրողը: Ապագա դոկտորացուն, որը 2005 թ. ապրիլի 21-ին «Գոլոս Արմենիում» գրել է Աթաթուրքի՝ հայ կանանց ու երեխաներին այրելու մասին, իսկ 2008 թ. սեպտեմբերի 25-ին՝ Թուրքիայի Հանրապետության նախագահ Աբդուլլա Գյուլի երեւանյան այցից հետո «Էկոնոմիստ» հանրահայտ հանդեսում նույն Աթաթուրքի՝ հայ կանանց ու երեխաների փրկելու մասին… Քաղաքական այս անզուսպ պատեհապաշտի կարծիքով՝ ես ձեւաւորվել եմ «ճղճիմ» միջավայրում: Ինչպես հայտնի է, մարդը ձեւաւորվում է (մեծ մասամբ) նաեւ դպրոցում: Հայերենի ու հայոց պատմության իմ ուսուցիչներն են եղել հայ գրականության, պատմագիտության եւ պարբերական մամուլի երախտավորներ Վահե Վահյանը, Օննիկ Սարգիսյանը, Գերսամ Ահարոնյանը, Լեւոն Վարդանը, Հակոբ Չոլաքյանը, գրաբարի ուսուցիչս՝ «Ազգի» հիմնադիր-գլխավոր խմբագիր Հակոբ Ավետիքյանը, դպրոցի տնօրեններս՝ հայ կրթության անխոնջ մշակներ Երվանդ Պապայանն ու Արա Թոփճյանը… Երեւի այս պատկառելի ու վաստակաշատ մարդիկ էլ ճղճիմ էին կամ են, քանզի իմ ձեւավորման համար այդպիսի միջավայր են ստեղծել՝ ըստ սույն անձի:
Զ. Իմ գիտնական «չլինելն» ապացուցելու համար սա դիմում է բացահայտ, թուրքավարի խեղաթյուրման: Այսպես՝ մեջբերելով իմ «Կարսի 1920 թ. անկման խորքային պատճառները» գրքի առաջաբանից մի հատված՝ կտրում է հույժ կարեւոր շարունակությունից, ինչպես նաեւ անտեսում էջատակի ծանոթագրությունը: Առաջաբանում նշել եմ, որ այս գիրքը գիտահանրամատչելի ոճով է գրված ու անմիջապես ավելացրել. «Դա այնպիսի գործ է, որն արտացոլում է իմ հաւատամքը, թէ «գիտութիւնը, արուեստը, մշակոյթը եւ, առհասարակ, ամեն ինչ ոչ միայն պէտք է, այլ պարտաւոր է ծառայել ազգի եւ ազգային պետութեան շահերին»: Գրել եմ, որ «ուսումնասիրութիւնը կատարելու եւ, ամենակարեւորը, այն հրապարակելու բուն նպատակս» է «զգուշացնել հայ հասարակութեանը գալիք արհաւիրքից» (էջ 3, ընդգծումները՝ ըստ բնագրի – Գ. Յ.): Իսկ այդ արհավիրքը, ի թիվս ՀՀ-ում այսօրվա բարոյահոգեբանական անկումային վիճակի խորացման, կարծես դարձել է անխուսափելի. վկաներից մեկն էլ ՀՀ ակադեմիական հայագիտության մեջ անբարոյական դրսեւորումների օրեցօր արմատավորումն է:
Սույն անձն անտեսել է նաեւ հետեւյալ ծանոթագրությունը՝ հենց նույն էջի տողատակում. «Գիտական ոճը պահպանել ենք այս գրքոյկի կրճատ տարբերակում, որը լոյս է տեսել քաղաքական գիտութիւնների դոկտոր Արմէն Այվազեանի կազմած ու խմբագրած «Ռազմավարութեան եւ անվտանգութեան հարցեր» յօդուածների ժողովածուում (Երեւան, 2007), էջ 481–549»:
Ոչ միայն իմ, այլեւ Արմեն Այվազյանի ու նրա ղեկավարած «ոհմակի» (այս արտահայտության հեղինակային իրավունքը պատկանում է Դեմոյանին) նկատմամբ անթաքույց ատելությամբ լցված արարածը, իհարկե, չտեսնելու էր տալու այս ծանոթագրությունը:
Է. Սա ինձ վերագրում է հայոց լեզուն տարբեր ոտնձգություններից պաշտպանելու «սրբազան առաքելություն»: Իր դոկտորական ատենախոսությունը ռուսերենով, այսինքն՝ ՕՏԱՐ ԼԵԶՎՈՎ գրած սույն անձն այս արտահայտությունը, իհարկե, գրել է հեգնանքով, սակայն դա միակ ճիշտ արտահայտությունն է նրա ողջ սադրագրում: Այո՛, ես անխնա եմ եղել եւ այսուհետ էլ անողոք եմ լինելու հայոց լեզուն հատկապես ՀՀ-ում անարգողների նկատմամբ, եւ վաստակաշատ հրատարակիչ, ազգային-հասարակական գործիչ Թորոս Թորանյանի նման հպարտ եմ հայտարարելու, թե «Մեսրոպ Մաշտոցի բեռնակիրն եմ»:
Ը. Սույն անձը «հայտնագործել» է, որ վերը նշված իմ գրքի վերնագիրը «շատ նման է» Մ. Ավետյանի՝ 1954 թ. Փարիզում լույս տեսած գրքի «առանձին ենթագլխի վերնագրին» («Կարսի աղէտին դրդապատճառները»), եւ ինձ մեղադրում է այդ աղբյուրին հղում չանելու, այսինքն՝ բանագողության համար: Նա երեւի իրեն շփոթում է… ինձ հետ, որը մահացու վիրավորական է ինձ համար: Ես այդ աշխատությունը չեմ կարդացել (իմ գրքի հրատարակումից տարիներ անց այդ գործից մեջբերումների հանդիպել եմ ակադ. Հրաչիկ Սիմոնյանի՝ իմ խմբագրած «Ազատագրական պայքարի քառուղիներում» բազմահատորյակի էջերում): Եթե չեմ օգտվել, բնականաբար, նաեւ հղում չեմ արել: Մյուս կողմից՝ եթե, բացի Կարս քաղաքի անունից, նմանության պատրանք ստեղծել են «դրդապատճառ» եւ «խորքային պատճառ» բառերը, ապա նշանակում է՝ աշխարհում ստեղծագործությունների անվանումներում չպետք է կրկնվեն շատ բառեր, որպեսզի դեմոյանների «տրամաբանությամբ» օժտվածները կրկնողներին չմեղադրեն… բանագողության համար (ասենք, եթե Մոցարտը «Ռեքվիեմ» վերնագրված ստեղծագործություն ունի, Սիլվա Կապուտիկյանն իրավունք չուներ ԱՍԱԼԱ-ի մարտիկ, նահատակ Լեւոն Էքմեկչյանին նվիրված իր բանաստեղծությունը «Գիշերային ռեքվիեմ» վերնագրելու, նմանապես՝ Տիգրան Մանսուրյանը՝ երաժշտական ստեղծագործություն հորինելու «Ռեքվիեմ» վերնագրով եւ այլն): Համենայն դեպս, շնորհակալություն եմ հայտնում դոկտոր Արա Սանճյանին՝ Մ. Ավետյանի գրքի «առանձին ենթագլուխը» սույն անձի միջոցով ինձ «հուշելու» համար…
Թ. Սա ինձ խորհուրդ է տալիս «ստուգել հայերեն գրագետ տեքստ շարադրելու իմ կարողությունները»: Բայց ո՛վ եւ ու՛մ է խորհուրդ տալիս: Նախ՝ հարկավոր էր հայերեն գրագետ գրելուց առաջ դոկտորական ատենախոսությունը շարադրել հայերեն, հետո միայն «մեյդան» կարդալ, պարոն նորաթուխ դոկտո՛ր (գուցե չես էլ իմացել, որ, ըստ ՀՀ Սահմանադրության, ՀՀ պետական լեզուն ՀԱՅԵՐԵՆՆ է, իսկ Սահմանադրությունը պարտավոր են հարգել եւ նրանով առաջնորդվել բո-լո-րը՝ ԱՌԱՆՑ ԲԱՑԱՌՈՒԹՅԱՆ՝ սկսած ՀՀ նախագահից): Իմ ավելի քան 700 հոդված-հրապարակումները, հրատարակած շուրջ 25 գիտական հոդվածները, 7 գրքերն ու գրքույկները (այդ թվում՝ հայաստանյան նորագույն պարբերական մամուլի մասին 2 գիտական մենագրություն), ռուսերենից եւ արաբերենից թարգմանած 2 գրքերը, կազմած, խմբագրած, ծանոթագրած եւ/կամ արեւմտահայերենի վերածած ավելի քան 70 հրատարակությունները (վերջինը՝ ճանաչված լրագրող եւ վերլուծաբան Թաթուլ Հակոբյանի «Հայեացք Արարատէն. Հայերը Եւ Թուրքերը» մենագրությունը մի քանի օր առաջ լույս է տեսել Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության տպարանում), բազմատասնյակ հրատարակված գրախոսությունները վկայում են հայերենին (ընդ որում՝ արեւելահայերեն ու արեւմտահայերեն տարբերակներով) տիրապետելու իմ կարողությունների մասին, եւ դեմոյանական գնահատականի կարիքը չունեմ: Բավական է ասել, որ ընդամենը մի քանի շաբաթ առաջ ՀՀ Սահմանադրական դատարանը լույս ընծայեց եւ իր կայքէջում տեղադրեց ՀՀ Սահմանադրության արեւմտահայերեն տարբերակը՝ իմ աշխատասիրությամբ, որտեղ նշված է ի՛մ անունը: Իսկ նշածս 70 գրքերի ավելի քան կեսը ծանրակշիռ գիտնականների մենագրություններ, կազմած գրքեր կամ փաստաթղթերի ժողովածուներ են, որոնք առնչվում են հայագիտական տարբեր ուղղությունների՝ հայոց պատմություն, դիցաբանություն, բանահյուսություն, ազգագրություն, բանասիրություն, գրականություն, գրականագիտություն, բարբառագիտություն, աստվածաբանություն, փիլիսոփայություն եւ այլն, նաեւ՝ հայոց ցեղասպանագիտություն: Իմ խմբագրած կամ արեւմտահայերենի վերածած գրքերից են ակադ. Հրաչիկ Սիմոնյանի «Հայերի զանգվածային կոտորածները Կիլիկիայում (1909 թ. ապրիլ)» մենագրությունը, նույնի՝ «Ազատագրական պայքարի քառուղիներում» կոթողային մատենաշարի 3-րդ եւ 4-րդ հատորները (երեքը միասին՝ շուրջ 3000 էջ), պատմ. գիտ. դոկտոր, պրոֆ. Էդուարդ Դանիելյանի վերոնշյալ երկու գրքերը, բան. գիտ. դոկտոր Մարգարիտ Խաչատրյանի կազմած «Արամ Հայկազ. Նամակներ» ժողովածուն եւ «Արամ Հայկազ. Մոռացված էջեր» մատենաշարի Ա եւ Բ գրքերը (Գ-ն տպարանում է), փիլ. գիտ. դոկտոր Արամ Սարգսյանի «Ուրվագիծ XIX դարի հայ իմաստասիրության» գիրքը, փիլ. գիտ. թեկնածուներ Աշոտ Պետրոսյանի եւ Վարդան Նիկողոսյանի, բան. գիտ. թեկնածուներ Արմեն Սարգսյանի եւ Դավիթ Գյուրջինյանի, պատմ. գիտ. թեկնածու Հակոբ Չոլաքյանի մի քանի գրքերը եւ այլն, եւ այլն: Միայն 2011 թ. սեպտեմբերից մինչեւ օրս լույս է տեսել իմ կազմած, խմբագրած եւ/կամ ծանոթագրած եւ/կամ արեւմտահայերենի վերածած տասը աշխատություն (Երեւանում, Բարսելոնայում, Թեհրանում եւ Անթիլիասում), երկուսն էլ տպագրության փուլում են: Ահա թե ո՛ւմ է սույն անձը համարձակվում հայտարարել գիտությունից հեռու, անգամ՝ գիտության հետ առհասարակ կապ չունեցող մարդ, նույնիսկ՝ «քաբաբանոցի աշխատող» («Երկիր», 27. 02. 2012): Իսկ եւ իսկ 1937 թվական… ՀՀ ԳԱԱ հայագիտական ինստիտուտներում բացահայտ դավաճանությունը հայոց լեզվին լցրեց ակադեմիական համակարգում շահատակություններից եւ ապօրինություններից առանց այն էլ գերհագեցած իմ համբերության բաժակը եւ, որպես բողոքի արտահայտություն, հրապարակավ հրաժարվեցի պատմական գիտությունների թեկնածուի աստիճանից: Սակայն, հիասթափեցնելու համար Դեմոյանին եւ իր համախոհներին, ասեմ, որ շարունակելու եմ զբաղվել հայագիտությամբ՝ առանց գիտական աստիճան-մաստիճաններ կրելու’ ինքս ինձ մեկուսացնելով ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտից եւ այնտեղ գործող 004 մասնագիտական խորհրդի’ ամեն սրբություն տրորելու պատրաստ անդամների ապականված միջավայրից (հայտնեմ, որ այդ խորհրդում ընդգրկված են ոչ միայն Պատմության ինստիտուտի, այլև Երեւանի պետական ու Հայկական պետական մանկավարժական համալսարանների, Վանաձորի պետական մանկավարժական ինստիտուտի դասախոսներ, Մաշտոցի անվան Մատենադարանի մեկ գիտաշխատող ու տիտղոսակիր ուրիշ պատմաբաններ, որոնք պատմության համար արձանագրեցին հավերժ ամոթալի փաստը’ հայոց լեզվի հոշոտումը ՀՀ ԳԱԱ հայագիտական ինստիտուտներում…):
Սույն անձն ինքն է ցույց տվել հայերենի իր կարողություններն իր «պատասխան»-զազրախոսության մեջ: Այսպես’ հակառակ նրա շարադրանքի լեզուն «մաքրելու» Հ. Ավետիքյանի ակնհայտ ջանքերին’ վերջինիս աչքից վրիպել է կարեւոր մի «մանրուք». սա չգիտե անգամ հայոց տառերի թվային արժեքները, եւ իր սադրագրում, 11 թվանշանը համարակալել է «ի»-ով (որ իրականում 20-ն է), իսկ 12-ը’ «լ»-ով (որ իրականում 30-ն է): Սրա «տրամաբանությամբ»’ հայոց այբուբենի վերջին’ «Ք» տառի թվային համարժեքը 36-ն է, այսինքն’ հայերը կարողացել են հաշվել մինչեւ 36-ը… Հետաքրքիր է, իսկ ինչպե՞ս են միջնադարի հայ գիտնականները թվաբանական ամենաբարդ հաշվարկներ կատարել մաշտոցյան 36 գրերով… Համբակին հարիր այս փաստը հերիք է ոչ միայն ապացուցելու սույն անձի բացառիկ «կարողությունները» հայոց լեզվից, այլեւ պատկերացում կազմելու համար ակադեմիական այն փտած միջավայրի մասին, որը կարող է հայագիտական տարրական գիտելիքներ չունեցող նման մեկին (եւ ոչ միայն նրան) պատմական գիտությունների թեկնածուի, այնուհետեւ նույնիսկ դոկտորի գիտական աստիճան շնորհել, վաղն էլ ակադեմիկոս դարձնել…
Ժ. Սույն անձն ինձ վերագրում է նաեւ «փոքրոգություն եւ անսկզբունքայնություն», նույնիսկ’ «թուլակամություն»’ հայտարարելով, թե ես իբր հրաժարվել եմ իր հասցեին իմ գրած «պալատական պատմաբան» որակումից: Էժանագին սո՛ւտ: Երբ, պատահաբար հանդիպելով ինձ, սույն անձն այդ որակման մասին հարցրեց, պատասխանեցի’ «պատմաբան» բառի համար, կարծում եմ, ինքն առարկություն չունի, իսկ ինչ վերաբերում է «պալատական» բառին, հավելեցի, որ հայոց լեզվում «պ» տառով սկսվող ուրիշ բառեր էլ կան’ ներողություն խնդրելով նրան ուղեկցող օրիորդից…
ԺԱ. Սույն անձն ինձ մեղադրում է ՀՀ-ում «այլատյացություն ու անհանդուժողականություն տարածելու համար»: Իր սադրագրի վերջում, հետգրության կարգով, նա մի քիչ մանրամասնում է ասելիքն ու բացահայտում անցյալ տարվա հունիսից ՀՀ իրավապահ մարմիններին իմ դեմ դրդելու գործում իր անմիջական մասնակցությունը’ թաքնվելով Արմինե Ադիբեկյան կոչեցյալի թիկունքում (ամո՛թ. հայ տղամարդու համար նվաստացուցիչ քայլ է…): Սա հայտարարում է, որ ՀՀ ոստիկանությունը «երեւանյան գրախանութներից առգրավել է Գ. Յազըճյանի հեղինակած եւ ՀՀ օրենսդրության բազմաթիվ կետերին հակասող այլատյացություն ու անհանդուրժողականություն քարոզող գրականության նմուշները» (այսպես է տպվել «Ազգում, «հակասող» բառից հետո ստորակետ չկա – Գ. Յ.), ու ավելացնում. «Եվս մեկ փայլուն ապացույց գիտական բարոյականության «պաշտպանի» իրական դեմքը բացահայտելու համար»:
Սույն անձը հիշյալ օրիորդի միջոցով փորձել ու շարունակում է փորձել ինձ մեղադրել… հրեա եւ ամերիկացի «ազգերի» նկատմամբ այլատյացություն տարածելու համար, այն դեպքում, երբ նման ազգեր պարզապես… գոյություն չունեն (իսրայելացի ու ամերիկացի հանրույթները ազգակերտման երկար գործընթացի մեջ են): ՀՀ ոստիկանության փորձն ավարտվեց կատարյալ ու խայտառակ ձախողությամբ, քանի որ ՀՀ-ում Լիբանանի դեսպան (այժմ’ թոշակառու) Գաբրիել Ժաարան ինձ խոստացավ «Լիբանանի Հանրապետության ամբողջական աջակցությունն ու պաշտպանությունը» (դեսպանի բառերն են): Ներկայումս Դեմոյանի հրահրումով եւ/կամ մասնակցությամբ իմ դեմ «սարքած» գործը ՀՀ Ազգային անվտանգության ծառայության քննչական վարչությունում է, եւ քննիչները, կարդալով «Ազգում» լույս տեսած դեմոյանական սադրագիրը, ոչ միայն լավ հասկացան «ինչն ինչոց է», այլեւ հույժ վրդովվեցին, որ սույն անձն իրեն վերագրել է նաեւ քննիչի, դատախազի ու դատավորի գործառույթներ: Դե ինչ, եթե մարդը ինքն իրեն պայծառատես, հոգեբույժ եւ գուշակ է պատկերացնում, ինչու՞ նաեւ իրավաբան ու իրավապահ չլինի…
Էջատակի ծանոթագրությամբ «Ազգի» խմբագրությունը, ըստ էության, ստախոս ու սադրիչ է հայտարարել սույն անձին’ վերոնշյալ տողերի համար: Խմբագրությունը, սակայն, չի նկատել սրա եւս մեկ ստախոսությունը, այն, որ ե՛ս չեմ առգրավման խուլիգանական փորձի թիրախ դարձած երեք գրքերի (ա. «Սիոնի իմաստուններուն փրոթոքոլները», բ. Գերի Կահ, «Աշխարհի գրավման ճանապարհին», գ. «Ամերիկյան իմպերիալիզմը եւ իսրայելական սիոնիզմը Հայաստանի եւ հայության դեմ», հոդվածների ժողովածու) հեղինակը… Այդ գրքերի խմբագիրն եմ ու հրատարակիչը, հեղինակել եմ դրանց առաջաբանները, նաեւ’ վերջին ժողովածուի 16 հոդվածից միայն մեկը, մեկն էլ թարգմանել եմ արաբերենից: Նորաթուխ «հայագետ-դոկտորացուն» չգիտե «կազմել, խմբագրել եւ հրատարակել» ու «հեղինակել» բառերի բովանդակային տարբերությունը: Հայտնեմ նաեւ, որ «պատասխանում» սա իր կազմած ու խմբագրած եւ’ բանագողություններով հարուստ «Հայկական զինանշաններ, դրոշներ, պետական պարգեւներ» գրքույկ-ալբոմը հայտարարում է… «մենագրություն»… Ողբամ զքեզ, հայաստանյան հայագիտություն…
Սույն անձն ինձ սեւացնելու իր մոլուցքի մեջ չի հասկացել, որ «ձեռի տակով» ծանրագույն վիրավորանք է հասցրել ինձ’ երդվյալ հակասիոնական եւ հակաթուրք անձս Սիոնի իմաստունների շարքին դասելով… Ի դեպ, ավելորդ չէ հայտնել, որ սույն «դոկտորի» անմիջական մասնակցությամբ, 1937 թվականի ոգով ու ոճով թխված գործով ես մեղադրվում եմ նաեւ… արաբ ազգի նկատմամբ այլատյացություն քարոզելու համար… Լա՞ս, թե՞ խնդաս ՀՀ Քրեական օրենսգրքի 333-րդ հոդվածով դատապարտելի այս ափաշկարա սուտ մատնության համար:
ԺԲ. «Երկիր Մեդիա» հեռուստակայանի հայտնի տեսագրությունը (Գյուլի’ երեւանյան այցի գիշերը Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրը հայտնվել է խավարածիրում) սույն անձի, շեշտենք’ ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի տնօրենի կյանքը վերածել է մղձավանջի: Սա ամեն ինչ է անում հայ միլիոնավոր նահատակների հիշատակը պղծած այս ամոթալի իրողությունը կոծկելու համար’ կարծելով, թե մարդկանց հիշողությունը շատ է բթացել: Իր «պատասխանում», այս մասին սույն անձը հոխորտանքով հարց է ուղղում ինձ. «Ո՞ւր էիք դուք, պարոն Յազըճյան» եւ այլն: «Ազգն» այս ազգուրացությունն էլ է ծանոթագրել’ հաստատելով լուսավորության անջատման իրողությունը’ նշելով որ այս խայտառակ փաստի աղբյուրը ոչ թե թուրքակա՛ն լրատվամիջոցներն են, ինչպես իր «բարձունքից» մանկամտորեն փորձում է «ապացուցել» սույն անձը, այլ «Երկիր Մեդիա» երեւանյան հեռուստակայանը: Սա հաջողությամբ այդ սուտը կրկնեց աշխարհի «ամենաարդար»’ ՀՀ դատարանում’ ներկայացնելով այն ոչ ավել, ոչ պակաս’ Ա. Այվազյանի (հիմա արդեն կասի’ նաեւ «Ազգի» խմբագրության) ձեռքով անձամբ իրեն, իր ղեկավարած թանգարան-ինստիտուտին, ՀՀ նախագահին եւ ՀՀ պետականությանը հասցված անարգանք…
ԺԳ. Սույն անձն ինձ վերագրում է նաեւ իր դեմ Ա. Այվազյանի հայցի դատաքննության ժամանակ «մամուլում առաջին հրձիգի դերը»: Իրականում «Ազգ» օրաթերթի գլխավոր խմբագրի հանձնարարությամբ կատարել եմ լրագրողիս պարտականությունը’ անաչառորեն ներկայացնելով ողջ դատական գործընթացը:
Սույն անձը պետք է գոնե այս մասին լռեր, քանի որ իր կաշին փրկելու համար դատարանը դիմեց ամոթալի հնարքների… Օրինակ’ նիստերից մեկից առաջ հոսանքազրկվել էր դատարանի շենքը’ տեսանյութի դիտումը ձախողելու համար, իսկ նիստը հետաձգելուց 10 րոպե էլ չանցած շենքի էլեկտրամատակարարումը վերականգնվել էր…
ԺԴ. Հետաքրքրական է սույն անձի ատելությունը լոսանջելեսյան հայկական հեռուսատատեսությունների եւ հեռուստաժամերի նկատմամբ, որոնց պատասխանատուներին վիրավորում է միայն իրեն վայել արտահայտություններով’ մոռանալով, որ նաեւ ինքն է բազմիցս հյուրընկալվել նրանց: Գաղտնիք չէ, որ Սփյուռքում հայկական լրատվամիջոցների մեծագույն մասը գոյատեւում է անասելի դժվարություններով. աշխատանքի ողջ ծանրությունը մի քանի նվիրյալների, ոչ քիչ դեպքերում’ նույնիսկ մեկ հոգու ուսերին է: Այս ամենը շատ լավ իմացող, բայց չհասկացող սույն անձը, փոխանակ շնորհակալ լինելու նրանց հայապահպան ջանքերի համար, չարախնդում է ու վիրավորում: Ի՞նչ անես, սա էլ մարդու տեսակ է…
ԺԵ. Ինձ լավագույնս «մշակելուց» հետո սույն անձն անցնում է Արմեն Այվազյանին. նույնպիսի անհիմն ու խեղաթյուրված «փաստեր» հրապարակ հանելով’ ճգնում է ապացուցել, թե Այվազյանն է իրենից բանագողություն արել, եւ ոչ թե ընդհակառակը… Սա ինչպես ինձ, Այվազյանին նույնպես բնութագրել է «անհանդուրժողական» մակդիրով’ համեմված «ամենառասիստ» պիտակով: ՀՀ-ում հայոց արժեքների պահպանման համար նախանձախնդիր լինելը հենց մե՛ր հանրապետությունում այսուհետ համարվելու է «ռասի՞զմ»…
ԺԶ. Իր զազրախոսության ավարտին սույն անձը հայտնում է, թե Այվազյան-Յազըճյան զույգի ««վաստակն» ու դրանց հետեւանքները շատերին են հայտնի», եւ Այվազյանի հետ ինձ էլ դասում անցավորների շարքում: Այո՛, շատերին է հայտնի Ա. Այվազյանի եւ իմ վաստակը: Իսկ թե ո՞վ է անցավորը, ցույց կտա ամենաանաչառ ու ամենաճիշտ դատավորը’ ԺԱՄԱՆԱԿԸ, եւ ոչ թե այսօրվա խեղված, խաթարված, գրեթե բոլոր բնագավառներում անբարոյականությամբ գերհագեցած միջավայրը, ավելի ճիշտ’ «Իմ դեմ խաղ չկա» աղետաբեր կարգախոսով զինված, մեզ անխուսափելի կործանման տանող իրականությունը: Կավելացնեի, որ միմիայն ՀՀ այսօրվա իշխանությունների վարչահրամայական զինանոցի վրա հենված սույն անձի «վաստակը» շատերին է հայտնի’ ՀՀ-ից մինչեւ Սփյուռքի գաղթօջախներ… Նա կարծում է, թե մոռացվե՞լ են իր ծլվլոցները «ֆուտբոլային դիվանագիտության» «հաղթարշավ»-քծնարշավի շրջանում, մինչդեռ տողերիս հեղինակը, բողոքելով այդ ընթացքի ու այդ անամոթ մարաթոնում ԵՊՀ ղեկավարության ընդգրկվածության դեմ’ 2009 թ. հոկտեմբերի 5-ին հրապարակավ հրաժարվեց ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի ցեղասպանագիտության բաժնի վարիչի պաշտոնից’ ռեկտոր Արամ Սիմոնյանին ուղղված հրաժարականում մասնավորապես գրելով. «Ինձ համար աներեւակայելի խայտառակութիւն է լինել աշխատակիցը – այն էլ’ Ցեղասպանագիտութեան Բաժնի վարիչի պաշտօնում – մի կառոյցի, որի ղեկավարութիւնը լուռ ականատեսն է հայոց ազգային արժանապատուութիւնը հիմնայատակ քանդող դաւաճանական գործընթացի (յետագայում էլ հաւանաբար լինի անմիջական յանցակիցը’ «պատմութեան վիճելի հարցեր քննարկելու» պիտակի տակ), փոխանակ լինելու առաջամարտիկը դա տապալող համահայկական շարժումի» (հրաժարագիրս լույս է տեսել Բեյրութի «Արարատ» օրաթերթի 2009 թ. հոկտեմբերի 28-ի համարում): Ահա՛ սույն անձի «վաստակի» եւ իմ վաստակի ընդամենը մեկ օրինակը…
«Ազգ-ներդիրի» 2011 թ. ապրիլի 9-ի իմ հրապարակման մեջ գրել եմ. «Եթե մենք ուզում ենք, որ ՀՀ-ում գիտությունն ապագա ունենա, ապա գիտական բարոյականության բոլոր տեսակի խախտումներին պետք է տալ ամենախիստ ու անաչառ գնահատականները»: ՀՀ ԳԱԱ-ի, նրա հայագիտական հաստատությունների, մասնավորաբար Պատմության ինստիտուտի ղեկավարները ոչ միայն լիովին անտեսեցին այս հույժ կարեւոր առաջարկությունը, այլեւ ս. թ. փետրվարի 28-ին հենց իրենք ոտքի տակ տալով հայոց լեզուն իր իսկ հայրենիքում’ ապացուցեցին, որ մեր երկրում շարունակվում է հայագիտության (նաեւ անկախ պետականության) փլուզման գործընթացը: Դա է վկայում նաեւ ՀՀ ԳԱԱ ՊԻ-ում գործող եւ պատմական գիտությունների թեկնածուի ու դոկտորի աստիճան շնորհող 004 մասնագիտական խորհրդի անդամներից մեկի արտահայտությունը սույն անձի ատենախոսության պաշտպանության ժամանակ. «Մեկ է, Դեմոյանին տալու եք դոկտորական աստիճանը, այնուամենայնիվ, ասելու եմ իմ ասելիքը»: Պարզ խոստովանություն, որ այս խորհրդի անդամները (կամ առնվազն նրանց մեծ մասը) պարզապես «կոճակ սեղմողներ» են, հեռակառավարվող մարդամեքենաներ’ հանդիպակաց շենքում ծվարած Ազգային ժողովի պատգամավորների հանգույն…
Ուղղակի բախտս բերել է, որ ես եւ Հայկ Դեմոյանը չենք հանդիպել տխրահռչակ 1937–38 թվականներին: Սա ինձ’ երդվյալ հակաթուրքիս, հաստատապես կմատուցեր «Եռյակին»’ 12 պետության, այդ թվում’ Թուրքիայի օգտին լրտեսություն կատարելու «անսակարկելի» եւ «անհերքելիորեն ապացուցված» մեղադրանքով …
ԳԵՎՈՐԳ ՅԱԶԸՃՅԱՆ
Երեւան, 20-ը մարտի, 2012 թ.
Հ. Գ. 1. Այս գրությունը «Ազգի» խմբագրության է հանձնվել 2012 թ. մարտի 21-ին:
Հ. Գ. 2. Հաջորդ օրը’ մարտի 22-ին, «Գոլոս Արմենիի» թերթում իր հրատարակած հոդվածը Դեմոյանն ստորագրել է արդեն «պատմական գիտությունների դոկտորի» աստիճանով’ այն դեպքում, երբ Բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովը դեռեւս չի հաստատել նրան «շնորհված» այդ գիտական աստիճանը: Այսինքն’ ինքնահաստատման խնդիր ունեցող սույն անձը ոտնատակ է տվել նաեւ ԲՈՀ-ի կանոնադրությունը, որին հղում է արել իր օտարալեզու ատենախոսության թույլտվության համար: Դեհ ինչ, 004 մասնագիտական խորհրդի անդամներն ու ԲՈՀ-ի ղեկավարությունը արժանի են Դեմոյանի ոչ միայն այս նոր «նվերին», այլեւ’ շատ ավելիին: Սա ինձ հիշեցրեց Ալիի եւ խալիի վերաբերյալ թուրքերեն հայտնի ասացվածքը: Ուրեմն, բարի վայելում… Ի դեպ, «Ազգ.ներդիրի» փետրվարի 25-ի համարի իր սադրագիրը սույն պարոնը համացանցում տարածել է ոչ թերթում լույս տեսած վերնագրով, նշելով, թե այն լույս է տեսել «Ազգի» փետրվարի 25-ի համարում’ իհարկե զեղչելով թերթի խմբագրության երեք ծանոթագրությունները: Սա էլ ի գիտություն հատկապես պր Հակոբ Ավետիքյանին:
ՎԱՀԱԳՆԱԿԱՆՉ 