Archive for the ‘Ուխտագիրք Արորդյաց’ Category

ԳԱՐՈՒՆԸ, ՄԻԵՎՆՈՒՅՆ Է, ԳԱԼՈՒ Է

19 Մարտի, 2012

Հետաքրքիր է, ի՞նչ ուժ կարող է արգելել գարնանգալուն — և ոչ մի ուժ. միևնույն է, գարունը գալու է:ԵՎ ի՞նչ ուժ կարող է արգելել գարնանը ծիրանիծաղկելուն — և ոչ մի ուժ. միևնույն է, ծիրանինծաղկելու է:

Գարունը գալիս է մեզանից անկախ: ԵՎ մենքուզենք, թե չուզենք, հրաժարվում ենք ձմեռվաշնորհած բոլոր արհեստական «պաշտպանիչ»միջոցներից‘ դեն ենք գցում վառարանը,վերարկուն… Գարունը կյանքի նորոգումն է ձմեռից‘ հարաբերական մահից, հետո: Ծիրանին ինքը չիորոշում‘ ծաղկել, թե ոչ: ԵՎ մենք չենք որոշում‘ հրաժարվել ձմեռվա արհեստական միջոցներից, թեոչ: Գարունն է պարտադրում վերադարձ դեպի բնական ապրելակերպ:

Նույն օրինաչափությամբ, արդեն մոտենում է Տիեզերական Գարունը, որը Երկրի վրաարտահայտվում է Տիեզերական Հուրի‘ Էներգիայի առավել կուտակումով: Ի՞նչ ուժ կարող է արգելելՏիեզերական Գարնան հաղթարշավին — և ոչ մի ուժ: ԵՎ ի՞նչ ուժ կարող է արգելել Երկրի բնականՏեսակների‘ Ազգերի «ծաղկելուն» — դարձյալ ոչ մի ուժ: ԵՎ անկախ մեր կամքից, միևնույն է, մենքդեն ենք նետելու 2 — 2,5 հազար տարի տևած Տիեզերական Ձմռան շնորհած բոլոր արհեստականմիջոցներն ու կառույցները և վերադառնալու ենք բնական ապրելակերպին: Մեռնելու են այդբոլորը‘ կուսակցություններ, գաղափարախոսություններ, կրոններ…, և մնալու է Ազգը,որպես Բնական Որակական Ամբողջություն: ԵՎ Ազգը իր բնական կառույցներն ուհարաբերություններն է հաստատելու: Դա Բնության պահանջն է, դա Գարնան պահանջն է:

ԵՎ Տիեզերական Գարունը հենց Արարատում է իր առաջին ճաճանչները սփռելու: ԵՎ Գարնան հենցառաջին Արևով է ծնվելու Հուր-Աստված Վահագնը հենց Արարատում‘ հովանավորելու և զորացնելուԱստվածամարդերի Ցեղը Արի:

ԵՎ Արի Հայը միայն Արարատում կդիմավորի Վահագնին, միայն Արարատում ՎահագնիԶորությամբ կզորանա և կհավերժի որպես Աստվածամարդ:

Արարատը սովորական հող չէ: Արարատը Արիների արարման վայրն է, և Արիները գենետիկականկապ ունեն իրենց Արարատի հետ: Արարատն իր մեջ ամեն մի Արի Հայի արմատն է կրում ուփայփայում: Ամեն մի Արի Հայ իր մեջ մի կտոր Հայրենիք է կրում: ԵՎ թող ամեն մի Արի Հայ միանաիր արմատին Արարատում և իր միջի Հայրենիքը ամբողջացնի Արարատի զգացողությամբ. ևզորանա ու դիմավորի Վահագնին: Քանզի Վահագնը միայն զորավորներին է հովանավորելու -նրանց, ումից աստվածներ կծնվեն:

Տիեզերական Գարունը, միևնույն է, գալու է. Վահագնը, միևնույն է, ծնվելու է. և Արի Ազգս Հայոց,Վահագնի Զորությամբ օծված, միևնույն է, ծաղկելու է Արարատում…

Առաջնորդվենք ՈՒԽՏԱԳՐՔՈՎ, սնվենք Կենաց Խորհրդով, զորանանք և պատրաստվենքդիմավորելու ՎԱՀԱԳՆԻ¯Ն…

Հատված Ուխտագրքից

Տրնդեզին ընդառաջ (որը երբեք քրիստոնեական տոն չի դառնա)

12 Փետրվարի, 2010


Փետրվարի 13-ին Էրեբունի պատմական ամրոցի տարածքում կկայանա Տրնդեզի տոնակատարություն: Կմասնակցեն Հայ Արիական միաբանության (ՀԱՄ) եւ Հայ ազգայնականների համախմբման (ՀԱՀ) անդամներն ու այլ հեթանոս հայեր:
Կլինի ծիսակատարություն, որը կիրականացնեն ՀԱՄ Հոգեւոր խորհրդի քրմերի թեկնածուները:
Փա՜ռք Հայ Աստվածներին եւ բարի վերադարձ…

“Լուսանցք

Տ ր ն դ ե զ

Արի Մանը (Մարդը) հավաքեց Արիներին՝ դիմեց նրանց.
— Սիրելի ազգակիցնե՛ր, ես Վահագն Աստծուն եմ տեսել, Վահագնի մոտից եմ գալիս եւ Վահագնի աստվածային պատգամն եմ բերել ձեզ: Շուտով Աստվածային Երկունք է լինելու, եւ ապա գալու է Վահագնը, փրկելու մեր Ցեղը Վիշապի պիղծ ճիրաններից: Եկե՛ք Արագած լեռան հազար ու մի գանձերը պեղենք եւ Աստվածային Երկունքի կրակով կռենք մեր զորության թուր-կեծակին: Գարնան առաջին Արեւով կգա Վահագնը, կօծի մեր թուր-կեծակին, եւ մենք կհաղթենք Չարի Տիտաններին եւ կազատենք մեր Արարատը:
Սակային չլսեցին Արիները Մանին: Սկզբից բռունցք ճոճեցին վրան, հայհոյեցին, անհավատ եւ անհնազանդ անվանեցին: Հետո սկսեցին ծաղրել նրան, համարեցին խելագար ու հեռացան:
Արի Մանը մնաց միայնակ: Եվ միայնակ գնաց գանձեր պեղելու: Փորում էր նա Արագածի կուրծքը: Նրա բրիչի հարվածները արձագանք էին տալիս լեռնաստանով մեկ: Նա շտապում էր՝ շուտով սկսվելու էր Աստվածային Երկունքը, եւ ինքը պետք է պատրաստ լիներ:
Արի Մանի բրիչի հարվածները, արձագանք տալով, գրգռում էին կասկածամիտ Արիների հետաքրքրասիրությունը: Ամբոխը հավաքվում էր Արի Մանի շուրջը: Ծաղրում էին նրան, հայհոյում, երբեմն նաեւ քարեր շպրտում նրա վրա: Բայց ամենին անհաղորդ, Արի Մանը համառորեն շարունակում էր պեղել:
Արի Մանի այդ ինքնավստահ համառությունը ճնշում էր ամբոխին: Ամբոխը սսկվում էր: Հեգնանքը տեղի էր տալիս երկյուղալի զգուշավորության: Արիներն այլեւս չէին ծաղրում Արի Մանին, քար չէին նետում նրա վրա. մի ներքին երկյուղով նահանջում էին ու հեռվից դիտում էին Արի Մանին` առանց հասկանալու, թե ինչ է անում: Միայն ներքին զգացողությամբ կռահում էին, որ մի շատ ահավոր բան է նյութում: Եվ որքան զգուշանում էին, այնքան նրանք ընկճվում էին Արի Մանի զորության առջեւ:
Արի Մանը իր մեջքը ուղղեց միայն այն ժամանակ, երբ պեղված հազար ու մի գանձերը բազմագույն ճառագում էին առավոտյան արեւի տակ: Նա սրբեց ճակատի քրտինքը ու նայեց երկինք:
Հեռվում, շատ հեռվում կարծես մի կարմիր նուռ էր պայթել, եւ հյութը ծորում էր ներքեւ: Հասկացավ Արի Մանը, որ Երկունքը սկսվում է: Նա դիմեց հավաքված ամբոխին, որ երկյուղից չէր հանդգնում մոտենալ նրան:
— Արինե՛ր,- կանչեց Արի Մանը,- նայե՛ք երկինք, Աստվածային Երկունքն է սկսվում, մեր զորության արշալույսն է բացվում:
Արիները նայեցին երկինք եւ սարսափած վայնասուն բարձրացրին.
— Աստծո պատի՜ժն է սա, Արի Մանի կատարած ահավոր մեղքի համար Վիշապ Աստվածը պատժում է բոլորիս. — սա աշխարհի վե՜րջն է…
Եվ փախան Արիները, մտան տները, ամուր փակեցին դռներն ու լուսամուտները:
Դրսում սկսվել էր Աստվածային Երկունքը, իսկ տներում սարսափած Արիները խավարի մեջ հուսահատ աղոթում էին:
Աստվածային Երկունք էր:
Երկնի երկունքից, Երկրի երկունքից եւ ծիրանագույն ծովի երկունքից, ծիրանի ծովում եղեգն էր երկնում: Եղեգան փողից ծուխ էր ելանում, եղեգան փողից բոց էր ելանում՝ հուր աստվածային, երկինք էր ձգվում, հասնում արեւին եւ միահյուսվում արեւի բոցին: Արեւը երկնից կրակ էր ցայտում ճաճանչների տեղ, բազում կայծակներ իրար էին խաչվում՝ հոշոտում երկնի կապույտը լազուր, որոտն էր ահեղ արձագանք տալիս աստղերից վերեւ: Երկունքի ցավից Երկիրն էր տնքում, հողն էր կտրատվում ուժգին ցնցումից ու Երկրի խորքից՝ հրաբուխ ժայթքում, եւ հուժկու ալիք ահեղ ոռնոցով գրոհում էին մայր ցամաքի վրա: Երկո՜ւնք էր, Երկո՜ւնք Աստվածային:
Սարսափած Արիները փակված էին տներում, ողբում էին աշխարհի վերջը, անիծում էին Արի Մանին, անիծում էին Երկունքը, որպես չարագուշակ նախախնամություն: Ծնկի իջած, աղոթում էին Վիշապին, որ պատժի Արի Մանին, ոչնչացնի նրան եւ փրկի իրենց:
Բայց անզոր էր Վիշապը Երկունքի զորությունը կանխելու: Վիշապը ինքն էր սարսափած ոռնում` իր մոտալուտ մահը կանխազգալով:
Եվ միայն Արի Մանն էր ողջունում Աստվածային Երկունքը: Նա վազեց ծովափ, եղեգան փողից ժայթքող աստվածային կրակով իր ջահը վառեց: Եվ ջահը ձեռքին շրջում էր տնե տուն, բախում էր դռները եւ կանչում.
— Հե՜յ, Արինե՛ր, բացե՛ք ձեր դռներն ու լուսամուտները, աշխարհի վերջը չէ սա, աշխարհի սկիզբն է: Վահա՜գն է ծնվում՝ փրկության Աստվա՛ծ: Դո՛ւրս եկեք, փայտե՛ր դիզեք, խարույկնե՛ր վառեք աստվածային կրակով, Տրնդե՛զ սարքեք. — թող աստվածային կրակով բացվեն ձեր աչքերը, թող ձեր սրտերը բոցկլտան այս կրակով: Օծվե՛ք այս աստվածային կրակով եւ վերականգնե՛ք ձեր մեջ աստվածային զորությունը:
Շատ քիչ դռներ բացվեցին: Միայն զորավորները հանդգնեցին նայել աստվածային կրակին: Խարույկներ սարքեցին ու վառեցին աստվածային կրակով: Այդ կրակը խփեց նրանց դեմքերին, եւ նրանց միջից բոլորովին չքացավ սարսափը, զորացան նրանք եւ իրենց աստվածներ զգացին: Պար էին բռնում տրնդեզված կրակի շուրջ, ձոներգեր էին հյուսում, փառաբանում էին Արային ու Վահագնին, իսկ ջահել հարսները, որ մայրանալու կարոտ ունեին, թռչում էին այդ աստվածային կրակի վրայով, օծելու համար իրենց արգանդը, որ իրենք էլ ծնեն Վահագնանման Արի զավակներ:
Իսկ Արի Մանի ահեղ մուրճի հուժկու հարվածները արձագանքում էին ողջ Արարատում եւ Վիշապի գանգերի մեջ: Արի Մանը հազար ու մի գանձերն էր հալեցնում տրնդեզված աստվածային կրակով եւ դարբնում էր իր թուր-կեծակին:
Շատ քիչ Արիներ՝ միայն նրանք, ովքեր օծվեցին տրնդեզված աստվածային կրակով ու զորացան, միայն նրանք միացան Արի Մանին:
Քառասուն օր աստվածային կրակը տրնդեզված պահպանվում էր, եւ քառասուն օր իրենց աստվածայնությունը զգացած Արիները պարում ու երգում էին այդ կրակի շուրջը: Եվ քառասուն օր Արարատում զրնգում էին մուրճերի հարվածները՝ Արի Մանը մի խումբ զորացած Արիների հետ կռում էր փրկության աստվածային զենքը:

Հատված “Ուխտագիրք Արորդյաց”-ից
(հեղ.` հանգուցյալ քրմապետ Սլակ Կակոսյան)

”Լուսանցք”Թիվ 136, փետրվարի 12 — 18, 2010թ.

Հայ Ռազմիկի Ավետարան

9 Հոկտեմբերի, 2009

Հոկտեմբերի 7-ը Խուստուփում Նժդեհի մասունքներին ուխտագնացության օրն է
Ուղերձ
Արարչի կամքով՝ Հայ տղամարդը հայր է ու ռազմիկ: Սիրով ու սրով նա պիտի կնքվի եւ ապա երբեք, ամբողջ իր կյանքում այդ սուրը պատյան պիտի չդնի, նույնիսկ աղոթքի ու սիրո պահին:
Հայ ռազմիկը պիտ պատերազմի, խաղա մահի հետ՝ հաղթի կամ հաղթվի. իսկ Չարիի դեմ նա պիտի լինի լոկ Վիշապաքաղ: Չարին ռազմիկ չի կարող լինել, եւ իր բնույթով ոճրագործ է նա: Եվ Չարիի հետ կա՚մ պետք է խոսել ոճրագործ ձեւով, կա՚մ պետք է լինել պատժող դատավոր: Ռազմիկը ոճիր չի կարող գործել, եւ Չարիի ոճիրը պատժելու համար, դատող է կարգել Վահագն Հային՝ թե Չարին հենց ձեռք բարձրացնի Հայ մորթելու, սրով պիտ կտրել այդ ձեռքը նրա՝ գլխի հետ մեկտեղ:
Սա է կոչումը Հայ ռազմիկի, սա է պատգամը Ահեղ Վահագնի:

Արորդիների Ուխտի Գերագույն Քրմապետ` Սլակ Կակոսյան

Ձոն ռազմիկին
Գիշեր էր, խավար եւ կարծես երբեք չըկար լուսաբաց իմ Արարատում: Եվ խավարի մեջ թույնը Վիշապի աղոթքի ձեւով Ազգիս շուրթերին վերքեր էր բացում, եւ Ազգս Արի՝ իր ուժը լքած, մուրացկան դարձած, Չարի զորության փշրանքն էր մուրում… Եվ հանկարծ Արեւ՞: Այդ ո՞վ է տեսել՝ Արեւը ծագի գիշերվա կեսին եւ ո՞վ է տեսել՝ մոխիրների մեջ հրդեհ բռնկվի՝ Ցեղամարդ ծնվի եւ արեւելով Վահագնին հասնի, տեսնի Վահագնին: Եվ Արարատի լեռների վրա, լեռների հսկան՝ Վահագնով օծված, հուրը Վահագնի իր մեջ ամփոփած, որպես սուրբ պատգամ Վահագնից ծագած եւ նախնիների զորությամբ սնված՝ Նժդեհն է հառնում որպես Հայ Ռազմիկ, խավարը պատռում եւ Աստվածային Լույսը Վահագնի զորությամբ սփռում իմ Արարատում: Նա ինքը՝ Նժդեհ, ինքը՝ Հայ Ռազմիկ:
Փա՜ռք Ռազմիկին, փա՜ռք Նժդեհին:
Նա առաջինն էր՝ նայեց երկնքին ու երկնի խորքում ինքն իրեն տեսավ: Ինքն իրենից դո՞ւրս: Ինչպե՞ս կլինի: Այդ ո՞վ է նրան կտրել իրենից, ո՞վ է մասնատել ամբողջությունը իր: Այդ ո՞վ է իր ճյուղը իր ծառից կտրել ու խառնել տարբեր կտրած ճյուղերին, այդ ո՞վ է զրկել նրան ծագումից՝ կառչած իր բնին: Բա մարդ լինի՝ ծագում չունենա՞, իր արմատին չմիանա՞, չամբողջանա՞ ինքն իրենով: Ինքնաորոնման երդումի ուխտով նա նժդեհացավ, աշխարհը ամբողջ ոտքի տակ առավ, տարբեր Հողերում արմատն իր փնտրեց, տարբեր մարդկանց մեջ որոնեց իրեն: Բայց ոչ մի այլ Հող չընդունեց նրան, չշոյեց նրան: Ամառը շոգեց, բայց չտաքացավ. ձմեռը մրսեց, բայց չզովացավ: Գետինը՝ սահուն ոտքերի տակին… արմատ չձգեց ու չզորացավ: Մարդիկ էլ՝ մարդիկ, բայց ո՛չ իր նման՝ նրանք ինքը չէին: Եվ հոգու խորքում խիստ զանազանեց իրենն օտարից: Նա Արարատում իր արմատը զգաց. եւ նույն արմատից բյուրավոր Ես-եր՝ հենց ինքը կարծես՝ ժպտացին նրան: Նա իրեն գտավ հենց Արարատում Արի Ցեղի մեջ որպես Ցեղամարդ, Ցեղի Ոգու մեջ՝ մի ոգի անհատ, Ցեղի արյունի բնական ժառանգ, ցեղային դեմքի մասնավոր կերտվածք: Եվ ամբողջացավ Նժդեհն իր Ցեղով, իր Ցեղով սիրեց, իր Ցեղով կռվեց, իր հավատը նա իր Ցեղով կերտեց, Ցեղի Ոգիով Վահագնին փարվեց… Կնքվեց իր Ցեղով:
Փա՜ռք Ռազմիկին, փա՜ռք Կնունքին:
Թե չճանաչի մարդ ինքը իրեն, թե նա չիմանա իր ծագումն անգամ, թե չճանաչի իր նախնիներին եւ իր արմատի զգացում չունենա՝ ինչի՞ն հավատա: Հավատա միայն օտարի ուժի՞ն, որ իրենը չէ: Ի՞նչ հավատ է դա՝ իր տկարությունը հաստատող հավատ եւ պարզ ստրկացում: Ինքնաճանաչումն է Հավատի աղբյուր: Ցեղակրոնը լոկ հավատալ գիտե: Նժդեհն առաջինն էր՝ եղավ Ցեղապաշտ եւ որպես Արի, նա՝ Արիապաշտ: Եվ Աստվածները հենց Արարատում, Գառնի Տաճարի շուրջը հավաքված, Վահագնյա Հուրով խարույկ վառեցին, յոթ Արեւներից գանձեր հալեցին, պսակ հյուսեցին Նժդեհի համար՝ նրան կնքելու որպես Ցեղամարդ: Արեւով ձուլված Սուրը երկսայրի Վահագն օծեց, որպես զորության հաղթական խորհուրդ: Խաչ Պատերազմին՝ աստղերից հյուսված՝ Աստղիկը կապեց նրա բազուկին, որ իր սերը վառ պահապան լինի ահեղ մարտերում: Մայր Անահիտը՝ հենց Արարատի հազար ծաղկունքից հավաքած յուղով աչքերը շփեց, որ Նժդեհն Արի իր մի բազուկով՝ քնած, թե արթուն միշտ սուրը բռնի՝ Հողը պաշտպանի, իսկ մյուս բազուկով հերկի ու ցանի, արարի, կերտի, իր Հողը սնի եւ ինքն էլ սնվի Մայրական Հողից՝ իր Հողը պաշտի: Ցեղիս Սուրբ Նախնիք, շուրջը բոլորված, օծեցին նրան իրենց զորությամբ: Տիեզերական անհունության մեջ Հայր Արան ժպտաց գոհունակությամբ: Եվ Աստվածային Հրավառությամբ Նժդեհը Կնքվեց՝ Կնքվեց Ցեղամարդ:
Փա՜ռք Ռազմիկին, փա՜ռք Ցեղամարդին:
Թե մենք մեր Հողում պարտվենք Չարիից, եւ մենք մեր Հողում ստրուկ լինենք նրան՝ աններելի է դա, ամոթի խարան: Բա Աստվածները դա մեզ կներե՞ն, մեր նախնիները չե՞ն անիծի մեզ: Թե Ցեղով չապրի սերունդը Արի, չզգա ինքն իր մեջ ուժը Մայր Հողի, թե չապավինի Զորության Աստծուն եւ նախնիներին կամովի լքի՝ էլ ինչպե՞ս կռվի, էլ ինչո՞վ կռվի, էլ ինչո՞ւ կռվի: Ցեղամարդը լոկ հաղթությամբ կօծի սուրը իր ձեռքի: Ցեղամարդը լոկ՝ համակ զորություն, Վահագնին տեսած, Վահագնից սնված, Վահագնով զինված, անպարտելիության հուրով բռնկված՝ Նժդեհը Արի: Ի՞նչ փույթ, թե Չարին անթիվ-անհամար զորք է կուտակել. ի՞նչ փույթ, թե նրան Վիշապն է օծել: Չէ՞ որ Մայր Հողի ուժն է առկայծում Նժդեհի սրտում, Սուրբ Նախնիների անհամար ոգիք՝ անպարտելի ուժ՝ իրեն զորակցում, Օրհնանքն Արայի, Ուժը Վահագնի, Արեւն իր երկրի… էլ ի՞նչ թշնամի, էլ ի՞նչ բազմություն՝ պարզապես փքված ձյունե մեծություն, որ ջուր է դառնում զորության բոցից: Անպարտելիությամբ Նժդեհը օծված, Մայր Անահիտի Օրհնանքն է ստանում. բոլոր մայրերի, կույս աղջիկների հավատն է ստանում՝ հաղթության հավատ. լույս մանուկների, երկրի զանգերի մաղթանքն է ստանում՝ հաղթության մաղթանք: Օ՜հ, ի՛նչ Զորություն: Էլ ի՞նչ թշնամի այս ամբողջական զորության դիմաց: Եվ Նժդեհն Արի, ինքն՝ Աստվածատես, ինքը Հայ Ռազմիկ, իր նվազ զորքից հիսունապատիկ ավել զորքի դեմ հիսունապատիկ ավել զորությամբ մարտի է ելնում: Եվ ոչ մի զիջում՝ միայն հաղթանակ… Մայր Հողի վրա նա միշտ հաղթական՝ Առաջնորդն Արի:
Փա՜ռք Ռազմիկին, փա՜ռք Առաջնորդին:
Նա առաջինն էր՝ տեսավ Վահագնին, եւ Վահագնը նրան Առաջնորդ օծեց Հայ Ռազմիկներին: Եվ աստվածային զորությամբ օծված Նժդեհը Արի, ինքն՝ Աստվածատես եւ աստվածային լույսն է առաքում նա իր Հայ Ազգին: Ինքը՝ զորություն եւ իր զորությամբ ուժ է ներարկում նա Հայ քաջերին: Ինքը՝ արարող եւ արարումի սերն է հրդեհում Արի Հայոց մեջ: Ինքը՝ Ցեղամարդ եւ Ցեղի ոգին կտակում է մեզ՝ ամեն տեսակի աղոթքից առաջ, որպես աղոթքների աղոթք գերագույն, որպես հոգեւոր սնունդ անհատնում, ճանաչենք մենք մեզ՝ մեր ծագումն Արի, ուժը Մայր Հողի, Արեւը մեր մեջ… լինենք Ցեղամարդ: Եվ չհանդուրժենք տկար բարություն, խոնարհ հեզություն, սոսկ աղոթողի խղճալի վիճակ՝ հանուն եւ ոչ մի մեծահոգության, հանուն եւ ոչ մի մարդասիրության, հանուն եւ ոչ մի երկնային փառքի: Լինենք նախ՝ ուժեղ, նոր միայն՝ բարի, ինչպես վայել է որդոցն Արայի: Եվ ինքը՝ Նժդեհը, Վահագնով օծված, Վահագնի լույսով ինքը զորացած, Վահագնի առջեւ կանգնեց նա հպարտ, բարեւեց նրան եւ սրտից բխած երդումը տվեց, ուխտավոր դարձավ Վահագն Աստծո: Նժդեհը գնաց Վահագնի լույսով, նա ինքն ապրեց աստծո զորությամբ եւ հենց ինքն եղավ Ռազմիկի Ավետարան:
Փա՜ռք Ռազմիկին, փա՜ռք Ռազմիկի Ավետարանին:

Զորաշարժ ռազմիկի
1. Ողջո՛ւյն քեզ, ո՜վ, Հայ Ռազմի՛կ: Եվ Ռազմիկի զորաշարժն եմ ողջունում քո մեջ՝ Արիական ոգին քո մեջ, նախնիներիդ շունչը քո մեջ, Հուր-Վահագնի Ուժը քո մեջ, եւ արյունը Ազգիդ քո մեջ, քո Մայր Հողի բույրը քո մեջ, վառ Արեւի հուրը քո մեջ, բյուր աստղերի լույսը քո մեջ, եւ դու՝ աստված՝ ինքդ քո մեջ:
2. Դու ես՝ անհատը Արի Տեսակի՝ քո Արի Ցեղի մի մասնիկն ես դու: Եվ դու հենց քո մեջ քո Ցեղն ես կրում, Ցեղիդ որակները քո մեջ են երկնում:
3. Արին բնական անունն է Ցեղիդ, բայց ոչ պարզ անուն, այլ խորհուրդ է նա: Արին արարող որակն է Երկրի: Եվ այդ որակը քո Ցեղն է կրում եւ հենց դրա համար էլ Արի է կոչվում:
4. Արարման համար զորություն է պետք: Առանց զորության էլ ի՞նչ արարում: Թե Արին միակ Ցեղն է ստեղծագործ, պիտի Չարիից զորավոր լինի, որ կարողանա հա՛մ սիրով ստեղծել եւ հա՛մ էլ ստեղծագործ սերը պաշտպանել: Թե սեր չունենա ստեղծագործ Արին՝ ինչպե՞ս կստեղծի. թե զորություն իր մեջ չունենա՝ ինչպե՞ս պաշտպանի սերը ստեղծումի, քանզի սերն առանց ուժի կործանվող է միշտ, եւ սերը ստեղծումի սուրն է պաշտպանում:
5. Եվ զորության որակն է Ռազմիկը քո մեջ. բնական որակ՝ ծնունդով տրված: Վահագնածին ես դու, ո՜վ, Հայ Ռազմի՛կ, եւ քո ծնունդով՝ զորության խորհուրդ:
6. Դու ծնվել ես որպես հրեղեն ոգի՝ մարմնավորված կերպարանքի մեջ: Դու ծնվել ես որպես սուրբ նախնիներիդ կենսատու պարգեւ եւ գալիք սերունդներիդ երջանկաբեր լույս: Դու ծնվել ես որպես արարող զորություն ավերումի դեմ:
7. Եվ թե Ռազմիկ ես դու՝ ծնունդով տրված, ապա սուրը քո, որպես զորության հավերժող խորհուրդ, հենց քո կնունքով է քո ձեռքը դրվում:
8. Արայի կամքով, Հայ տղամարդը՝ ի ծնե Ռազմիկ. հրով ու սրով նա պիտի կնքվի: Եվ ապա երբեք, ամբողջ իր կյանքում, այդ սուրը պատյան պիտի չդնի, նույնիսկ աղոթքի ու սիրո պահին:
9. Գիտցի՛ր, ո՜վ, Ռազմի՛կ, զենքը բարիք է Ռազմիկի ձեռքում: Իսկ ոչ ռազմիկի ձեռքում զենքը ոճիրի միջոց է միայն: Եվ թե Ռազմիկ չէ զինվորը Հայոց՝ նա սպանող է լոկ, ոճրագործ է նա. նա մահ ու ավեր կսփռի իր շուրջ՝ թե՛ հակառակորդի եւ թե՛ իր Ազգի մեջ:
10. Ամեն զենք կրող Հայ Ռազմիկ չէ դեռ, եւ ամեն կռվող Հայ Ռազմիկ չէ դեռ: Զինվորը վիճակ է, եւ թե Ռազմիկ չէ որակը նրա, ապա նրա զենքը միջոց է միայն կռիվ անելու: Եվ նրա համար ամեն մի կռիվ գոյամարտ է լոկ. եւ նա կռվում է մահվան սարսափի չարությամբ միայն: Եվ թե Ռազմիկ չէ զինվորը Հայոց՝ նա պետք չէ Ազգին:
11. Ռազմիկի սուրը կռվի միջոց չէ լոկ. այն հավերժող զորության խորհուրդ է: Եվ իր սրով Հայ Ռազմիկն իր զորությունն է հաստատում: Նա դուրս է գալիս ռազմի ասպարեզ՝ ազնիվ մրցության, խաղում մահի հետ՝ հաղթում կամ հաղթվում:
12. Իսկ ավիրող Չարիի դեմ Հայ Ռազմիկը Վիշապաքաղ է լոկ: Նա պաշտպանում է սերը չարիքից, արարման լույսը՝ կործանող մութից, ժպիտը մանկանց՝ սառնաշունչ մահից, սիրո կարոտը՝ անգութ պղծումից:
13. Հայ Ռազմիկի համար պատերազմը փառքի պսակ է: Ռազմիկը միայն հաղթությամբ կօծի սուրը իր ձեռքի. Ռազմիկը միայն՝ համակ զորություն, Վահագնին զգացած, Վահագնից սնված, Վահագնով զինված, անպարտելիության հուրով բռնկված՝ Հայ Ռազմիկն արի:
14. Ո՜վ, Հայ Ռազմի՛կ, ինքդ զորություն եւ քո զորությամբ կենաց հավերժումն ես հաստատում Ազգիդ մեջ: Եվ քո միակ հավատքը, միակ կրոնը եւ միակ գաղափարախոսությունը՝ դա Զորությունն է:
15. Իսկ Զորությունը միայն զգացողությամբ է զորավոր: Զորավոր ես դու, երբ զգում ես քո ծագումը, քո արյունը, քո արմատը, քո ուժը. երբ քո մեջ զգում ես քո Տոհմը, քո Ազգը. երբ քո կողքին զգում ես քո նախնյաց ոգիներին. երբ զգում ես քեզ հետ Ամենազոր Վահագնին:
16. Եվ Վահագնի Զորությամբ, այդ բոլորի զորաշարժը սնուցիր քո մեջ, ո՜վ, Հայ Ռազմի՛կ: Գիտցի՛ր՝ քո մեջ նոր որակ չես ստեղծի երբեք: Ինչ որ դու ես, դու եղիր կատարելության մեջ: Այն, ինչ քո արյամբ է դրված քո մեջ, հենց այդ բոլորը քո մեջ արթնացրու ու կյանքի կոչիր գերագույն զորաշարժի հրավառությամբ: Այդ զորաշարժն է քո մեջ կերտում Ռազմիկին:

Հատվածներ “Ուխտագիրք”-ից

“Լուսանցք” Թիվ 120, հոկտեմբերի 9 — 15, 2009թ.

Արարատի խորհուրդը փոքրացրել… ու մի Հայաստանի Հանրապետություն են դարձրել

20 Մարտի, 2009

Արարատի թեմային, որպես Արարատյան լեռնաշխարհ, Արարչության բնօրրան, մենք բազմիցս անդրադարձել ենք: Նշել ենք նաեւ, թե ինչու է աղավաղվել «Արարատ» գաղափարագիրը եւ ինչու է մի ամբողջ լեռնաշխարհի անուն փոքրացել-դարձել մեծ ու փոքր լեռնագագաթների անվանում… Իսկ Արարատյան երկիրը արարչական Օրրան է, ինչը զետեղված է նաեւ մեր լեզվամեկնության մեջ*:

Հայկական (Արարատյան) լեռնաշխարհի ամենաբարձր երկգագաթ լեռը հայերը կոչել են Սիս եւ Մասիս: Հետո «դարձան» մեծ եւ փոքր Արարատներ: Հայոց պատմության շատ հարցերի ու հնագույն շատ անունների նման հայոց սրբազան լեռան Մասիս եւ Արարատ անունները եւս հետաքրքրել են ուսումնասիրողներին եւ բազմաթիվ հարցերի տեղիք տվել: Իսկ հարցերը շատ են, ինչո՞ւ սրբազան այս լեռն ունի երկու անուն՝ Մասիս եւ Արարատ, ո՞րն է հնագույնը, ի՞նչ են նշանակում Սիս, Մասիս եւ Արարատ անունները, ինչո՞ւ եւ ե՞րբ է սարը կոչվել նաեւ Արարատ եւ այլն:

Անդրադառնանք այս հարցերից յուրաքանչյուրին եւ փորձենք պարզաբանել դրանք:

Նախ՝ անդրադառնանք Սիս եւ Մասիս անուններին, որոնք լեռան հնագույն անուններն են: Նկատենք, որ Հայկական լեռնաշխարհի այլ լեռնագագաթներ եւս կրում են Մասիս անվանը մոտ անուններ: Այսպես՝ Վանա լճից հյուսիս գտնվող լեռը կոչվում էր Նեխ-Մասիք (Սիփան)1, Հայկական լեռնաշխարհի հարավ-արեւմուտքում՝ Հայկական Միջագետքում գտնվող լեռը հունական2 եւ հայկական3 հնագույն գրավոր աղբյուրներում կոչվում է Մասիոս կամ Մասիոն (այժմ՝ Տուր-Աբդին): Ասսուրական գրավոր աղբյուրները այս լեռների համար օգտագործոմ են Քաշշիարի լեռներ4 անունը: Շումեր-աքադական «Գիլգամեշ» դյուցազնավեպից հայտնի է երկգագաթ Մասու կամ Մաշու անունով լեռը5, որի հետեւից ծագում ու մայր է մտնում արեւը, եւ որի վրա կանգ է առել Ուտնապիշտիի տապանը (հմմ. Նոյի տապանը): Մասու-Մաշուն հաճախ նույնացվում է Մասիոս-Մասիոն լեռների հետ:

Սիս եւ Մասիս անունների ծագման մասին եղել են բազմաթիվ բացատրություններ ու տեսակետներ, որոնք շարունակվում են մինչ օրս: Բացատրություններից հնագույնը պատմահայր Խորենացունն է: Նա «Հայոց պատմություն» աշխատությունում գրում է, որ Մասիս անունն առաջացել է Հայկի թոռնորդի Ամասիայի անունից6 (Հայկ, Արամանյակ, Արամայիս, Ամասիա): Տեսակետներից մեկի համաձայն՝ Մասիս, Մաշու-Մասու անվանումները «զույգեր», «զույգ լեռներ», «երկվորյակ լեռներ»7 իմաստներն ունեն: Տարածված տեսակետներից մեկի համաձայն, «Մասիս» անունը առաջացել է «մաս» բառից, քանի որ լեռը բաղկացած է երկու մասից եւ այլն: Սակայն, լեռան վեհապանծ տեսքը այլ բան է հուշում: Սիսը եւ Մասիսը իրենց տեսքով (միայնակ երկգագաթ) այն տպավորությունն են թողնում, որ ասես անմիջականորեն բուսել են Մայր Երկրից, հողից եւ շատ ամուր կապված են նույն հողին:

Այլ դեպքերում բարձր լեռնագագաթները միայնակ չեն եւ անմիջականորեն կպած չեն մայր հողին: Նրանք լեռնաշղթաների բարձր գագաթներ են:

Մասիս (Սիս, Մա-Սիս) լեռան տեսքը հուշում է, որ Սիս անունը կարելի է կապել «կաթնաբեր մասունք մարց»8 բառի հետ: Մի շարք լեզուներում (սլավոնական, ալբաներեն, նաեւ էտրուսկերեն) հանդիպում են իմաստով եւ հնչողությամբ Սիս անվանը մոտ բառեր9:

Մա-սիս անվան «Մա»-ն հայոց լեզվում «սերել» իմաստն ունի, այն է՝ մայր: Հետեւաբար, կարելի է ասել, որ Մասիսը Մայր Սիս իմաստն ունի: Հայերը Սիս եւ Մասիս կոչելով Հայկական լեռնաշխարհի գրեթե կենտրոնում գտնվող երկգագաթ այս լեռը, դիտել են իբրեւ Մայր Երկիրը, հողը սնուցող մասունքներ (մենք «Լուսանցք»-ի էջերում արդեն անդրադարձել ենք Սիսի եւ Մասիսի՝ որպես մեկ ամբողջի, տիեզերական ալեհավաք-ալեցիր կայանի (անտենա) դեր կատարելու մասին, ինչպես մեկ ամբողջ (եւ կենդանի կայան) են այրն ու կինը), որոնք իրենց բարձր գագաթներով տիեզերական կենսատու հոսք են ստանում եւ սնուցում անմիջականորեն իրենց կպած Մայր հողն ու երկիրը:

Հայտնի է, որ շումերները Միջագետքի հարավային մասերն են իջել Հայկական լեռնաշխարհի հարավային մասերից՝ տանելով իրենց հետ բնօրրանում ստեղծված մշակութային շատ արժեքներ, այդ թվում՝ նաեւ հավատքային ու դիցաբանական: Անշուշտ, նրանք իմացել են նաեւ Հայկական լեռնաշխարհի Սիս ու Մասիս անուններով երկգագաթ սրբազան լեռների մասին եւ, նոր հայրենիքում խոսելով ջրհեղեղից, տապանի երկգագաթ սարը կոչել են Մասու-Մաշու: Ի դեպ, գագաթը, որի վրա կանգ է առել Ուտնապիշտիի (հմմ. Նոյի) տապանը, կոչվում էր Նիսիս, որը հեռավոր նմանություն ունի Մասիս անվան հետ: Մասու-Մաշու երկգագաթ լեռը, որտեղից, ըստ «Գիլգամեշի», ծագում եւ մայր է մտնում արեւը, պատկերված է նաեւ աքադական կնիքների վրա, ընդ որում լեռները պատկերված են այնպես, ինչպես դրանք երեւում են Միջագետքից, այն է՝ Մասիսը պատկերված է ձախ կողմում, իսկ Սիսը՝ աջ կողմում:

Հայերը սուրբ, աստվածային լեռ են համարել Մասիսը, որի գագաթին չպետք է դիպչի մահկանացու մարդու ոտքը: Հայոց հավատալիքներում լեռը պահպանում են քաջքերն ու վիշապազունները: Հիշենք Մ. Խորենացու վկայությունը, երբ հայոց Արտաշես արքան անիծում է որդուն՝ Արտավազդին ասելով.

Թե դու հեծնես որսի գնաս

Ազատն ի վեր, դեպի Մասիս,

Քաջքերը քեզ բռնեն տանեն

Ազատն ի վեր, դեպի Մասիս10:

Մասիս լեռը պահպանող այս քաջքերն ու վիշապազունները հիշեցնում են «Գիլգամեշ» դյուցազնավեպի Մասու-Մաշու լեռների դարպասները պահպանող ու միայն Աստվածների համար այն բացող մարդակարիճներին: Հայոց համար Մասիսի ձյունն անգամ սուրբ է համարվել: Երբ Խ. Աբովյանը գերմանացի գիտնական Ֆ. Պարրոտի հետ բարձրացել է Մասիսի գագաթը, այնտեղից շշով ձյուն է բերել, որը պահել է իբրեւ սրբազան մասունք:

Այսպիսով միանշանակ կարելի է ասել, որ Հայկական լեռնաշխարհի այլ մասերում գտնվող Նեխ-Մասիք, Մասիոս-Մասիոն, նաեւ Մասու-Մաշու անունների համար հիմք է եղել հայոց սուրբ լեռան՝ Մասիս հնագույն անունը:

Մասիս անունից բացի լեռան համար օգտագործվում է նաեւ Արարատ անունը, որը Հայաստան երկրին տրվող հնագույն անուններից է: Արարատ անունն իր իմաստով ու բացատրությամբ հասնում է արարչագործության ժամանակներ եւ «արարելու, ստեղծելու տեղ, վայր» իմաստն ունի11: Արարատ անունը տարածվել է աշխարհում Աստվածաշնչի միջոցով (նաեւ՝ Արարադ): Ըստ հին կտակարանի, համաշխարհային ջրհեղեղի ժամանակ Նոյի տապանը կանգ է առել Արարատի լեռներին (Ծննդոց): Բիբլիա-Աստվածաշնչի եբրայերեն բնագիրը Հայաստանի համար օգտագործել է Արարատի թագավորություն (իմա՝ Ուրարտու) անունը, իսկ Նոյյան տապանի սարը կոչել է Արարատի լեռներ (լեռ): Ավելի ուշ՝ մ.թ. 1-ին դարի սկզբներին, երբ քրիստոնեությունն ավելի ամրապնդեց իր դիրքերը եւ դարձավ ավելի տարածված կրոն, Բիբլիա-Աստվածաշնչի քրիստոնյա մեկնիչներն Արարատի երկրում (լեռներում) գտնվող Նոյյան տապանի սարը նույնացրին հայերի կողմից Մասիս կոչվող լեռան հետ եւ Արարատ-Մասիսը Արարատ անվամբ համարվեց Նոյյան տապանի լեռ:

Այսպիսով Հայկական լեռնաշխարհի գրեթե կենտրոնում գտնվող սրբազան լեռան Մասիս անունը հայերի կողմից լեռանը տրված հնագույն անունն է եւ Մայր-Սնուցող (Մա-Սիս) իմաստն ունի, իսկ Արարատ անունը լեռանը տրվել է ավելի ուշ՝ մ.թ. 1-ին դարի կեսերին, իբրեւ Արարատ-Ուրարտու երկրի կենտրոնում գտնվող լեռ, ուր համաշխարհային ջրհեղեղի ժամանակ, ոչ պատահաբար, հանգրվանեցին ու փրկվեցին Նոյի սերունդները:

Հայկական լեռնաշխարհում՝ Արարատի երկրում արարված մարդը Համաշխարհային Ջրհեղեղի ժամանակ իր փրկությունը նորից գտավ Հայկական լեռներում՝ Արարատի երկրում (կա տեսակետ, որ Նոյյան տապանի բնակիչները փրկվեցին Արարատյան երկրի բնակիչների կողմից): Եվ Արարատի երկրում՝ Արարատ-Մասիս լեռան շուրջը համաշխարհային ջրհեղեղից հետո սկիզբ դրվեց մարդկային նոր քաղաքակրթությանը: Արարատյան լեռնաշխարհն է մարդկության փրկության օրրանը, քանզի այն բոլոր հին ազգերի կողմից էլ ճանաչվել է որպես «Աստվածների եւ մարդկանց հավիտենական ուխտի երկիր», «Սրբազան օրենքների երկիր», «Աստվածների բնակատեղի» եւ այլն…

Արամ Ավետյան

1 ՀԺՊ, 1971թ. էջ 21:

2 Ստրաբոն, Աշխարհագրություն, Xl,14(2):

3 Աշխարհացույց:

4 ՀԺՊՔ, էջ 15,16,21:

5 ՀԱՊ, 1982, էջ 145:

6 Մ. Խորենացի, Հայոց Պատմություն, 1981 էջ 50-51:

7 Ն. Մարտիրոսյան, Պրպտումներ փոքրասիական անունների մասին,ՊԲՀ, 1961թ 3-4, էջ107:

8 Նոր Բառգիրք Հայկազյան լեզվի, էջ 746:

9 Հ. Աճառյան, 2-րդ հ. էջ 471-472; Թ.ԺՈսՖ, ՁՏսՍՏՉօռ րսՏՉՈՐՖ, Ծ. 1956, րՑ.188:

10 Մ. Խորենացի 1981 էջ 233:

11 Ա. Տերյան, Հայաստանը արարչագործության եւ քաղաքակրթության բնօրրան, 2002թ. էջ 18-19:

* Ա՜- Բացարձակ Ձայն, որ արտահայտում է ամեն գոյություն, լինելություն:

Լեզվական համակարգում Ա՜-Ձայնի հարազատ արտահայտիչն է Ա-հնչյունը: Իսկ մյուս ձայնավոր հնչյունները Ա-հնչյունի տարբեր երանգներն են եւ շատ դեպքերում իրենց մեջ պահպանում են Ա-հնչյունի արմատական իմաստները:

Օրինակ՝ Էրման (Արման), Իրան (Արիան), Հէք (Հայք), ուշ (աշ), ուտ (ատ), բոգ (բագ), մոգ (մագ) եւ այլն:

ԱՐ-կենսակերտ արմատը հայերենում գրեթե ամենաշատ գործածվող արմատն է: Համապատասխանում է ԱԶ արմատին: Այն մտնում է ամենաբազմազան բաղադրությունների մեջ՝ կազմելով սերում, ծագում, զորություն, ուխտ արտահայտող խորհուրդներ:

Օրինակ՝ արյուն, արգանդ, արմատ, արեւ, մարդ, արքա, դար, գարուն, բարի, չարի, Արա, Արի, արտ, արու…

Կրկնավոր ԱՐ-արմատը՝ ԱՐԱՐ, բացարձակի իմաստ է արտահայտում եւ գործածվում է միայն Արարչագործության համակարգի խորհուրդների մեջ. դրանք են՝ Արարիչ, Արարում, Արարած, Արարատ:

ՈւՐ-ը ԱՐ արմատի հնչյունափոխված ձեւն է.

Օրինակ՝ սուր, ջուր, հուր, քուրա, քուրմ, մուր, զուր…

ԱՐԱ՜ — Արարող Զորություն, Արարիչ:

Լեզվաբանորեն կազմված է՝ ԱՐ (սերում, արարում) եւ ԱՀ (հզոր) բառարմատներով՝ ԱՐ-ԱՀ:

Սակայն հոգեւոր զգացական արտահայտությամբ Ա՜-Բացարձակ Ձայնը չեզոքացնում է Հ-հնչյունը եւ ներկայացնում է Բացարձակ Արարող Զորության, Արարչի էությունը՝ ԱՐԱ՜:

Ի դեպ, ԱՐԱՀ բառակազմական ձեւը հնչյունափոխությամբ անցել է սեմական արաբներին եւ պահպանվել է ԱԼԼԱՀ ձեւով: Իսկ ԱՐԱ՜ խորհուրդը ժամանակին փոխանցվել է հին եգիպտացիներին եւ պահպանվել ՐԱ ձեւով:

Որոշ Արի Ազգերի մոտ Արարչի էությունը արտահայտվում է ոչ թե ԱՐ-ԱՀ լեզվական բաղադրությամբ, այլ՝ ԱՐ-ԱՆ: Այսպես՝ հինդուսների մոտ Արարչի էությունը արտահայտվում է ՎԱՐՈւՆԱ՝ Վ-ԱՐ-ՈւՆ(ան)-Ա, իսկ ռուսների մոտ՝ ՊԵՐՈւՆ՝ Պ-ԷՐ(ար)-ՈւՆ(ան) լեզվական բաղադրությամբ:

Սակայն ԱՐ-ԱՆ բաղադրությունը ավելի ուշ շրջանի արտահայտություն է: Բանն այն է, որ հնդկական Բրահմայականության մեջ Արարչի էությունը արտահայտվում էր հենց ԱՐԱ՜ խորհրդով՝ ԲԸՐԱՀՄԱ՝ Բ-ԸՐ(ԱՐ)-ԱՀ-ՄԱ, իսկ ռուսների մոտ՝ ՅԱՐ խորհրդով: Ըստ երեւույթին հետագայում եւ՛ հնդիկների, եւ՛ ռուսների մոտ բացակայել է սկզբնապես ճանաչված Աստվածամայրը՝ Անահիտը: Եվ Արարիչն ու Աստվածամայրը միավորվել են մի կերպարի մեջ: Իսկ զգացական այդ միասնությունը հանգեցրել է նոր խորհրդի ձեւավորմանը, որն էլ արտահայտվում է լեզվական արմատների այլ բաղադրությամբ:

Այսպես՝ Արարիչը արտահայտվում է ԱՐ-ԱՀ (Արարող Զորություն) բաղադրությամբ, իսկ Աստվածամայրը՝ ԱՆ-ԱՀ (Ծնող Զորություն) բաղադրությամբ: Այնինչ, Հայր եւ Մայր կերպարների միաձուլումը հանգեցրել է ԱՐ-ԱՆ արմատների միասնությանը, որը նշանակում է՝ ԱՐԱՐՈՂ-ԾՆՈՂ, ՀԱՅՐ-ՄԱՅՐ: Այսինքն՝ այդ Ազգերի մոտ Արարիչը ներկայանում է ՀԱՅՐ-ՄԱՅՐ որակական ամբողջությամբ:

Իսկ հայկական ու պարսկական ավանդություններում (տես՝ ԱՐԱՐԱՏՅԱՆ ԴԻՑԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ, ԱՎԵՍՏԱ) պահպանվում է Արարչագործության երկսեռությունը: Ըստ այդմ, ԱՆԱՀԻՏԸ Մայրն է բոլոր Աստվածների ու Արիների, իսկ ԱՐԱ՜-ն Արարչի Բացարձակ Էությունն է, որ արտահայտվում է ԱՐ-ի խտացումով Ա՜-Բացարձակ Ձայնի մեջ (Հ-ի սղումով):

Ի դեպ, պարսիկները ԱՐԱ՜-ի հետ սովորաբար գործածում են ՄԱԶԴԱ (պաշտելի) մակդիրը՝ ԱՐԱ ՄԱԶԴԱ: Իսկ հայերը ասում են ՀԱՅՐ ԱՐԱ՜ կամ պարզապես ԱՐԱ՜: Ուստի կոպիտ սխալ է ԱՐԱ-ին ԱՐԱՄԱԶԴ ասելը:

ԱՐԱԳԱԾ — Գերագույն Զորության խորհուրդն է:

Լեզվաբանորեն կազմված է ԱՐ (արարում, զորություն) — ԱԳ (հուր) — ԱԾ (պահել, օծել) արմատներով՝ Զորության հրով օծված կամ Արարչական հրով օծված:

Եվ պատահական չէ, որ հենց Արագածի հետ են կապված Արիների զորությունը հաստատող հիմնական խորհուրդները: Ըստ ավանդության (տես՝ Արարատյան Դիցաբանություն), Արագածի գագաթին էր կանգնեցված Արայի Գահը. Արագածից պեղված հազար ու մի գանձերով էր Արի Մանը կռում իր թուր-կեծակին. Արագածի լանջին էին Արիները կառուցում Արարատյան Աշտարակը:

Ըստ այդմ, հենց Արագածն է այն պորտալարը, որով Արարատը կապվում է Տիեզերական Զորությունների հետ: Արագածն է իր մեջ խտացնում Տիեզերական Զորությունները եւ ապա ճառագումով տարածում դրանք Արարատով մեկ: Եվ եթե Մասիսը ունի իր արտահայտությունները տարբեր Արի Ազգերի մոտ՝ Հիմալայ, Ֆուձիյամա…, ապա Արագածը Արարչական Զորության միակ ու անկրկնելի խորհուրդն է բոլոր Արի Ազգերի համար:

ԱՐԱՐԱՏ — Արարչագործության խորհուրդ է, որ նշանակում է ԱՐԱՐՄԱՆ ՎԱՅՐ:

Լեզվաբանորեն կազմված է՝ ԱՐԱՐ կրկնավոր արմատով եւ ԱՏ (տեղ) բառարմատով՝ ԱՐԱՐ-ԱՏ:

ԱՐԱՐԱՏ-ը որոշակի աշխարհագրական բարձրադիր տարածք է: Այն ունի խիստ ընդգծված բնական սահմաններ. հյուսիսից՝ Կովկասյան լեռնաշղթան, հարավից՝ Հայկական Տավրոս լեռնաշղթան, արեւելքից՝ Կասպից ծովը: Իսկ արեւմուտքում ընդգծված սահման չունի եւ սահմանափակվում է Հայկական Բարձրավանդակով: Այսինքն՝ փաստորեն ԱՐԱՐԱՏ-ը Հայկական Բարձրավանդակն է:

Ըստ ավանդության (տես՝ «Արարատյան Դիցաբանություն») սա հենց արարման վայրն է՝ ԱՐԱՐԱՏ-ը, որտեղ Արարիչը արարել է առաջին երկրային աստված Արիին: Արիի սերունդները բազմանալով տարածվել են Արարատից դուրս եւ տարբեր Արի Ազգեր կազմել: Իսկ Արարատում մնացած Արիները իրենց վրա պահպանում են ավանդական Արի (Արմեն) անունը: ՀԱՅ անունը նույնպես ավանդական խորհուրդ է եւ հոմանիշ է Արմենին (տես՝ Արմեն, Հայ): Իսկ Հայաստանը հոմանիշ է Արարատին:

ԱՐԱՐԱՏ-ը, որպես Արիների Բնակ՝ Արարման Վայր, ճանաչված է նաեւ այլ ազգերի կողմից: Այսպես՝ Արարատին պարսիկները անվանում են Արիանա Վայջո, որ նշանակում է Արիների Բնակավայր: Նույն իմաստով հնդիկները անվանում են Արիավարտա, ասորիները՝ Ուրարտու, շումերները՝ Արատտա:

«Ուխտագիրք»-ից

 “Լուսանցք” Թիվ 96, 20-26 մարտի, 2009թ.

 

Հայոց լեզվի խորհրդարան

13 Մարտի, 2009

Հայոց Լեզուն, որպես Ազգի ներքին գենետիկական որակ, իրենից ներկայացնում է Ազգային Խորհուրդների Համակարգ: Այնինչ, բոլոր օտար լեզուները, որպես արտաքին հաղորդակցման միջոց, Հայ Ազգի մեջ ներկայանում են որպես Բառերի Քերականական Համակարգ:

Այսպես՝ հայերիս համար ռուսերեն Սոլնցե կամ անգլերեն Սան բառերի իմաստը որպես քերականական միավոր իմանալը բավարար է այդ լեզուներով արտահայտվելու համար: Այնինչ, հայերեն Արեգակ բառը որպես քերականական միավոր մեզ չի կարող բավարարել: Անհրաժեշտ է իմանալ, թե ինչո՞ւ Արեգ, ի՞նչ է նշանակում Արեգը, ի՞նչ խորհուրդ ունի իր մեջ Արեգը, ի՞նչ կազմություն ունի եւ այլն:

Ըստ այդմ, Հայոց Աստվածաշունչ Լեզուն է, որպես ազգային խորհուրդների համակարգ, մշտապես արարումի հիմք հանդիսանում արարող Արմեն Ազգի համար, քանզի բնական օրինաչափությունների խորհուրդները զգալով է միայն, որ հնարավոր է արարել:

Սակայն, երբ Հայոց Լեզվի անունները մեր զգացողության մեջ կորցնում են իրենց խորհուրդները, ապա վերածվում են պարզապես անկենդան բառերի, իսկ Լեզուն վերածվում է բառային քերականական համակարգի: Եվ Հայոց Լեզուն հենց իր Ազգի մեջ որակազրկվում է եւ վերածվում արտաքին հաղորդակցման միջոցի՝ ստանալով օտար լեզուներին հավասար արժեք…

Եվ վաղուց արդեն մենք օտարվել ենք մեր արյունից ու հոգուց. մեր միտքը աշխատում է զուտ անկենդան բառանշանների գործածությամբ, որպես արտաքին հաղորդակցման միջոց, այլ ո՛չ՝ ներքին հոգեւոր որակ. մեր միտքը աշխատում է թերի, անպտուղ, եւ մենք չենք կարող արարել եւ մենք չենք կարող խոսել Աստվածների հետ…

Եվ Հայ Ազգը դադարեց արարել: Անկենդան բառերի քերականական համակարգի մեջ մեռնում է նաեւ կենդանի արարչագործությունը…

Հայոց Լեզվի ամեն մի արմատ ունի իր ամենաբազմազան երանգավորումները. եւ այդ ամենաբազմազան երանգավորումներով կազմում է ամենաբազմազան խորհուրդները:

Եվ երբ վերականգնենք մեր մեջ Հայոց Լեզուն որպես Խորհուրդների Համակարգ, այն ժամանակ Հայոց Լեզուն կբացվի մեր առջեւ որպես աստվածային իմաստության ավազան, որի մեջ մենք կգտնենք մեր էությունը, մեր ծագումը, մեր անցյալն ու ապագան: Այն ժամանակ արարչագործությունը կդառնա մեր կյանքի բովանդակությունը: Եվ մենք ինքներս կզգանք, որ Հայոց Լեզվով մուրալ չի լինի, աղերսել չի լինի, աղոթել չի լինի: Քանզի Հայոց Լեզուն աստվածային լեզու է, իսկ Աստվածներն ու Աստվածամարդիկ չեն աղերսում, չեն աղոթում եւ չեն մուրում…

… ՏԱՃԱՐ — նշանակում է Մեծ զորություն, մեծ ուխտ՝ Ուխտատեղի: Լեզվաբանորեն կազմված է՝ Տ — հաստատական հունչարմատով, ԱՃ /մեծ, բարձր/ եւ ԱՐ /զորություն, ուխտ/ բառարմատներով՝ Տ — ԱՃ — ԱՐ:

Ըստ այդմ՝ ՏԱՃԱՐ հենց նշանակում է Ուխտատեղի: Եվ հենց Ուխտատեղերում էին մեր նախնիները հարաբերվել իրենց նախնյաց ոգիների հետ: Հետագայում այդ Ուխտատեղերում կառուցված շինությունները նույնպես կոչվեցին ՏԱՃԱՐ:

Ուստի ՏԱՃԱՐ են միայն Ուխտատեղերում կառուցված եւ Գերագույն Խորհուրդներին նվիրված շինությունները:

Աշխարհի յոթ հրաշալիքների մեջ մտնող հնդկական ՏԱՃ ՄԱՀԱԼ դամբարանը ունի հենց հայերեն խորհուրդ՝ Գերագույն Ոգու Ուխտ՝ ՏԱՃ /բարձր, մեծ/ — ՄԱՀ /ոգի/ — ԱՐ /ուխտ/:
Հատվածներ Ուխտագրքից

 “Լուսանցք” Թիվ 95, 13-19 մարտի, 2009թ.

 

Տրնդեզ Վահագն Աստծո սպասումով

13 Փետրվարի, 2009

ՏՈՆ-ը Նորոգումի խորհուրդ է: Լեզվաբանորեն կազմված է՝ Տ — հաստատական հունչարմատով եւ ԱՆ /ծնունդ, նորոգում/ արմատով՝ Տ-ՈՆ /ԱՆ/:

ՏՈՆ-երը իրենց խորհրդանշանային տարբերությամբ, ունեն միեւնույն հիմնական խորհուրդը՝ մարդկանց մեջ նորոգել նրանց բնական զգացողությունները:

Ըստ այդմ՝ բոլոր Ազգերի մոտ էլ ՏՈՆ-երը նրանց կյանքի կարեւորագույն մաս են կազմում: Կան համազգային ավանդական ՏՈՆ-եր, կան նաեւ մասնավոր տոհմային, ընտանեկան, ընկերային… ՏՈՆ-եր: Բայց բոլորն էլ մարդկանց մեջ նորոգում են նրանց սիրո, զորության, հարազատության, արյունի, հիշողության, շարունակելիության, հոգեձուլումի եւ այլ զգացողություններ:

ՏՐՆԴԵԶ — Կրակի դեզ կամ դիզված կրակ /խարույկ/:

Լեզվաբանորեն կազմված է ԱՏՐ /կրակ/ եւ ԴԵԶ բառերով:

Ն-ն որոշակիությունը շեշտող հունչարմատ է, որն ավելանալով ԱՏՐ խորհրդին, շեշտում է՝ ոչ թե պարզապես կրակ, այլ որոշակի կրակ՝ ընդգծված խորհուրդ ունեցող կրակ: Ըստ այդմ, ՏՐՆԴԵԶ-ը աստվածային երկունքի կրակով բոցավառված խարույկն է:

Ըստ ավանդության /տես՝ Արարատյան Դիցաբանություն/, ամեն տաս հազար տարին մեկ Երկրի վրա
ծնվում է Վահագնը: Ծնվում է Չարի Վիշապին սպանելու եւ Վիշապի գարշանքը Երկրի վրայից լվալու Մեծ Ջրհեղեղով: Վահագնը ծնվում է Երկնի ու Երկրի ահեղ երկունքից: Երկնում է Երկինքը, երկնում է Երկիրը, երկնում է եւ ծովը ծիրանի: Եվ ծիրանի ծովում կարմիր եղեգնի փողից բոց է դուրս գալիս՝ բոց աստվածային: Եվ Արի Մանը եղեգան փողից երկունքի այդ կրակը վերցնում, խարույկ է վառում՝ ՏՐՆԴԵԶ սարքում: Եվ աստվածային երկունքի այդ կրակով կռում է զորության թուր-կեծակին:

Արիները օծվում են ՏՐՆԴԵԶ -ի կրակով, իրենց մեջ նորոգում են Աստվածային Արարչագործության զգացողությունը եւ զորանում են: Երկունքը տեւում է քառասուն օր: Քառասուն օր դիզված աստվածային կրակը չի հանգչում: Եվ զորացած Արիները երգում ու պարում են ՏՐՆԴԵԶ-ի շուրջը եւ սպասում են Վահագնի ծնունդին: Ջահել հարսները թռչում են այդ աստվածային կրակի վրայով, օծելու համար իրենց արգանդը՝ Վահագնանման որդիներ ծնելու համար:

Աստվածային երկունքի քառասուներորդ օրը՝ Արեգի 1-ին ծնվում է Վահագնը:
Ավանդաբար ՏՐՆԴԵԶ-ի տոնակատարությունը պահպանվում է Արի շատ ազգերի, նաեւ՝ Հայերի մեջ: ՏՐՆԴԵԶ են սարքում, երգում, պարում եւ սպասում են Վահագնին:

ՀատվածՈւխտագրքից

“Լուսանցք” Թիվ 91, 13-19 փետրվարի, 2009թ.

Առաքելություն ոչ թե առաքյալություն

11 Հուլիսի, 2008

Արարատյան Աշտարակաշինություն 

Տիեզերական խոր Աշուն էր հաստատվել Երկրի վրա, եւ արդեն զգացվում էր մոտալուտ Ձմռան սառը շունչը: Վիշապը Երկիր էր իջել, բռնել էր Երկրի ջուրը, կուտակում էր բեւեռներում եւ սառեցնում: Երկրի վրա սաստկանում էին ցուրտ քամիները: 

Պակասում էր ջուրը Երկրի վրա, պակասում էր եւ արեւի ջերմությունը: Անհանգստացել էին Արիները Արարատում եւ Արարատից դուրս. պետք էր նախապատրաստվել Տիեզերական Ձմռանը: Եվ Արի քրմերը հավաքվեցին Արարատի Հավերժական Քաղաք Էրեւանում: Եկան աշխարհի բոլոր կողմերից:

Հավաքվեցին խորհելու, թե ինչպես նախապատրաստվեն Տիեզերական Ձմռանը, ինչպես ապահովեն կենսատու ջերմությունը Արի ազգերի համար: 

Նրանք գիտեին, որ թեեւ աստվածամարդ են իրենք, բայց իրենք չեն վառում արեւի ջահը. նրանք միայն սնվում են Աստվածների վառած Ջահից: Եվ միայն Աստվածների զորությամբ կարող էին արեւի կենաց ջերմությունը կուտակել Ձմեռվա համար: 

Եվ Արի քրմերը մեծ խարույկ վառեցին, զոհ մատուցեցին Հայր Արային ու Անմահ Աստվածներին եւ խնդրեցին օգնել դիմավորելու մահաշունչ Ձմեռը: 

Իմաստության Աստված Տիրը հայտնվեց նրանց եւ ասաց.

— Ո՜վ, Արյաց իմաստուննե՛ր, Հայր Արայի կամքով եմ ես եկել ձեզ մոտ: Դուք ինքներդ աստվածներ եք, թեեւ՝ երկրային, աստվածային զորություն ունեք եւ Հայր Արայից ժառանգած արարումի կարողություն ունեք: Թե Անմահ Աստվածները արեւի ջահն են վառել երկնքում՝ ամբողջ աշխարհը ջերմացնելու համար, ապա դուք էլ կարող եք ձեր երկրային ջահը վառել Արարատում, որ սնվելով արեւից, ջերմացնի բոլոր Արի ազգերին ամբողջ Ձմեռվա ընթացքում: Արագածի փեշերին կառուցեք մի բարձր աշտարակ, որ մոտենա արեւին եւ տեսանելի լինի Երկրի բոլոր ծայրերից: Ապա Արագածի ընդերքից պեղեք հազար ու մի գանձեր: Այդ հազար ու մի գանձերով ձուլեք մի մեծ ջահ ու կանգնեցրեք աշտարակի գլխին: Այդ ջահը կբոցավառվի արեւից, եւ կենսական հուրը կբոցկլտա ջահի մեջ ամբողջ Ձմեռ եւ իր լույսով ու ջերմությամբ կսնի բոլոր Արի ազգերին: Բայց գիտցեք, որ բոլոր Արի ազգերի միասնական ուժով միայն կկառուցվի Արարատյան Աշտարակը, եւ կապահովվի Արյաց ազգերի կենսաջերմության կուտակումը: Դա է Հայր Արայի կամքը: 

Արի քրմերը գնացին իրենց երկրները՝ հաղորդելու Հայր Արայի կամքը: Բոլորն ընդունեցին աստվածային խորհուրդը: Եվ շուտով արքաների հրովարտակներով եւ քրմերի առաջնորդությամբ Երկրի բոլոր Արի ազգերից ամենահմուտ վարպետներ հազար-հազարներով եկան Արարատ եւ հենց Արագածի փեշերին հիմք դրեցին աստվածային Աշտարակի: 

Մեծ շուքով ու ծիսակատարությամբ նշվեց Աշտարակի հիմնադրումը: Մեծ խարույկ վառեցին, զոհ մատուցեցին, փառաբանեցին Հայր Արային ու Անմահ Աստվածներին: Եվ ընդունելի էր նրանց զոհաբերությունը Աստվածների կողմից: 

Մեծ խանդավառություն էր տիրում Արիներին: Նրանք խոսում էին իրենց ազգային լեզուներով, բայց հասկանում էին իրար եւ՛ լեզվով, եւ՛ հոգով: Եվ չկար նրանց մեջ որեւէ տարբերություն, եւ ոչ մեկը չէր փնտրում տարբերություն: 

Անհանգստացել էր Չարի Վիշապը: Նա զայրացած ոռնում էր ու Երկրի այս ու այն կողմ թռչում՝ փորձելով խանգարել Արիների աստվածահաճ գործին: 

Եվ Վիշապը դիմեց Յահվահին.

— Ո՜վ, ամենազոր Յահվա՛հ, Արիները համախմբվել են եւ Արարատում բարձր Աշտարակ են կառուցում, որ արեւի ջերմությամբ սնվեն ամբողջ Տիեզերական Ձմեռը: 

Դրանով նրանք իրենց մեջ կնորոգեն նախնյաց զորությունը եւ Վահագն Աստծո հովանավորությամբ անպարտելի կդառնան: Ասա, ինչպե՞ս խափանեմ նրանց զորացման ընթացքը: Եվ Յահվահը ասաց. -Մի՛ վհատվիր, ո՜վ, Չարի Վիշա՛պ, մեր ուժը խորամանկության մեջ է: Խաբի՛ր, մասնատի՛ր ու կտիրես:

Խաղա Արի ազգերի ինքնասիրության եւ փառասիրության վրա. թող ամեն մի ազգ միայն իրեն ճանաչի, իրենով գոռոզանա ու փքվի: Դրանով նրանց միաբանությունը կխախտվի, եւ կխափանվի նրանց զորության Աշտարակի շինությունը: 

Եվ Չարի Վիշապը, հետեւելով Յահվահի խորհրդին, թռչում էր մեկ արեւելք, մեկ արեւմուտք, հյուսիս ու հարավ եւ թաքնվելով տարբեր կերպարանքների մեջ, հայտնվում էր տարբեր Արի ազգերի մեջ եւ ամենուր նույն քարոզն էր տանում.

— Ո՜վ, երկրային աստված Արիի արժանավոր զավակնե՛ր, մի՞թե դուք մոռացել եք ձեր ծագումը, մի՞թե չեք տեսնում ձեր աստվածային փայլն ու զորությունը: Անմահ Աստվածների շնորհը ձեր վրա է, դուք եք ակունքը Արի Ցեղի եւ առաջնորդը բոլոր Արի ազգերի: Եվ Աստվածային Աշտարակը միայն ձեր հողի վրա պիտի կառուցվի: 

Լսում էին Արի ազգերը, եւ պղտորվում էին նրանց հոգիներն ու մտքերը: Գոռոզանում էին, փքվում էին իրենք իրենց մեջ ու մոռանում էին վերահաս վտանգը: Եվ մեծ վեճեր ծագեցին Արի ազգերի միջեւ. ամեն մեկը պահանջում էր, որ Աշտարակը իր հողի վրա կառուցվի, եւ ոչ մեկը չէր համաձայնվում մյուսի հետ: Վեճերը խորացան, Արի ազգերը խռովեցին Արարատից, խռովեցին իրարից, գժտվեցին եւ սկսեցին ուժով ապացուցել իրենց առավելությունները: Եվ կանչեցին Արարատից իրենց վարպետներին: Եվ մեծ պատերազմներ սկսվեցին Արի ազգերի միջեւ: 

Արի քուրմերը, որ ծանոթ էին աստվածային խորհրդին, ճգնում էին համոզել իրենց ազգերին՝ հաշտվելու եւ շարունակելու Արարատյան Աշտարակի շինությունը: Բայց գազազած ամբոխը քարկոծում էր նրանց: 

Եվ կիսատ մնաց Արարատյան Աշտարակը: Աշտարակաշինությունը խափանվեց: Ցնծում էր Վիշապը իր խարդավանքի հաղթության համար: Իսկ Յահվահը ուժգին ցնցեց Երկիրը ու տապալեց կիսակառույց Աշտարակը: Եվ Արարատյան Աշտարակից մնաց միայն անունը՝ Աշտարակ: Իսկ Արի Ազգերը այդպես էլ հեռացան իրարից ու այլեւս չեն հասկանում իրար ո՛չ հոգով եւ ո՛չ լեզվով: 

Եվ եկավ Տիեզերական Ձմեռը: Չարի Վիշապը հաղթական ոռնոցով արշավում էր Երկրի մի ծայրից մյուսը: Եվ Վիշապի հովանավորությամբ զորացած Չարիները հաղթում էին սառած ու տկարացած Արիներին թե՛ Արարատում եւ թե՛ Արարատից դուրս:

Սառել էին Արիների մարմիններն ու հոգիները: Նրանք լքեցին իրենց Աստվածներին, ուրացան իրենց նախնիներին, մոռացան իրենց ծագումը, օտարացան իրենք իրենցից եւ մահվան կրոնների հաշիշով հարբած, մահի մեջ էին միայն փրկություն որոնում: Եվ վիշտն ու հյուծող աղետները այնուհետեւ ուղեկցեցին Արիներին: Վերացան նրանց զորությունը, սերը, արարումը:

Ամենուրեք Չարի Վիշապի բռնությունն էր տիրում: Եվ Վիշապի մահազգեստ սպասավորներն էին ամբոխներին առաջնորդում: Եվ Արիներին բաժին ընկան միայն հոգեմաշ դժբախտություններ, որոնցից փրկություն չկար: 

Մահաշունչ Ձմեռ է Երկրի վրա եւ Արարատում: Ցուրտն է պատել Արիների հոգիներն ու մտքերը: Բայց Ձմեռից հետո գալու է Գարուն… 

Համաշխարհային Ջրհեղեղ 

Հաղթելով Չարի Տիտաններին եւ Արարատը ազատելով նրանցից՝ Արի Մանը մեծ զոհ մատուցեց Ամենազոր Վահագնին: Եվ Վահագնը ինքը մասնակից եղավ այդ զոհաբերության ծեսին, սիրով վայելեց Մանի նվերը, փառաբանեց Հայր Արային եւ ապա դիմեց Մանին.

— Ո՜վ, քաջդ Մա՛ն, իմ երկրային եղբայր Արիի արժանավոր ժառանգ: Հայր Արայի կամքով եւ քո բազկի զորությամբ դու մաքրեցիր Արարատը Տիտաններից: Աշխարհն էլ ազատվեց Վիշապից: Բայց Վիշապի պղծությունը գարշահոտությամբ դեռ իշխում է Երկրի վրա: Այդ գարշանքը միայն ջրով կմաքրվի: Եվ ես Երկրի վրայից Վիշապի գարշանքը մաքրելու եմ Մեծ Ջրհեղեղով: Ամեն ինչ մնալու է ջրի տակ: Միայն Արարատն է ջրից դուրս մնալու: Բայց Արարատում էլ միայն զորավորները կվերապրեն: Միայն զորավորներին եմ հովանավորելու ես: Տկարներին ես չեմ հովանավորի: Տկարները չեն դիմանա գերհզոր հուրի զորությանը, եւ նրանք կկործանվեն, քանզի ես պետք է պահպանեմ երկրային աստվածների Ցեղը իր բնօրրանում, իսկ տկարներից աստվածներ չեն ծնվի: Ես պատվիրում եմ քեզ, ո՜վ, Արիների Նահապե՛տ՝ հավաքի՛ր Արիներին եւ բարձրացի՛ր Մասիս սար՝ Աստվածների կացարան: Գիտցի՛ր՝ Մասիս սար կարող են բարձրանալ միայն Տրնդեզի աստվածային կրակով օծված եւ իրենց աստվածայնությունը զգացած արիները, քանզի Մասիսը Աստվածների կացարան է, եւ այնտեղ կարող են բարձրանալ միայն աստվածները: Դա է կամքը Արայի: 

Եվ Մանը իր մի քանի քաջ զինակիցներով, որոնք զգացել էին արդեն իրենց աստվածայնությունը եւ իրենց ընտանիքներով, քայլեց դեպի Մասիս սար: Թաքնված Արիները տներից դուրս թափվեցին եւ աղաչեցին Մանին.

— Մեզ մի՛ թողնիր մենակ, մեզ է՛լ տար քեզ հետ:

Անիմաստ էր բացատրել նրանց որեւէ բան. մահվան սարսափը մթագնել էր նրանց բանականությունը, եւ նրանք խուճապահար հետեւում էին Մանին:

— Է՜հ, — ասաց Մանը, — Արայի կամքն է, եկեք, եթե կարող եք բարձրանալ Մասիս:

Եվ Արիների մեծ թափորը շարժվեց առաջ ու կանգ առավ Մասիսի ստորոտին:

Այնտեղ էին հավաքվել արդեն ամեն կողմից փախած շատ կենդանիներ եւ թռչուններ: Զգալով մոտալուտ վտանգը՝ նրանք գազազել էին եւ իրար էին հոշոտում: Տեսնելով մոտեցող Արիներին՝ հարձակվեցին նրանց վրա: Տկար Արիները խուճապահար այս ու այն կողմ էին վազում եւ Մանից պաշտպանություն աղերսում: 

Մանը իր աստվածային զորությամբ սաստեց գազազած կենդանիներին: 

Տկար Արիները, անկարող բարձրանալու, վայնասուն բարձրացրին.

— Գթա՛ մեզ, ո՜վ, Մա՛ն, մի՛ թողնիր մեզ այստեղ անհետ կորչելու, մեզ է՛լ տար քեզ հետ:

Եվ Մանն ասաց.

— Հայր Արայի կամքով ես պատասխանատու եմ Արի երկրային աստվածների Ցեղը պահպանելու համար: Իսկ ձեզանից աստվածներ չեն ծնվի: Թե ուժ չունեք բարձրանալու, մնացեք այստեղ. ո՛չ ձեր կյանքն է պետք Արային, ո՛չ էլ ձեր մահը: 

Եվ Մանի սակավաթիվ թափորը սկսեց բարձրանալ Մասիսն ի վեր: Մանի թափորը բարձրանում էր, իսկ ներքեւից բազմաժխոր վայնասունն ու կաղկանձը ուղեկցում էին նրան: 

Վահագնի Զորությամբ Երկրի սառցալեռները շիկացան, հալեցին, ու պատռվեցին ամպերը երկնքի, եւ ջուրը թափով Երկիրը ողողեց, եւ Ջրհեղեղի տակ կորան Չարի Վիշապի ամբողջ գարշանքը եւ նրա երկրպագուները: 

Մասիսի գագաթին՝ Աստվածների կացարանում հաշտ ու խաղաղ ապրում էին Արիները: Եվ Աստվածներն էին հովանավորում նրանց: 

Խաղաղ չէր միայն Մանի հոգին: Նա զգում էր, թե ինչ է կատարվում Արարատում: Տկար Արիները, Տիեզերական Հուրի զորությանը չդիմանալով, մահվան սարսափից հենց մահվան մեջ էին փրկություն գտնում: Շատ է տխրում Մանը, բայց ոչինչ անել չէր կարող. դա Աստվածների կամքն էր՝ տկարները պիտի կործանվեին, քանզի Արարատը միայն աստվածների բնօրրանն է, եւ այնտեղ միայն աստվածները պիտի ապրեն: 

Շուտով մեռելային խաղաղություն տիրեց Արարատում: Աստվածամայր Անահիտի պատվերով աղավնին թռավ եկավ Արի Մանի մոտ, ուռենու ճյուղը բերանին: Դա նշան էր, որ Արարատը կարոտով սպասում է իր զորավոր զավակներին, աստվածային կենաց շարունակելիությունը հաստատելու համար: 

Հատվածներ՝”Ուխտագիրք Արորդյաց”-ից 

 “Լուսանցք” Թիվ  66, 11 — 17 հուլիսի, 2008թ.

Ազգային Մտքի եւ Հավատքի Զորություն Մտավորականություն

27 Հունիսի, 2008

1.Ո՜վ, Արորդի՛ — անարժեք է քո ամբողջ մշակույթը, եթե դա Ցեղի Ոգու ինքնահայտնությունը չէ, եթե նրա մեջ Ազգիդ Ոգին չի ճառագում: Այդպես է պատգամում Վահագնը: 

2.Մտավորականությունը Ազգի մտավոր առաջնորդն է՝ նրա գլուխն է, նրա ուղեղն է, միտքն ու հոգին է: 

3.Վա՜յ այն Ազգին, որի համար գլուխ են շինում չարարող գիտուններով — Ազգը կխարխափի աներեւակայելի բթության մեջ: Ազգին գլուխ շինել չի լինի. Ազգը պարզապես գլուխ պիտի ունենա: 

4.Վա՜յ այն Ազգին, որի Ուղեղը վնասված է կամ թերզարգացած — Ազգի բոլոր մասերը, անկանոն շարժումներ կանեն: 

5.Վա՜յ այն Ազգին, որի Միտքը Ցեղայնությունից չի սնվում — Ազգի սերունդները անինքնաճանաչ կլինեն: 

6.Վա՜յ այն Ազգին, որի Հոգին Ցեղային Ոգու արտահայտիչը չէ — Ազգի սերունդները կխարխափեն հոգեւոր թմրության մեջ: 

7.Ինչպիսին Ազգի մտավորականությունն է — այնպիսին է Ազգը: Նա է Ցեղի որակները Ազգի սերունդներին փոխանցում. նա է ազգային ոգու կերտողը սերունդների մեջ. նա է Ազգի սերունդների միջեւ հոգեւոր կապը հաստատում: 

8.Ազգի մտավորականությունն է չափանիշը Ազգի իմաստության, ոգու, ինքնակառավարման կարողության: 

9.Ազգային մտավորականությունն այն արգանդն է, որից ծնվում են Ազգի առաջնորդները, զորավարները, գիտնականները, քուրմերը… 

10.Վա՜յ այն Ազգին, որի մտավորականները իմաստուն չեն — նրանք միայն չարիք կսերմանեն Ազգի մեջ: 

11.Գիտուն լինել — դեռ չի նշանակում լինել իմաստուն: Գիտությունը իմացություն է, իմաստությունը՝ զգացողության շնորհ: Իմաստությունը արարելու հոգեւոր որակն է, իսկ գիտությունը՝ արարելու իմացական պայմանը: 

12.Առանց հոգեւոր իմաստության գիտուն մտավորականը չարիքներ է ծնում՝ անպետք օրենքներ է հանում, անօգուտ դատեր է վարում, հիվանդին մահով է բուժում, անտաղանդ բանաստեղծ է դառնում, ապաշնորհ առաջնորդ… 

13.Առանց հոգեւոր իմաստության գիտուն մտավորականը Ազգի մեջ սերմանում է ամբարտավանություն, մոլորություն, մտքի պորտաբուծություն, հոգեւոր ամայություն, անլիարժեքության զգացողություն: 

14.Միայն Ցեղակրոնը կլինի ազգային մտավորական — նա առավել իմաստուն է, քանզի նրա զգացողությունն ընդգրկում է Ազգը, Ցեղը, Բնությունը, Աստվածությունը, Բացարձակությունը: Նա իմաստուն է, եւ գիտությունը նրան օգնում է իր իմաստությունը վերարտադրելու: 

15.Եվ ամեն ոք իր հոգեւոր իմաստության համեմատ պիտի գիտություն ստանա: Ոչ թե բանաստեղծն է մտավորական, ոչ թե գիտնականն է մտավորական, այլ՝ մտավորականն է բանաստեղծ, գիտնական, նկարիչ, առաջնորդ: 

16.Արգասավոր չէ այն մտավորականը, ում մեջ Արայի արարչական ոգու զգացողությունը չկա, Վահագնի Զորության հուրը չկա, Աստղիկի Սիրո զգացմունքը չկա, Մայր Անահիտի գգվանքը չկա, նախնյաց ոգիների պաշտամունքը չկա, Մայր Հողի զգացողությունը չկա — նա չի կարող զգալ եւ հարգել Ազգի արյունը, Ազգի ծագումը, Ազգի որակները, լեզուն, սովորույթները, կենսափորձը — նա չի լինի ազգային մտավորական: 

17.Ազգային մտավորականությունը աստվածային իմաստության սերմնացանն է Ազգի մեջ: Ազգային մտավորականության որակով է պայմանավորված Ազգի ինքնությունն ու ապագան: 

18.Մտավորականը որ Միտարի (Միտք արարող) չէ — նա պետք չէ Ազգին: 

Զորությունը՝ պահպանիչ 

1.Ո՜վ, Արորդի՛, քո զորությունը ցեղայնության մեջ է. եւ միայն զորավորներին է հովանավորում Վահագնը: 

2.Եղիր ընկալունակ աստվածային զորության — սա է կոչումը Արիի. աստվածային միակ արժեքն է զորությունը. սահմանը քաջերի՝ զորությունն է իրենց: 

3.Սիրում է նա, ով հզոր է, ով հոգու հարստություն ունի, աստվածայինի զգացողություն. ում ուժի բաժակը լցված է հորդելու, թափվելու աստիճան:

4.Արգասավոր չէ տկարի սերը. քծնանք է թույլի ներումը: 

5.Միայն զորավորը կարող է ապավինել Վահագնին, եւ միայն զորավորը կարող է զոհաբերել. անընդունակ է տկարը ինչպես սիրո, այնպես էլ զոհաբերության: 

6.Թույլը մեղավոր է, որ թույլ է. անբարոյականություն է թուլությունը՝ ստեղծված սնուցանելու ուժը: Տկարի միակ դերը կյանքում՝ կեր լինելն է զորավորների համար: 

7.Ազգերն ու անհատները իրենց թուլության մեղքերը քավում են որպես պարտություն, ստրկություն, որպես անփառունակ գոյություն. չե՞ս ուզում կեր լինել՝ եղի՛ր զորավոր: 

8.Միայն հավատքի զորությունն է պահպանում Ազգի բնական որակը սերունդների մեջ: Միայն զորության զգացողություն ունեցողը կարող է ուժի պաշտամունք ունենալ. եւ միայն նա կարող է ապավինել Զորության Աստված Վահագնին. եւ Վահագնը միայն նրան կհովանավորի: 

9.Թուլությունը օրինաչափությունից շեղում է. նա չունի զորության զգացողություն, նա չունի ուժի պաշտամունք. նա չունի նաեւ որեւէ պատասխանատվություն Ազգի մեջ, քանզի նա օրինաչափություն չէ: Թույլը մշտապես միայն իր անձնական ապահովությունն է հոգում: 

10.Պատմությունը զորավորներն են կերտում. կյանքը զորությունների հարաբերություն է: Տկարները զորավորների փեշերից են կախվում: 

11.Տկարներին հատուկ են ստորությունը, խաբեբայությունը, քծնանքը, ինքնաապահովագրումը, մատնությունը, խռովությունը… Եվ հաճախ զորավորների միջեւ խառնակություն ստեղծում են թույլերը: 

12.Տկարությունը գոյութան անկարողություն է, իսկ գոյության անկարող Տեսակը չի ապրի: 

13.Չարժե եւ չի կարելի օգնել ընկածին, եթե նրան պակասում է ինքնօգնությամբ ոտքի կանգնելու կամքը. նա դատապարտված է ինքնաոչնչացման. նմաններից զզվում են անգամ Աստվածները: 

14.Թուլությունը միայնության եւ անպաշտպանության զգացողության մեջ է. զորությունը հավաքական ամբողջության զգացողության մեջ է: 

15.Զորավոր ես դու, երբ զգում ես քո ծագումը, քո արմատը, քո արյունը, երբ քո մեջ զգում ես քո տոհմը, քո Ազգը, քո Ցեղը, երբ քո կողքին զգում ես քո նախնյաց ոգիներին, երբ քեզ հետ զգում ես Ամենազոր Վահագնին: 

16.Եվ միայն Ցեղաշունչ Ազգը եւ անհատը զորավոր կլինեն: Անցեղաշունչ Ազգը կամ անհատը չի կարող զորանալ. զորությունը ցեղայնության մեջ է, իսկ թուլությունը՝ Ցեղայնությունից դուրս: 

17.Ո՜վ, Արորդի՛, սուր ունենալը դեռ քիչ է. դու արժանի կլինես այդ սուրին, եթե Զորության Աստված Վահագնը օծի այն: 

18.Երբ Արիի ձեռքից սուրն ընկնում է, ուրեմն այլեւս այն պետք չէ նրան: 

19.Ամենազոր Վահագնը օծում է Արիների թուր-կեծակին՝ Չարիների դեմ կռվելու համար. բայց Հայր Արայի կամքով այդ թուր-կեծակին քո արյան դեմ կորցնում է իր զորությունը: 

20.Եվ երբ երկու արյունակիցների միջեւ խռովություն է ծագում, եւ նրանք կռվում են իրար հետ, Վահագնը հովանավորում է երկուսին էլ, որ եղբայրների միջեւ հաղթող ու պարտվող չլինի. քանզի հաղթողը կգոռոզանա, իսկ պարտվողը կչարանա, եւ նրանց միջեւ այլեւս երբեք հաշտություն չի լինի. եղբայրների միջեւ թշնամանքը միայն սիրով կլուծվի: 

21.Պատյանից հանված սուրը ետ պատյան պիտի չդրվի՝ դա է բնույթը Աստվածամարդերի: 

22.Արդարությունը տկարի մխիթարություն է: Բնության մեջ մի արդարություն կա. այն է՝ բնական բոլոր հարաբերությունները զորությունների հարաբերություններ են. իսկ տկարները զորությունների համար կերի դեր են կատարում միայն. սա է ճշմարտությունը, սա է արդարությունը: 

23.Դու զորանում ես քո իսկ զորությամբ, միայն Հայր Արայի արարչագործությունը քո մեջ կրելով, միայն քեզանով զգալով Արային՝ քո Վահագնով: 

24.Արի տղամարդը հայր է ու ռազմիկ՝ սիրով ու սրով նա պիտի կնքվի. եւ ապա երբեք, ամբողջ իր կյանքում այդ սուրը պատյան պիտի չդնի, նույնիսկ աղոթքի ու սիրո պահին:

25.Սերն առանց զորության կործանվող է միշտ. սերը սրով պիտի պաշտպանվի. եւ հոգեպարար աղոթքի պահին, քո սուրը Վահագնի հուրով պիտ օծվի: 

26.Արի ռազմիկը միշտ պիտի պատերազմի. նա պիտի ելնի ռազմի ասպարեզ՝ ազնիվ մրցության, խաղա մահի հետ, հաղթի կամ հաղթվի: 

27.Իսկ Չարիի դեմ նա պիտի լինի լոկ Վիշապաքաղ. թե Չարին ձեռք բարձրացնի Արի մորթելու, սրով պիտ կտրել այդ ձեռքը նրա… գլխի հետ մեկտեղ: Սա է կոչումը Արի ռազմիկի. սա է պատգամը Վահագն Աստծո: 

28.Նայեք Արի մանուկների աչքերին. նրանց աչքերի մեջ Վահագնյա հուրն է ճառագում: Դա Վահագնյա ուժի արտացոլումն է, որ պետք է զորանա եւ կուտակվի նրանց հոգիների մեջ: 

29.Բայց մանուկների աչքերի հուրը մարում են հայրերը: Չէ՞ որ մանուկի համար միակ աստվածը, միակ զորությունը իր հայրն է: 

30.Մանուկն ապավինելով իր հորը, իրեն զորավոր է զգում, իրեն ապահով է զգում, իրեն երջանիկ է զգում. եւ հենց այդ զգացողությամբ է նա զորանում: 

31.Բայց երբ հայրը ինքն իրեն չի կարող պաշտպանել, երբ նա իր հույսը թողնում է իրենից դուրս ինչ-որ ուժի ողորմածության, էլ մանուկն ինչպե՞ս ապավինի իր հորը. եւ անպաշտպանվածության զգացումը սարսափեցնում է նրան ու աստիճանաբար մարում նրա աչքերի հուրը:

32.Մանուկը իր ամբողջ էությամբ Հոր Արեւին է ապավինում, նա Հոր Արեւով է երդվում. բայց երբ մանուկի զգացողության մեջ Հոր Արեւին փոխարինում է Մոր Արեւը, եւ մանուկը Մոր Արեւով է երդվում, այդ մանուկը տկարանում է, քանզի մանուկը զորության արեւ հորից է սնվում. մորը՝ Գթության Լույսն է:

Հավատքի զորությունը 

1.Ո՜վ, Արորդի՛, Ցեղակրոնության մեջ որոնիր քո Հավատքը: Դա է Վահագնի աստվածային Պատգամը:

 2.Յուրաքանչյուր մարդու հավատքը իր բնության համեմատ է ձևավորվում: Եվ մարդը իր իսկ հավատքի ծնունդն է՝ ինչ որ իր հավատքն է — դա է իր նկարագիրը, դա է ինքը: 

3.Հավատքը քո մեջ է՝ քեզանից դուրս չէ: Դա քո ծագումի զգացողությունն է, քո զորության զգացողությունն է, Հայր Արայից սերված լինելուդ զգացողությունն է, Ազգիդ պատկանելուդ զգացողությունն է, տոհմիկ լինելուդ զգացողությունն է: 

4.Ապրել հավատքով կնշանակե՝ ապրել Աստվածայնությամբ, ապրել Ցեղորեն, քանզի Ցեղայինը Աստվածության այն որակն է, որ դու կրում ես քո մեջ: 

5.Ո՜վ, Արորդի՛, օծված ես շնորհներով՝ արարչական ծագումով եւ աստվածային կարողությամբ, Վահագնի զորությամբ եւ Աստղիկի հավերժող սիրով: 

6.Եվ թե դու չմնաս շնորհացդ ընկալունակ, կամովին վանես քեզանից դրանք ու երկրպագես օտար Աստվածների, դու ինքնակամ ոչնչանում ես եւ ինքդ քեզ ստրուկ ես կարգում օտար զորությանց: 

7.Դու քեզ անգործության կմատնես, կդառնաս հոգեւոր մուրացկան եւ կվերածվես եսապաշտ հրեշի: Ահա թե ինչու են նույնանում կամովին շնորհազուրկն ու հանցագործը: 

8.Թե դու չես զգում քեզ քո Ազգի մեջ, դու չես զգում նաեւ Արարչին, քանզի ոչ թե Արարիչով են Ազգը զգում, այլ Ազգի մեջ եւ Ազգով են զգում Արարչին: Ուստի Ազգի զգացողությունը Արարչի զգացողություն է, Արարչի պաշտամունքը՝ Ազգի պաշտամունք: 

9.Ճշմարիտն այն է, ինչը որ կատարվում է հավատքով: Անցանկալի-անախորժն այն է, ինչը որ կատարվում է ընդդեմ հավատքի: Հաստատուն ճշմարիտ է նա, ով հավատում է իր զորությանը, իր Աստվածներին: 

10.Երերուն ստախոս է նա, ով երկրպագում է օտար Աստվածների, քանզի այդտեղ իրականում հավատք չկա, այլ կա սարսափի պատրանք եւ թշվառ ստրկացում:

 11.Գիտցիր՝ թե որեւէ Աստված կապ չունի քո արյան հետ՝ նա քոնը չէ: 

ՀատվածներՈւխտագիրք Արորդյաց“-ից 

“Լուսանցք” Թիվ 64, 27 հունիսի — 3 հուլիսի, 2008թ

Խորհուրդ Հայ Աստվածների

6 Հունիսի, 2008

1.Աստվածները Հայր Արայից բխող Գերագույն Խորհուրդներ են՝ ԱՍՏ /գերագույն խորհուրդ/ — Վ-ԱԾ /պահել/՝ Գերագույն Խորհուրդն իր մեջ կրող: 

2.Եվ ամեն Աստված իր մեջ կրում է բնական որեւէ Գերագույն Խորհուրդ՝ Սիրո, Զորության, Իմաստության, Արդարադատության, Ողջախոհության, Հյուրընկալության եւ այլն: 

3.Եվ Աստվածները ինչ-որ վերացական, գերբնական կամ երեւակայական հասկացություն չեն. նրանք բնական կենդանի Տեսակ են, որ ապրում են նույն օրինաչափությամբ, ինչ եւ մյուս բնական Տեսակները: 

4.Արարիչը եւ՛ Հուր է, եւ՛ Օդ, եւ՛ Ջուր, եւ՛ Հող: Եվ ամբողջ Բնությունն է արարչական այդ չորս տարրերի համակցություն: 

5.Հուրն ու Օդը Արարչի հոգեւոր, զգացական զորություններն են, իսկ Հողն ու Ջուրը՝ նյութական: Եվ այդ բոլորը ամենաբազմազան հարաբերակցությամբ արտահայտվում են Բնության ամենաբազմազան Տեսակների մեջ՝ ստորինից մինչեւ ամենաբարձրը: 

6.Եվ թե քարը ամենաստորին Տեսակն է, ուր բացարձակ գերազանցում է Հողի տարրը եւ չեն նկատվում մյուս տարրերը, ապա Աստվածները ամենաբարձր կենդանի Տեսակն են, որոնց մեջ Հուրի եւ Օդի տարրերն են բացարձակ գերազանցում, իսկ Հողի եւ Ջրի տարրերը հասնում են նվազագույնի: 

7.Եվ Աստվածների մեջ շատ բարձր է զգացական, լիցքային որակը եւ շատ նվազ է նյութական որակը: Եվ այդ գերհզոր Աստվածներին մարդը պարզապես ի վիճակի չէ տեսնելու: 

8.Աստվածները անտեսանելի են, բայց գերհզոր են եւ կարող են ներգործել բնական բոլոր Տեսակների վրա, նաեւ՝ մարդու: 

9.Բայց Հայր Արայի կամքով Բնության Տեսակների միջեւ խիստ ընդգծված անջրպետ գոյություն չունի, եւ երկու իրարից հեռու Տեսակների արանքում միշտ միջանկյալ Տեսակներ կան: 

10.Եվ Աստվածների ու մարդկանց միջեւ անջրպետը շատ խոր կլիներ, եթե չլինեին Աստվածամարդիկ: 

11.Եվ որպես Աստվածների ու մարդկանց միջեւ միջանկյալ Տեսակ, Արարիչը արարել է Աստվածամարդուն: 

12.Եվ Հայր Արայից արարված Հէգ Արիի սերունդները, որ կոչվում են Հայք կամ Արմեն, որպես աստվածամարդիկ, միջանկյալ Տեսակ են Աստվածների ու մարդկանց միջեւ, իրենց մեջ կրելով եւ՛ աստվածայինը, եւ՛ մարդկայինը: 

13.Աստվածները նույնպես բնական էակներ են եւ իրենց մեջ, թեկուզ նվազագույն չափով, բայց ունեն Հողի ու Ջրի տարրեր եւ, այնուամենայնիվ, Աստվածներն ունեն որոշակի կերպարանք եւ այնքան էլ անտեսանելի չեն, գոնե Արիների համար: 

14.Եվ միայն Արիները կարող են տեսնել Աստվածներին, միայն Արիները կարող են հարաբերվել նրանց հետ, քանզի իրենք աստվածամարդիկ են, միեւնույն ծագումը ունեն եւ որակապես շատ մոտ են Աստվածներին: 

15.Իսկ հողածին Տիտանները որակապես շատ հեռու են Աստվածներից եւ միայն կրում են Աստվածների միակողմանի ներգործությունն իրենց վրա, առանց փոխադարձ հարաբերության: Եվ Տիտանները չեն ճանաչում Աստվածներին: Նրանք միայն զգում են ինչ-որ ներգործող մի Ուժ. եւ այդ ներգործող Ուժի համար մի կուռք են ստեղծում ու երկրպագում նրան: 

16.Եվ Արիների հնագույն նախնիները, որ բնական էին, որ զգում էին Հայր Արային եւ զգում էին իրենց որպես Արորդի, տեսնում էին Աստվածներին եւ հարաբերվում էին նրանց հետ: 

17.Ամեն մի Աստված՝ Արայի որդի, ամեն մի Աստված՝ լուսեղեն ոգի, ամեն մի Աստված՝ եթերային ուժ, ամեն մի Աստված՝ անմահ զորություն, ամեն մի Աստված՝ գերագույն խորհուրդ… 

ՀատվածներՈւխտագիրք Արորդյաց 

“Լուսանցք” Թիվ 61, 6 — 12 հունիսի, 2008թ. 

Ազգային Դպրոց

6 Հունիսի, 2008

(Համառոտ հիմնադրույթներ) 

Համառոտ հիմնադրույթներ  

Շատ խոսեցինք Ազգային Դպրոցի մասին ու… սպառվեցինք: Տարբեր դպրոցական կառուցվածքային ձևեր, հաճախ նույնիսկ պարզապես անվանումներ այստեղից — այնտեղից, մարսված թե չմարսված ներմուծեցինք Հայաստան, փորձելով վերափոխել եղած դպրոցը: Իսկ արդյո՞ւնքը: Արդյունքը լինելու է նույնը : 

Բանն այն է, որ Ազգային դպրոցը ոչ թե ինչ-որ կառուցվածքային ձև է կամ անուն, այլ ձևավորվող համակարգ է: Եվ Ազգային Դպրոցի համակարգը ձևավորելու համար նախ՝ անհրաժեշտ է պարզել, թե ինչ է Ազգը, ազգային ասելով ինչ ենք հասկանում, և որն է Դպրոցի տեղը ազգային սերնդի ձևավորման ընդհանուր համակարգի մեջ: 

Այո, հենց մեզ համար անհրաժեշտ է ճշտել այդ հասկացությունները, քանզի այդ հասկացությունների տարբեր ըմբռնումներ կանխորոշում են Դպրոցի տարբեր համակարգեր: 

Ինչ Է Ազգը     

ԱԶԳ-ը լեզվաբանորեն բաղադրյալ բառ է՝ կազմված ԱԶ /ծագում/ բառարմատով և Գ-հաստատական հունչարմատով: 

Ըստ այդմ, ԱԶԳ-ը իրենից ներկայացնում է Արյունակցական Որակական Ամբողջություն: Որպես այդպիսին, Ազգը մի բնական օրգանիզմ է, ունի իր բնական օրգանական մասերը՝ Տոհմերը, և ինքն էլ մի բնական օրգանական մաս է մեկ այլ բնական օրգանիզմի՝ Ցեղի (Տեսակի) ամբողջության մեջ:  Եվ բոլոր Ազգերը անպայման այս կամ այն բնական Ցեղի օրգանական մասեր են: Եվ վերացական Ազգ գոյություն չունի. կան Արիական, Չինական, Սեմական, Մոնղոլական, Նեգրական… Ազգեր: 

Ըստ այդմ, Ազգը խստորեն տարբերվում է Ժողովուրդ հասկացությունից: Ժողովուրդը ժողովված անբնական կուտակում է, որ չունի գենետիկական որակների ընդհանրություն: Եվ Ժողովուրդը գոյանում և առաջնորդվում է երկու հիմնական սկզբունքներով՝ տնտեսական-քաղաքական և կրոնական-գաղափարական: 

 Փաստորեն, ժողովուրդը պայմանական ընդհանրություն է, արյունակցական ընդհանրություն չի պայմանավորում և որևէ Ցեղի օրգանական մաս չի կազմում: 

Ազգը որպես արյունակցական ամբողջության խորհուրդ, թարգմանաբար նույնանում է Էթնոսին: Որպես բնական օրգանիզմ, Ազգն անպայման ունի իր որոշակի բնական որակները, որոնցով լրացնում է Ցեղի ամբողջությունը: 

Ըստ այդմ, ժողովրդական համարվում է այն ամենը, ինչ ներկայումս առկա է Ժողովրդի մեջ, այնինչ Ազգային կարող է լինել միայն ու միայն այն, ինչ բխում է Ազգի բնական գենետիկական որակներից: 

Տեսակի Նորոգման Ու Պահպանման Օրենքը 

Բնությունը, անկախ որևէ ուժի ցանկության, անընդհատ կատարում է ինքնանորոգում իր բոլոր օղակներում, ինչպես նաև Մարդկային Սեռի ներսում: Այդ օրինաչափությունը կոչվում է Տեսակի Նորոգման ու Պահպանման օրենք: Եվ այդ օրենքի անխափան իրագործման շնորհիվ՝ իր բոլոր բնական Տեսակների մեջ, Բնությունը հաստատում է իր բացարձակությունը: 

Ըստ այդմ, ամեն մի բնական Ազգ իր Ցեղի օրգանիզմում մասնակցում է Ցեղի նորոգման ու պահպանման հավերժ ընթացքին: Իսկ Ազգը իր այդ դերը կարող է կատարել միայն այն դեպքում, երբ ինքն իր մեջ մշտապես նորոգվում ու պահպանվում է որպես որոշակի որակական ամբողջություն: 

Ազգի մշտական ինքնանորոգումը իրագործվում է անընդհատ սերնդափոխությամբ: Իսկ Ազգի ինքնանորոգումը, անընդհատ սերնդափոխությամբ, պայմանավորում է Ազգի նախորդ բոլոր սերունդների, ներկա սերնդի և գալիք բոլոր սերունդների օրգանական կապ:

Ժողովուրդը, որպես անբնական կուտակում, չի ապրում Տեսակի Նորոգման ու Պահպանման օրենքով: Նա բնական որակական ամբողջություն չէ, որևէ օրգանական կապ չունի Ցեղի հետ, ուստի չունի նաև որևէ դեր Ցեղի նորոգման ու պահպանման գործում: ՈՒստի և ժողովրդին հատուկ չէ սերունդների օրգանական որևէ կապ: 

Սերունդների օրգանական կապը հատուկ է միայն Ազ-    գին: Ըստ որում, ներկա սերունդն է մշտապես իրար կապում Ազգի նախորդ և գալիք սերունդներին: Եվ եթե Ազգի ներկա սերունդը կտրվում է իր նախորդ սերունդներից, ապա խախտվում է ազգային սերունդների օրգանական կապը. գալիք սերունդները կտրվում են իրենց բնական զարգացման օրինաչափ ընթացքից, և վտանգվում է ազգի նորոգման ու պահպանման օրինաչափ ընթացքը: Դրանով արդեն Ազգը վերածվում է Ժողովրդի և այլևս դադարում է Ցեղի օրգանիզմում իր դերը կատարելուց: 

Ազգային սերունդների գենետիկական նույնությունը 

Ազգի սերնդափոխությունը սերունդների զուտ մարմնական (ֆիզիկական) հաջորդականություն չէ:

Ազգի սերնդափոխությունը պայմանավորում է Ազգի որակական շարունակելիություն: Այսինքն՝ ազգային բոլոր բնական որակները, որ տրված են Ազգին ծագումից, ժառանգաբար փոխանցվում են սերնդե սերունդ, ապահովելով Ազգի որակական ամբողջության հավերժական նորոգումն ու պահպանումը: Եվ Ազգի մշտական նորոգման ու պահպանման բնական օրինաչափությունը իրագործվում է միեւնույն որակի մեջ եւ չի ընդունում Ազգի որակական փոփոխություն: 

Ըստ այդմ, ազգային սերունդը անհատների պարզ մեխանիկական գումար չէ: Այն պայմանավորում է ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական նույնությամբ ազգային անհատների որակական ամբողջություն: Եվ ազգային սերունդների օրգանական կապը պայմանավորված է նախ եւ առաջ բոլոր սերունդների ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական նույնությամբ: Այսպիսով, ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական նույնությունը հանդիսանում է ազգային սերունդների որակական հիմք: 

Այսպիսով՝ ազգային սերունդ ասելով, նախ եւ առաջ հասկանում ենք ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական նույնություն իր մեջ եւ Ազգի մյուս բոլոր սերունդների միջեւ: Եվ եթե այդ ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական նույնությունը չկա, ապա չկա որակական ամբողջություն, ուստի եւ չկա ազգային սերունդ: Բնության մեջ գոյություն չունի վերացական սերունդ, ինչպես եւ գոյություն չունի վերացական անհատ: 

Չէ՞ որ չկա վերացական ծառ. ծառը լինում է որոշակի տեսակի՝ բալենի, թթենի, բարդի… Եվ, օրինակ՝ բալ տեսակի բոլոր ծառերը գենետիկորեն նույնանում են իրար, ինչպես նաեւ տաս հազար տարի առաջ եւ տաս հազար տարի հետո գոյություն ունեցող նույն տեսակի բալենիներին: 

Չկա վերացական կենդանի. կենդանին լինում է որոշակի Տեսակի՝ գայլ կամ առյուծ, արջ կամ եղնիկ… Եվ, օրինակ՝ առյուծ տեսակի բոլոր կենդանիները գենետիկորեն նույնանում են իրար, ինչպես նաեւ տաս հազար տարի առաջ եւ հետո գոյություն ունեցող առյուծներին: 

Նմանապես չկա վերացական մարդ. մարդը լինում է Հայ կամ Հնդիկ, Ռուս կամ Պարսիկ եւ կամ այլ Տեսակ: Եվ այսօրվա բոլոր Հայ անհատները իրենց ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական որակներով նույնանում են իրար, ինչպես նաեւ տաս հազար տարի առաջ ապրած եւ տաս հազար տարի հետո ծնվող Հայերին: 

Ըստ այդմ, Տեսակը՝ Ազգը, որպես անհատի ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական հիմք, բնորոշում է անհատի էությունը որպես ազգային անհատ, ինչպես նաեւ սերնդի էությունը որպես ազգային սերունդ: 

Ժողովրդին, որպես անբնական կուտակումի, հատուկ չէ սերունդների գենետիկական նույնությունը: 

Չէ՞ որ մեզ հայտնի է, այսպես կոչված, Պատվաստում հասկացությունը, երբ տարբեր տեսակի անհատների պատվաստումով փորձում են ստանալ մի նոր տիպի անհատ: Այդպես մեր միջամտությամբ, բայց ոչ բնականորեն, պատվաստումների միջոցով առաջանում են վերացական բույսեր, վերացական կենդանիներ, որոնք, այնուամենայնիվ, որոշակի Տեսակ չեն դառնում, օրինաչափություն չեն ոչ բուսական, ոչ կենդանական աշխարհում, որպես անբնական երեւույթ: 

Նույն ձեւով են գոյանում նաեւ մարդկային ժողովուրդները: Սրանք նույնպես տարբեր պատվաստումների անբնական արդյունք են: Եվ որպես այդպիսիք, Ժողովուրդները չունեն սերունդների գենետիկական նույնություն: Գենետիկական նույնություն չունեն ոչ միայն տարբեր սերունդներ, այլ մի սերունդն, անգամ, ինքն իր մեջ չունի այդ գենետիկական նույնությունը: Այսինքն՝ Ժողովուրդը չունի սերնդի ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական հիմք: 

Այսպիսով՝ սերունդների ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական նույնությունը հատուկ է միայն Ազգին: Ըստ այդմ, Սերուդը անպայման ազգային է: 

Ազգային սերնդի ձեւավորումը 

Անշուշտ, ազգային սերունդը անպայման պայմանավորում է ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական նույնության որակական ամբողջություն: Բայց ազգային ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական որակների նույնությունը դեռ բավարար չէ ազգային սերունդ լինելու համար: Դա միայն ծագումով է ազգային: 

Ազգային սերունդը բացի ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական նույնությունից պայմանավորում է նաեւ հոգեբանական նույնություն, կենսափորձի նույնություն, կենսաձեւի նույնություն, մտածելակերպի եւ ազգային այլ որակական դրսեւորումների նույնություն: 

Չէ՞ որ ամեն մի Ազգ, որպես որոշակի բնական օրգանիզմ, իր բնական որակներին համապատասխան ունի նաեւ իր բնական դերը մարդկային որոշակի Տեսակի՝ Ցեղի օրգանիզմում: Իսկ իր այդ բնական դերը նա կատարում է իր բնական որակներից բխող որակական հարաբերությունների, որակական կենսաձեւի եւ այլ որակական դրսեւորումների միջոցով: 

Ըստ այդմ, պետք է ընդունել, որ ամեն մի Ազգ ունի իր առանձնահատուկ որակական կենսաձեւը՝ բարոյականությունը, իր կենսափորձը, մշակույթը, իր որակական հարաբերությունները: Լավ կամ վատ ազգային որակներ չկան: Բոլոր Ազգերի որակները բնական են եւ անհրաժեշտ: Ուստի, չկան նաեւ լավ կամ վատ որակական դրսեւորումներ: Դրանք լինում են բնական կամ անբնական: Բնական են այն որակական դրսեւորումները, որոնք բխում են Ազգի որակներից. անբնական են, եթե չեն բխում Ազգի որակներից: Ըստ այդմ, անբնական դրսեւորումները այլազգի որակական դրսեւորումներն են, որ ներմուծվում են Ազգի մեջ, բայց եւ որոնք երբեք ազգային չեն դառնում: 

Ուստի ազգային սերունդները, լինելով իրենց Ազգի ծինաբանական-գենետիկական-ժառանգական նույնություն, պետք է ներկայանան նաեւ ազգային որակական դրսեւորումների նույնությամբ: Այսինքն՝ ազգային սերունդների մեջ պիտի արտահայտվի ազգային կենսաձեւի, կենսափորձի, հարաբերությունների, մշակույթի, լեզվի… նույնություն: 

Ըստ այդմ, ամեն ծնված դեռ սերունդ չէ: Սերունդ նշանակում է ծնված եւ ձեւավորված որպես իր Ազգի շարունակական որակ: Այսինքն՝ ազգային սերունդը ձեւավորման ենթակա է: 

Սերունդ ձեւավորում են բոլոր կենդանի Տեսակները: Առյուծը ձեւավորում է իր սերունդը, գայլը՝ իրենը, արջը՝ իրենը… Եվ տաս հազար տարի առաջվա եւ այսօրվա առյուծի մեջ որակական տարբերություն չկա, քանի որ մշտապես նույն որակական կենսաձեւն է փոխանցվում սերունդներին որպես առյուծ Տեսակի որակական դրսեւորում: 

Ազգն էլ ձեւավորում է իր սերունդը: Ազգային սերունդը ձեւավորվում է ժառանգելով նախորդ բոլոր սերունդների կենսափորձը, կենսաձեւը, մշակույթը, լեզուն… ապա ինքն էլ իր կենսափորձով լրացնում է այդ բոլորը եւ փոխանցում է հաջորդ սերունդներին:

Կրթական համակարգ 

Ազգային սերնդի ձեւավորումը մի բարդ եւ բազմակողմանի ընթացք է, որ մենք անվանում ենք Կրթություն: Եվ ազգային սերնդի ձեւավորման որոշակի պահանջները ձեւավորում են ազգային կրթական որոշակի համակարգ: 

Ի դեպ, բոլոր բնական զգացական Տեսակներն էլ ունեն իրենց կրթական համակարգը: Ըստ որում, կենդանի բոլոր Տեսակների մեջ կրթական համակարգը երկու իրար լրացնող օղակների (ընտանիք եւ համայնք) ամբողջություն է: Բայց մարդկային Սեռի բոլոր Տեսակների մեջ կրթական համակարգը պայմանավորում է երեք օղակների ամբողջություն՝ ընտանիք, համայնք եւ դպրոց: Դա պայմանավորված է մարդկային Տեսակների մեջ հոգեմտային որակների՝ բանականության, առավել բարձր դրեւորումներով: 

Ազգային կրթական համակարգի երեք օղակներն էլ խիստ անհրաժեշտ են ազգային սերնդի ձեւավորման համար: Նրանք լրացնում են իրար, եւ նրանցից որեւէ մեկի բացակայությունը ինչ-որ տեղ թերի է թողնում ազգային սերնդի ձեւավորումը: 

Ի դեպ, եւ՛ ընտանիքը, եւ՛ մանկական համայնքը՝ “փողոցը” նույնպես ունեն իրենց կառուցվածքային օրինաչափությունները: Նախ՝ ընտանեկան կրթական օջախը որոշակի տոհմական օրինաչափ հարաբերությունների արտահայտություն է եւ կառավարվում է տոհմային սկզբունքներով: Իսկ “փողոցը” որպես համայնք, ամեն մի երեխա մտնում է իր տոհմական արժեքներով եւ յուրովի լրացնում ու կարգավորում է այդ կրթական օջախը: 

Ըստ այդմ, դպրոցը երբեք մեկուսացված չէ սերնդի ձեւավորման այդ երկու օղակներից: Չէ՞ որ երեխաները դպրոց են մտնում իրենց տոհմական ու համայնքային արժեքներով եւ դպրոցական բոլոր տարիներին ու դրանից հետո նրանք շարունակում են ապրել եւ՛ ընտանիքում, եւ՛ “փողոցում”: Ուստի դպրոցը ոչ թե պետք է ժխտի մյուս օղակները, այլ պետք է լրացնի դրանք: 

Պետք է ընդունել, որ ազգային սերնդի ձեւավորումը կատարվում է ինքն իր մեջ: Այսինքն՝ ամեն մի Ազգի սերունդ միայն իր ազգային որակների, իր ազգային կենսաձեւի՝ բարոյականության, կենսափորձի, մշակույթի, լեզվի մեջ կարող է ձեւավորվել որպես ազգային սերունդ: Եվ քանի որ երկու տարբեր Ազգեր արդեն տարբեր որակներ են, ապա երկու տարբեր Ազգերի կրթական համակարգերն էլ անպայման տարբեր են իրարից: 

Ուստի ազգային կրթությունը ընդհանուր սկզբունքներով լինելով համամարդկային, իր էությամբ խիստ ազգային է եւ համապատասխանում է տվյալ Տեսակի բնական որակներին, նրա նորոգման ու պահպանման օրենքին եւ նրա բնական դերին որոշակի Ցեղի օրգանիզմի ամբողջության մեջ: Ըստ այդմ, այլազգի կրթական համակարգի ընդօրինակումը երբեք չի նպաստում ազգային սերնդի ձեւավորմանը. այն միայն կարող է խափանել ազգային սերնդի բնական ձեւավորումը: 

Իհարկե, Ժողովուրդն էլ ունի իր կրթական համակարգը: Բայց նրա նպատակը չէ ազգային սերունդ ձեւավորելը: Նրա նպատակն է անհատներին վարժեցնել որոշակի կրոնա-գաղափարական օրենքներին, նորմերին, սկզբունքներին: Ըստ այդմ, ժողովրդական կրթական համակարգում փաստորեն մերժվում են ընտանիքը եւ “փողոցը” որպես կրթական օջախներ եւ ամբողջ կրթական համակարգը ամփոփվում է միակ կառավարելի օղակի՝ դպրոցի մեջ: 

Այստեղից էլ բխում է խիստ տարբերությունը ազգային դպրոցի եւ ժողովրդական դպրոցի միջեւ: 

Դպրոց 

Ամեն մի կրթական համակարգ ստեղծում է իր դպրոցը: Այսինքն՝ դպրոցը փաստորեն կրթական համակարգի պահանջները բավարարող կարեւոր օղակ է: 

Ազգային կրթական համակարգը իր Դպրոցն ունի, իսկ ժողովրդական համակարգը՝ իր Դպրոցը: Եվ դրանք սկզբունքորեն տարբեր են իրարից: 

Ժողովրդական կրթական համակարգը նպատակ ունի դաստիարակել իշխող կրոնական-գաղափարական սկզբունքներին նվիրված անհատներ եւ պետության պարտաճանաչ քաղաքացիներ:

Ըստ այդմ էլ այդ համակարգը Դպրոցին ներկայացնում է դաստիարակված անհատի որոշակի մոդել:

Եվ ժողովրդական դպրոցը առաջնորդվում է այդ մոդելով. նա երեխաների միջից աշխատում է հանել անցանկալի հատկությունները եւ նրանց մեջ ներարկել ու զարգացնել ցանկալի հատկությունները:

Այսպիսով, ժողովրդական դպրոցը ձգտում է ձեւավորել որոշակի իդեալական կերպարներ: 

Փաստորեն ժողովրդական դպրոցն իրագործում է դաստիարակություն որպես ներգործություն: 

Ի դեպ, հայության մեջ ժողովրդական կրթության համակարգը ձեւավորվել է դեռ վաղուց Հայ Առաքելական Եկեղեցու կողմից: Իսկ ժողովրդական Դպրոցի հիմնադիրը Մեսրոպ Մաշտոցն է: Եվ Մաշտոցից սկսած մինչեւ այսօր հայկական ժողովրդական Դպրոցը որակական փոփոխություն չի կրել: Ըստ այդմ, եւ՚ նախակոմունիստական, եւ՚ կոմունիստական, եւ՚ ետկոմունիստական՝ այսօրվա Դպրոցը լիովին բավարարում է ժողովրդական կրթության պահանջներին, բայց բոլորովին չեն բավարարում ազգային կրթական համակարգի պահանջներին: 

Ազգային կրթական համակարգը նպատակ ունի ձեւավորել ազգային սերունդ որպես Ազգի բնական շարունակական որակ: Ըստ այդմ, Ազգային Դպրոցը իրագործում է կրթական համակարգի որոշակի պահանջները՝ ձեւավորել ազգային անհատներ որպես ազգային սերնդի օրգանական մասեր: 

Եվ դպրոցական դաստիարակությունը որպես համակարգ ելնում է բնական այն սկզբունքից, որ անհատը իր մեջ ունի հոգեւոր, մտային, մարմնական բազմաթիվ ու բազմազան որակական տարրեր, որոնք իրենց օրինաչափ զարգացման համար մշտապես համապատասխան սնունդի պահանջ ունեն:

Եվ ինչպես ծառը իր սնունդը ապահովում է բերրի հողի մեջ համապատասխան “նյութեր” գտնելով, այդպես էլ դպրոցական դաստիարակությունը ապահովում է Ազգի երեխաների համար բնական միջավայր՝ “բերրի հող”, որի մեջ երեխաների ներքին որակական տարրերը կարող են ստանալ հարուստ սննդի առավելագույն հնարավորություն: 

Ուստի Ազգային Դպրոցը չի ընդունում ձեւավորվող անհատի որոշակի մոդել: Դպրոցը ստեղծում է բնական պայմաններ Ազգի բնական որակներն իրենց մեջ կրող երեխաների օրինաչափ զարգացման համար եւ նպաստում է, որ անհատը դառնա այն, ինչ պիտի դառնա իր օրինաչափ զարգացման ընթացքում, այլ ո՛չ այն, ինչ մենք ենք ցանկանում նրանից պատրաստել: 

Ազգային Դպրոցի խնդիրն է ձեւավորել սովորական, բնական, կենդանի ազգային անհատ: Եվ որքան հարուստ ու բազմազան կլինեն նրա ներքին որակները, այնքան նա առավել կհեռանա իդեալական անձից եւ այնքան նա լիարժեք կդառնա որպես ազգային սերնդի օրգանական մաս՝ ազգային անհատ:

Իսկ ազգային անհատի ձեւավորման համար որպես բնական միջավայր՝ “բերրի հող”, Դպրոցն իր մեջ խտացնում է բնական ազգային հարաբերությունները: Ազգային դաստիարակության հիմքում պետք է լինեն ազգային կենսաձեւը՝ բարոյականությունը, կենսափորձը, մշակույթը, լեզուն…

Դպրոցական դասավանդում 

Երեխան բնական կենդանի օրգանիզմ է, որը ապրում է: Հենց ապրելով է նա սովորում, ապրելով է նա ձեւավորվում: Եվ դպրոցը երեխայի կյանքի մի մասն է: Ուստի երեխաները դպրոցական ամբողջ դասավանդման ընթացքում նույնպես պիտի ապրեն: 

Չէ՞ որ ամեն մի բնական անհատ իրենից ներկայացնում է հոգեւոր, մարմնական եւ մտային որակների ամբողջություն: Հենց այդ բնական ժառանգական որակների օրինաչափ զարգացումն է, որ ապահովում է երեխայի ձեւավորումը որպես ազգային անհատ: 

Ուստի դպրոցական ամբողջ դասավանդումը պիտի բավարարի Ազգի երեխաների հոգեւոր, մարմնական եւ մտային ժառանգական որակների օրինաչափ զարգացմանը: Եվ դասավանդումը պիտի տարվի այնպես, որ այդ ընթացքում երեխաները ապրեն եւ սնեն իրենց ներքին որակների պահանջմունքները: 

Ըստ այդմ՝

1. Երեխաների հոգեւոր որակների զարգացումն ապահովվում է.

ա. Հայոց Լեզվի համակարգում.

բ. Ազգային մշակույթի ամբողջության մեջ՝ ազգային Բանահյուսություն, ազգային Պատմություն, ազգաբանական երգ-պար, ազգաբանական արվեստ ու արհեստ, ազգաբանական խաղեր, տոներ:

2. Մարմնական որակների զարգացումն ապահովվում է մարմնակրթական համակարգի ամբողջության մեջ՝ մարմնամարզություն, ռազմագիտություն:

3. Մտային (իմացական) որակների զարգացումն ապահովվում է.

ա. Բնագիտական համակարգի ամբողջության մեջ՝ ֆիզիկա, քիմիա, մաթեմատիկա, աստղագիտություն, բնագիտություն:

բ. Կենսաբանական համակարգի ամբողջության մեջ՝ բուսաբանություն, կենդանաբանություն, մարդաբանություն: 

Հոգեբանական դաստիարակություն

Հայոց Լեզու 

Հայոց Լեզվի դասավանդման համակարգը որոշելու համար նախ՝ անհրաժեշտ է պարզել, թե ինչ է Հայոց Լեզուն հայի համար՝ ներքին գենետիկական որա՞կ, թե՞ արտաքին հաղորդակցման միջոց: 

Նախ՝ Լեզու բառի մեջ ԱԶ (ԷԶ) արմատն է, որ նշանակում է ծագում, սերում, արյունակցություն: Ըստ այդմ, Լեզուն փաստորեն նույնանում է Ազգին: Ի դեպ, նույն օրինաչափությունը արտահայտվում է նաեւ ռուսերեն՝ Յազիցա-Ազգ, Յազիկ-Լեզու, որտեղ Յազ-ը արիական ԱԶ արմատն է: 

Այսպիսով՝ փաստորեն ցանկացած Լեզու անպայման ազգային է: Ըստ այդմ, ազգային լեզուն ներքին գենետիկական որակ է իր Ազգի մեջ եւ միաժամանակ արտաքին հաղորդակցման միջոց է այլ ազգերի համար: 

Ազգային Լեզուն, որպես ներքին ծինաբանական-գենետիկական որակ, իրենից ներկայացնում է ազգային խորհուրդների համակարգ. իսկ որպես արտաքին հաղորդակցման միջոց՝ որպես օտար լեզու, իրենից ներկայացնում է բառերի քերականական համակարգ: 

Չէ՞ որ ամեն մի Ազգ ի սկզբանե հարաբերվել է իր ծագումի, իր որակների հետ, բնական բազմազան էությունների, երեւույթների հետ, բնական զորությունների, աստվածությունների հետ… Եվ այդ հարաբերությունները նա վերապրել է իր հոգեբանության, բնավորության, մտածելակերպի եւ այլ որակական դրսեւորումների միջոցով եւ յուրովի է ընկալել դրանց խորհուրդները: Եվ հենց այդ ազգային խորհուրդների համակարգն է, որ ներկայանում է որպես Ազգային Լեզու: 

Ըստ այդմ, հայ երեխային Հայոց Լեզու սովորեցնել հնարավոր չէ: Հայ երեխան իր մեջ արդեն ունի իր ազգային լեզուն որպես գենետիկական որակ եւ դպրոց է գալիս Հայոց Լեզվով: Եվ դպրոցի դերն է միայն օրինաչափորեն զարգացնել հայ երեխայի մեջ Ազգային Լեզուն որպես որակ: Դպրոցի դերն է հայ երեխաների մեջ զարգացնել զգացական կապը իր Ազգային Լեզվի հետ: Հայ երեխան Հայոց Լեզվի մեջ պիտի զգա իրեն, իր Բնությունը, իր Ազգը, իր Հայրենիքը, իր Նախնիներին, իր Աստվածներին… 

Ուստի Հայոց Լեզուն Ազգային Դպրոցում պետք է դասավանդվի ոչ թե որպես քերականական համակարգ, այլ որպես ազգային խորհուրդների համակարգ: Չէ՞ որ հայերեն ամեն մի անուն իր խորհուրդն ունի եւ ամեն մի խորհուրդ իր անունն ունի: Եվ հայերեն անունները բառային ու քերականական իմաստից բացի անպայման ազգային հոգեբանական, բարոյական եւ այլ որակական դրսեւորումների վերապրումներ են: Եվ Հայոց Լեզվի միջոցով հայ երեխաների մեջ ձեւավորվում է ազգային որակների, կենսաձեւի, կենսափորձի, մշակույթի, բարոյականության, մտածելակերպի զգացողություն: 

Իսկ քերականական ուսուցումը տարվելու է այնքանով միայն, որքանով նպաստում է հայերեն գրավոր արտահայտությունները ճիշտ ընկալելու համար: 

Ազգային Մշակույթ 

Մշակույթը — դա Ազգի հոգե-մտային զարգացման կիրառական արտահայտություն է: Ըստ այդմ, ազգային մշակույթը նույնանում է Ազգին. մշակույթը Ազգի որակական դրսեւորում է, Ազգի բանականության արդյունք:

Բանականությունը — դա բաղադրյալ բառ է՝ կազմված է ԲԱՆ (հոգեմտային որակ) եւ ԱԿ (ակունք) արմատներով: 

Ազգը իր բանականությամբ է վերապրում իր ծագումը, իր կենսաձեւը, կենսափորձը, հարաբերությունները: Եվ բանականորեն վերապրածը իր արտահայտությունն է ստանում ազգային կյանքի ամենաբազմազան դրսեւորումների մեջ՝ երգ, պար, խաղ, աշխատանք, նկարչություն եւ այլն:

Հենց այդ կիրառական դրսեւորումների ամբողջությունը մենք անվանում ենք ազգային մշակույթ: 

Ըստ այդմ, չկա վերացական մշակույթ: Մշակույթն անպայման ազգային է, քանզի այն անպայման ազգային բանականության կիրառական արտահայտություն է: Այսինքն՝ ազգային մշակույթը անպայման ձեւավորվում է Ազգի Բանի (հոգեմտային որակի) հիմքի վրա: 

Եվ ազգային մշակույթը երբեք անհատ ստեղծագործողներից կախված չէ: Անհատ ստեղծագործողները միայն սնվում են ազգային մշակույթից իրենց արարումը կատարելու համար: Անհատական ստեղծագործությունները ազգային բանականության մասնավոր անհատական վերապրումներն են: Եվ որքան զորավոր է ազգային բանականության վերապրումը անհատի մեջ, այնքան նրա ստեղծագործությունը դառնում է ազգային մշակույթի օրգանական մաս: 

Ազգային մշակույթը մի ամբողջություն է, որի տարրերը միահյուսված են իրար եւ օրգանապես լրացնում են միմյանց: Ազգային մշակույթը Ազգի կյանքի Բովանդակությունն է: Ազգային մշակույթը կախման մեջ դնելով անհատներից, այն տրոհում են տարբեր մասնագիտությունների, որոնք զարգանում են ինքնուրույն, իրարից անկախ: Դրանով կտրվում են ազգային մշակույթի ամբողջությունից, վերածվելով լոկ ցուցադրական նմուշների: Ու թեեւ Ազգի մեջ լինեն բազմաթիվ մասնագետ արվեստագետներ եւ ամենաբազմազան ցուցադրական ստեղծագործություններով հեղեղեն մեր պատկերասրահները, գրախանութները, համերգային դահլիճները, այնուամենայնիվ, նրանք ազգային մշակույթի ամբողջություն չեն կազմում: Նրանք չեն դառնում ազգային կյանքի օրգանական մաս: Եվ ազգային կյանքը առավել աղքատանում է: 

Ազգային Դպրոցում ազգային մշակույթը, անշուշտ, պետք է դասավանդվի նրա տարրերի միջոցով: Բայց նույնիսկ ուսուցման ընթացքում այդ առանձին տարրերը պետք է ներկայանան որպես ազգային մշակույթի ամբողջության օրգանական մասեր: 

Ըստ այդմ, Ազգային Դպրոցում անհրաժեշտ է առանձնացնել ազգային մշակույթի հետեւյալ ուսուցողական տարրերը.

ա. Ազգային Բանահյուսություն.

բ. Ազգային Պատմություն.

գ. Ազգաբանական երգ-պար.

դ. Ազգաբանական կիրառական արվեստ եւ արհեստ.

ե. Ազգաբանական խաղեր, տոներ:

Անշուշտ, մինչեւ հիմա ընդունված Ազգագրական բառն այստեղ չի համապատասխանում իր բուն խորհրդին, քանի որ այն գրավոր արտահայտության իմաստ ունի: Այնինչ, ազգային մշակույթը ազգային բանականության արդյունք է, եւ այդ խորհրդի հարազատ արտահայտությունն է Ազգաբանական բառը: 

Ազգայինդպրոց-3

( համառոտ հիմնադրույթներ ) 

ա. Ազգային Բանահյուսություն

 Բոլորովին պատահական չէ Հայ Գրականություն խորհրդի փոխարինումը Հայ Բանահյուսություն խորհրդով: 

Բանն այն է, որ Բանահյուսությունը բոլորովին չի նշանակում անգիր հյուսվածք (ստեղծագործություն), թեեւ այն իրոք հյուսվում է բանավոր: Ի դեպ, պետք է վերջապես ընդունել, որ գրավոր լեզու գոյություն չունի. կա խոսքի գրավոր արտահայտություն միայն: 

Բանահյուսությունը ազգային Բան-ի (հոգե-մտային որակի) արտադրանք է: Իսկ Գրականությունը (որ նշանակում է գրավոր ակունք), փաստորեն Բանահյուսության գրի առնված արտահայտություն է:

Ըստ այդմ, ոչ թե Բանահյուսությունն է Գրականության մաս կազմում, այլ Գրականությունն է Բանահյուսության մաս կազմում: 

Գրականությունը Բանահյուսության գրավոր արտահայտություն է, որը, անշուշտ, կատարվում է անհատների կողմից: Ի հարկե, անհատ ստեղծագործողները կարող են եւ ինքնուրույն արարել: Բայց նրանց արարումը այնքանով է ազգային, որքանով այն իրոք բնական արտահայտություն է ազգային բանականության: Իսկ եթե անհատի ստեղծագործությունը չի ներկայանում որպես ազգային բանականության անհատական վերապրումի արտահայտություն, ապա այն չի կարող դառնալ ազգային Բանահյուսության օրգանական մաս: Հայերեն տառերով գրված կամ հայերեն բառերով ստեղծված ամեն ստեղծագործություն չէ, որ ազգային է: 

Ուստի դպրոցական դասավանդման մեջ պետք է հաստատվի Ազգային Բանահյուսությունը, որպես ազգային բանականության վերապրումի դրսեւորում: Եվ հենց այդ հիմքի վրա էլ պետք է գնահատվեն նաեւ անհատ ստեղծագործողների աշխատանքները: 

Այսինքն՝ Բանահյուսության դասավանդման հիմքում պետք է լինեն ազգային առակները, հեքիաթները, առասպելները եւ դրանց անհատական մշակումները: Դրանից հետո միայն պետք է դասավանդել անհատ ստեղծագործողների ինքնուրույն այն գործերը, որոնք ազգային բանականության անհատական վերապրումի հարազատ արտահայտություն են: 

Ըստ որում, բանավոր ստեղծագործությունները դասավանդելիս, պետք է օգտագործել բանավոր աղբյուրները, իսկ գրական ստեղծագործությունները դասավանդելիս՝ գրավոր աղբյուրները: 

բ. Ազգային Պատմություն 

Ազգային Պատմությունը Ազգի կենսագրությունն է, նրա կենսափորձը: Եվ պատմությունը այնքանով է ազգային մշակույթի ամբողջության մաս, որքանով Ազգն ինքն է կերտում իր պատմությունը եւ ինքն էլ բանականորեն վերապրում է այն՝ որպես կենսափորձ կուտակելով իր մեջ Առասպելների ձեւով: Ըստ այդմ, Ազգային Դիցաբանությունը ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ ազգային պատմության վերապրած կենսափորձի արտահայտությունների՝ Առասպելների ամբողջություն: 

Ազգային Առասպելների մեջ արտահայտվում են Ազգի ծագումը, նրա որակական հարաբերությունները ինքն իր հետ, իր բնության հետ, իր հայրենիքի հետ, իր նախնիների, իր աստվածների հետ… 

Որպես կենսափորձ, ամեն մի Ազգի պատմությունը յուրահատուկ է: Եվ հենց այդ յուրահատկությամբ Հայ Ազգային Պատմությունը պիտի դասավանդվի ազգային դպրոցում: Ըստ որում, Հայոց Պատմությունը հայ երեխաների համար պետք է լինի ոչ թե լոկ գիտելիքների աղբյուր, այլ՝ ազգային կենսափորձի յուրացման աղբյուր: 

Ըստ այդմ, դպրոցում ազգային պատմության ուսուցումը չպետք է նույնացվի պատմագրության ուսուցման հետ: Անշուշտ, պատմագրությունն իր դեր ունի որպես պատմության գիտական մեկնաբանություն: Բայց նախ՝ պատմագրությունը կախման մեջ լինելով անհատական գաղափարներից, մտածելակերպից, կարող է եւ հարազատորեն չարտահայտել Ազգի իրական պատմությունը: Եվ ապա պատմագրությունը առավել նկարագրական եւ իմացական նշանակություն ունի եւ չի նպաստում կենսափորձի ձեւավորմանը հայ երեխաների մեջ: 

Ուստի պատմագրությունը դպրոցում Ազգային Պատմության դասավանդման մաս է կազմում միայն: Հայոց Պատմության ուսուցումը անպայման սկսվում է Ազգային Դիցաբանությամբ: Ազգային Առասպելների միջոցով հայ երեխան ծանոթանում է իր ծագումին, իր Ազգի կենսաձեւին, նրա որակական հարաբերություններին եւ իր մեջ կուտակում է այդ բոլորը որպես ազգային կենսափորձ:

Իհարկե, պետք է ընդունենք, որ ազգային առասպելները մեծ մասամբ մեզ են հասել ոչ թե որպես ազգային բանականության ուղղակի վերապրում, այլ անհատական մշակման արտահայտություն: Ուստի բացառված չէ, որ նրանք էլ ինչ-ինչ չափով ազգի բանական վերապրումի հարազատ արտահայտությունը չեն: Բայց Հայոց Լեզվի միջոցով մենք կարող ենք հեշտությամբ հայտնաբերել հայ առասպելների մեջ, ինչպես եւ պատմագրության մեջ եղած շեղումները եւ նույնիսկ վերականգնել առասպելների իրական էությունը: 

Հայոց Լեզուն որպես Հայ Ազգի ծինաբանական-գենետիկական որակ, ազգային խորհուրդների համակարգ է: Ուստի եւ Ազգի ամեն մի բանական վերապրում որպես ազգային խորհուրդ դառնում է Հայոց Լեզվի օրգանական մաս: Այնինչ, որեւէ օտար հասկացողություն Հայոց Լեզվի մեջ խորհուրդ չունի ու երբեք էլ չի կարող ունենալ. այն հայոց լեզվի օրգանական մաս չի դառնա երբեք:

Եվ հենց ազգային խորհուրդների միջոցով մենք հնարավորություն ունենք Հայոց Պատմության մեջ ճշտելու ամեն տեսակի շեղումները եւ այն դարձնելու ազգի որակական պատմության հարազատ արտահայտությունը:

գ. Ազգաբանական երգպար 

Ազգաբանական երգ-պարը իր ինքնուրույն ծրագրային տեղը պիտի գրավի դպրոցական ուսուցման մեջ: 

դ. Ազգային արվեստ եւ արհեստ 

Ազգային արվեստն ու արհեստը դպրոցում փոխարինելու են նկարչության եւ աշխատանքի ուսուցման դասերին: 

ե. Ազգային խաղերը եւ տոները

Ազգային խաղերը, տոները հայ երեխաները դպրոցում պիտի վերապրեն արտադասարանական դաստիարակության ընթացքում: 

Մարմնական դաստիարակություն 

Հայ սերունդների մարմնական առողջությունն ու գեղեցկությունը, որպես ազգային որակական դրսեւորում, մեծ արժեք է ունեցել մեր հնագույն նախնիների մոտ. այն աստիճանի, որ մարմնական գեղեցկությունը համարվել է նույնիսկ հոգու գեղեցկության չափանիշ: 

Դա են վկայում ազգային առասպելները, ինչպես նաեւ Սիրո եւ Գեղեցկության Աստվածուհի Աստղիկի պաշտամունքը: 

Ի դեպ, այսօր էլ մարմնական գեղեցկությունն ու համաչափությունը, որպես ազգային բնական որակ, բավական ցայտուն արտահայտվում է հայ փոքր երեխաների մեջ: Սակայն նույն այդ երեխաները մեծանալով կորցնում են իրենց մարմնական գեղեցկությունը, եւ գեղեցիկ հայ երեխան ոչ գեղեցիկ երիտասադ է դառնում: 

Բնականի եւ իրականի այդ խիստ հակասությունը արդյունք է թերի կամ սխալ մարմնական դաստիարակության, որ խափանում է հայ երեխաների մարմնական օրինաչափ զարգացումը և դեֆորմացնում է նրանց մարմինը:

Ազգային Դպրոցը, ընդունելով հայ փոքր երեխաներին որպես ազգային մարմնական որակների բնական արտահայտություն, հաստատում է մարմնական դաստիարակությունը ոչ թե որպես դասավանդվող առարկա, այլ որպես մարմնական օրինաչափ ձեւավորման ամբողջական համակարգ: Այդ համակարգի մեջ պետք է օրինաչափորեն զարգանան երեխաների կեցվածքը, քայլքը, ուժը, ճկունությունը եւ այլն: 

Բարձր դասարաններում պետք է մտցնել ռազմամարզական դաստիարակություն: 

Մտային (Իմացական) դաստիարակություն 

Բնագիտական համակարգ 

Բնագիտական համակարգի դասավանդվող առարկաներն են ֆիզիկան, քիմիան, մաթեմատիկան:

Ֆիզիկան ներկայացնում է բնական հարաբերությունների օրինաչափությունները:

Քիմիան ներկայացնում է բնական օրինաչափ հարաբերությունների որակական դրսեւորումը: 

Մաթեմատիկան ներկայացնում է բնական օրինաչափ հարաբերությունների քանակային դրսեւորումը: 

Ըստ այդմ, բնագիտական համակարգի առարկաները պիտի դասավանդվեն հենց իրենց բուն նշանակության սկզբունքով, այլ ոչ թե վերացական բանաձեւային սկզբունքով: 

Բարձր դասարաններում բնագիտական այդ առարկաների հիմքի վրա մտցվում են Բնագիտություն առարկան որպես բնական օրինաչափ հարաբերությունների ամբողջական համակարգ եւ Աստղագիտություն առարկան: 

Կենսաբանական համակարգ 

Կենսաբանական համակարգի դասավանդվող առարկաներն են բուսաբանությունը, կենդանաբանությունը, մարդաբանությունը: 

Այս առարկաների միջոցով երեխաները իրենց մեջ ձեւավորում են որոշակի ընդհանրական կապ իրենց նմանների եւ ընդհանրապես իրենց շրջապատող կենդանի բոլոր օրգանիզմների հետ:

Բարձր դասարաններում մտցվում են.

ա. Կենսագիտություն առարկան, որը ներկայացնում է ծագումնաբանական օրինաչափությունները եւ տեսակային առանձնահատկությունները.

բ. Աշխարհագիտություն առարկան, որի միջոցով հայ երեխաները ծանոթանում են աշխարհի մարդկային տարբեր Տեսակների ծագումնաբանական օրինաչափություններին եւ նրանց հետ որակական հարաբերությունների օրինաչափություններին: 

Հաղորդակցման միջոց 

Հաղորդակցման միջոցներն են օտար լեզուները: 

ՀատվածներՈւխտ Արորդյաց“-ից

 “Լուսանցք” Թիվ  61, 6 — 12 հունիսի, 2008թ.

“Լուսանցք” Թիվ  62, 13 — 19 հունիսի, 2008թ..

“Լուսանցք” Թիվ 63, 20 — 26 հունիսի, 2008թ..

 

Հավերժապատում

16 Մայիսի, 2008

Եվ Արարիչը Բնության մեջ հաստատել է բնական պարբերությունների մշտական հաջորդականություն, որպեսզի Բնությունն անընդհատ նորոգվի, թարմանա եւ դրանով ապահովի իր բացարձակությունը: Արարիչը բնական պարբերություններ է սահմանել եւ Երկրի վրա, որ անվանում ենք տարի: 

Երկրի վրա ամեն պարբերություն՝ տարի, սկսվում է գարնան երկունքով, երբ հալչում է ձմեռվա ձյունը, ողողում է հողը, եւ կյանքի ծիլերն են բարձրանում հողի կրծքից: Եվ գարունը Երկրի վրա արտահայտում է նոր տարվա սկիզբ: 

Տիեզերական ամեն պարբերություն սկսվում է Տիեզերական Գարնան երկունքով, որը Երկրի վրա արտահայտվում է Համաշխարհային Ջրհեղեղով: 

Ջրհեղեղը ողողում է Երկրի Հարաբերական Ցամաքը: Եվ Երկրի ամբողջ զգացական կյանքը խտանում է իր արմատների մեջ՝ Կենաց Գոտում: Կենաց Գոտին շատ բարձր դիրք ունի եւ արեւելքից արեւմուտք ձգվող լեռնաշղթաներով պաշտպանվում է ջրի հոսանքից: Եվ Կենաց Գոտին Երկրի Հավերժական Ցամաքն է: Կենաց Գոտու մեջ է գտնվում նաեւ երկրային աստվածների՝ Արիների Արարատը: 

Եվ Տիեզերական Գարնան այդ երկունքից ծնվում է Արայի Որդի Վահագնը հենց Արարատում՝ հովանավորելու եւ առաջնորդելու համար Արայից սերված Արի Ցեղին: Վահագնի ծնունդը հաստատում է Տիեզերական Նոր Տարվա սկիզբ: Վահագնի ծնունդով սկսվում է Երկրային կյանքի նոր պարբերություն, նոր պատմություն, իսկ Արարատում՝ նոր տարեգրություն: 

Արարատում միայն ուժեղներն էին վերապրում Ջրհեղեղը: Եվ ուժեղներից էին միայն ուժեղներ ծնվում: Եվ ապրում էին Արիները որպես աստվածներ՝ երկրային աստվածներ, աստվածային զորությամբ:

Բարեպաշտ էին Արիները, հետեւում էին Անմահ Աստվածներին, զոհ էին մատուցում նրանց: Եվ Անմահ Աստվածները հովանավորում էին Արիներին: Արիները երջանիկ էին ու առողջ: Նրանք չգիտեին, թե ինչ է հիվանդությունը եւ ուժահատ ծերությունը. մշտապես ուժեղ էին ու ամուր: Նրանց երկարատեւ կյանքին հաջորդող մահը նման էր հանգիստ ու մեղմ երազի: 

Կյանքով լի էին Արիները Տիեզերական Գարնանը: Նրանք սիրում էին կյանքը, բայց մահից էլ չէին վախենում, քանզի հավատում էին իրենց հավերժությանը, որը հաստատվում էր անընդհատ վերածնունդով իրենց սերունդների մեջ: 

Տիեզերական Գարնանը հաջորդում էր Տիեզերական Ամառը: Երկրի ջուրը նահանջում էր՝ սառցալեռներ գոյացնելով բեւեռներում: Եվ աստիճանաբար բացվում էր Հարաբերական Ցամաքը:

Եվ Արարատից՝ Արի տոհմերից գաղթական խմբեր տարածվում էին նոր ցամաքի վրա: Եվ այդ բոլորն էլ հենց Արարատում իրենց Հայրական Տոհմերը ունեին, իրենց տոհմական որակներն ունեին, իրենց տոհմական արժեքներն ունեին եւ՛ սովորույթներ, եւ՛ ավանդույթներ… այդ ամենը ունեին Մայր Արարատում: Եվ այդ ամենը հետներն էին տանում, եւ նոր Հողերում իրենց Տոհմերի ճյուղերն էին ստեղծում: Հենց այդ ազգակից խմբերը Արի Ազգեր էին կազմում եւ հենց Հայրական Օջախի կողքին իրենց Ազգային Տներն էին շինում: 

Եվ այդ բազմաթիվ Ազգերը Արի՝ նույն ծառի ճյուղեր, ազգակից միմյանց, հենց նույն Արմատից սնունդ էին ստանում, Հայրական Օջախից կրակ էին ստանում: Եվ Ազգերն Արի առողջ էին այնքան, որքան սնվում էին իրենց Արմատից եւ Արարատում իրենց Արմատն էին զգում, որով կապվում էին Հայր Արային եւ Անմահ Աստվածներին: 

Բայց եկավ Աշուն: Չորանում էր ցամաքը: Նորանոր հողեր էին բացվում ջրի տակից, եւ պակասում էր Երկրի ջուրը: Վիշապը Երկիր էր իջել, բռնել էր ջուրը, այն հավաքում էր բեւեռներում եւ սառեցնում: Եվ ցամաքը զրկվում էր ջրի պաշարից: Ջրի պակասը առանձնապես զգացվում էր Հարաբերական Ցամաքի վրա, Արարատից դուրս: Դժվարանում էր կյանքը: Իսկ Վիշապը զոհ էր պահանջում ջուր տալու համար եւ ո՛չ պարզապես զոհ, այլ պահանջում էր զոհաբերել Արիներ: Եվ Արիները զոհում էին իրար: Արի Ազգերը իրար էին սպանում, իրար հոշոտում եւ Արի եղբոր արյունով սնում Չարի Վիշապի ստամոքսը անհագ: 

Եվ տկարանում էր Արիների աստվածային զորությունը: Եվ սաստկանում էին դաժան ու արյունալի պատերազմները: Արի Ազգերը լքում էին իրենց Աստվածներին եւ մի կում ջուր ստանալու համար երկրպագում էին Վիշապին: Իսկ Չարի Տիտանները զորանում էին, քանզի նրանք ջրի պակասություն չէին զգում. չէ՞ որ նրանք հողածին էին, եւ Վիշապն էլ հովանավորում էր նրանց: 

Արի Ազգերը հոգեպես կտրվում էին Արարատից: Նրանք այլեւս չէին սնվում իրենց Արմատից ու չէին պահպանում որակներն Արի, չէին պահպանում բարքերը Ցեղի եւ չէին պահպանում դեմքը ազգային: Եվ Ազգերն Արի տերեւաթափ էին լինում իրենց Արիական որակներից: 

Եվ որքան մոտենում էր Ձմեռը, այնքան սաստկանում էին քամիները, որ հյուսիսից ու հարավից փչում էին Արարատի վրա: Եվ օղակվում էր Արարատը Չարի հորդաներով: 

Արարատում Արիները քաջաբար կռվում էին: Նրանց հովանավորում էր Զորության Աստված Վահագնը. եւ առնական ու անպարտելի էր Արիների բազուկը: 

Բայց եկավ Ձմեռ՝ հարաբերական մահը Երկրի: Չարի Վիշապը ահեղ ոռնոցով արշավում էր Երկրի մի ծայրից մյուսը: Եվ Վիշապի հովանավորությամբ զորացած Չարիները հաղթում էին տկարացած Արիներին: Եվ Արիները՝ Արարատից դուրս՝ իրենք էին դառնում Վիշապին սպասավոր: Իրենց Արի ծագումը մոռացած, իրենք իրենցից օտարացել էին եւ մահվան կրոնների հաշիշով հարբած, խարխափում էին խոր թմբիրի մեջ: Եվ բթացել էր զգացմունքը նրանց, պղծող էին դարձել արարող Արիք եւ գազազած իրենք իրենց էին պղծում, իրենց արիությունն էին հալածում իրենց մեջ, իրենք իրենց էին դավում եւ դավում էին իրենց Արարատին: 

Իսկ Չարին ոչ թե ստեղծածն Արիի, այլ հենց ստեղծողին էր ավիրում արդեն: Եվ Արի Ցեղածառի Արմատն էր կտրում հենց Արարատում: Իսկ Արի Ազգերը օգնում էին նրան իրենց սպանելու: 

Իսկ Արիները հենց Արարատում երկար ժամանակ կռիվ էին տալիս աշխարհի բոլոր Չարիների դեմ՝ արյուն էին թափում, վերքեր էին ստանում, ընկնում ջարդված, հառնում հաղթական… Թեեւ նրանք Արմատն էին Ցեղի, թեեւ Վահագնյա զորություն ունեին, բայց ոչ թե Ցեղի, այլ Ցեղերի դեմ ինչքա՞ն պայքարեին: Մի Արարատ ողջ աշխարհի դեմ: Եվ դեռ կկռվեր, դեռ կպաշտպանվեր Չարիի պղծումից, բայց հենց իր Ցեղից՝ Արի Ազգերից ինչպե՞ս պաշտպանվեր: 

Եվ պղծվեց Արարատը: Եվ Արիները ուրացան իրենց Հայր Արային, ուրացան Վահագնին… Եվ Աստվածները այլեւս չէին կարող օգնել Արիներին, քանզի հենց հավատով են զորավոր Աստվածները: Հեռացան բոլոր Աստվածները Արարատից, եւ միայն մահաշունչ Վիշապը հաղթական բազմեց Արարատում: 

Եվ հենց այն օրվանից, երբ Արիները ուրացան իրենց Աստվածներին, վիշտն ու հյուծող աղետները ուղեկցեցին նրանց: Վերացավ նրանց զորությունը, վերացավ սերը, արարումը: Զավակները այլեւս պատիվ չէին տալիս ծնողներին, ընկերը հավատարիմ չէր ընկերոջը, սեր չկար եղբայրների մեջ, կինը դուրս էր եկել վերահսկողությունից եւ կյանքն էր դավում: Արիներն իրենց ձեռքով ավերում էին իրենց քաղաքները, քանդում էին տաճարները, պղծում էին իրենց նախնիների հիշատակը: 

Ամենուրեք Չարի Վիշապի բռնությունն էր տիրում: Եվ Վիշապի մահազգեստ սպասավորներն էին ամբոխին առաջնորդում: Եվ Արիներին բաժին ընկան միայն հոգեմաշ դժբախտություններ, եւ նրանք պաշտպանություն չունեին ընդդեմ չարիքի: 

Մահաշունչ Ձմեռ էր Երկրի վրա եւ Արարատում: Ցուրտն էր պատել Արիների հոգիներն ու մտքերը:

Բայց… Ձմեռից հետո գալու է Գարուն: 

ՀատվածՈւխտագիրք Արորդյացից

“Լուսանցք” Թիվ 58, 16 — 22 մայիսի, 2008թ..

Լույս եւ Խավար

9 Մայիսի, 2008

Աստվածներն էին կառավարում Տիեզերքը: Ամեն մեկը իր գործն էր անում: Ապա հավաքվում էին Երկրի Արարատում զվարճանալու եւ վայելելու աստվածային բարիքները, համեմված խաղողի գինիով: Եվ այդ խնջույքներին մասնակցում էր նաեւ նրանց երկրային եղբայրը՝ Հայգ Արին: 

Կայտառ էր Արին եւ ուրախ: Նա սիրում էր Աստվածներին: Աստվածներն էլ նրան էին սիրում: Բայց զվարճալի էին Աստվածները, երբ հարբած էին: Եվ պատանի Արին որոշեց զվարճալի խաղ խաղալ: Նա Արեւի ճառագայթները գցեց Աստվածների աչքերին: Հարբած Աստվածները փորձում էին պաշտպանվել այդ ճառագայթներից, իսկ Արին ուրախ ծիծաղում էր: Ապա Աստվածները սթափվեցին հարբումից եւ իրենք էլ միացան չարաճճի Արիի խաղին: 

Միայն Վիշապը սրտնեղեց: Զորավոր Աստված էր նա, բայց տկար էր աչքերից: Նա խիստ զայրացավ Արեւի վրա, բայց առավել՝ Արիի վրա, որ հանդգնում էր ծիծաղել Անմահ Աստվածների վրա: Չէ՞ որ Աստվածներն էին վառում Արեւի ջահը, իսկ Արին ինքն էր սնվում այդ Արեւից: 

Շատ էր հարբած Վիշապը, մթագնել էր նրա բանականությունը, եւ միայն կիրքն ու ցասումն էին իշխում այդ զորավոր Աստծուն: Նա կատաղորեն հարձակվեց Արիի վրա՝ պատրաստ հոշոտելու նրան: Զարմացավ Արին, թե իր անմեղ կատակը ինչու է զայրացրել Վիշապին: Բայց տեսնելով, որ Վիշապը իրոք հոշոտելու է իրեն, Արին իր ամբողջ ուժերը լարեց՝ պաշտպանվելու:

Հարձակվում էր Վիշապը, ֆշշացնելով ու իր երախից թույն ցայտելով: Եվ պաշտպանվում էր Արին իր զորավոր բազուկների ամբողջ ուժով: Չէ՞ որ նա էլ էր Աստված, թեեւ՝ Երկրային: Կռվում էին Անմահ Աստվածը եւ Երկրային Աստվածը: Զորավոր էր Վիշապը եւ իր չարության մեջ անխնա կոտրատում էր Արարատի ծառերը, տրորում կենդանիներին, ոչնչացնում թռչուններին: 

Արտավազդ Միհրը միջամտեց, փորձելով դադարեցնել կռիվը եւ հաշտեցնել նրանց: Բայց Վիշապը իր զորության ուժով մի կողմ հրեց նրան: Մյուս Աստվածների միջամտությունն էլ ոչինչ չտվեց: Վիշապը հաղթում էր Արիին: Չէ՞ որ Վիշապը Անմահ Աստված էր, իսկ Արին թեեւ Աստված էր, բայց մահկանացու էր եւ իր զորությամբ զիջում էր Վիշապին: 

Եվ Արտավազդ Միհրը հասկացավ, որ իր արդարադատությունը միայն Վահագնի զորությամբ կհաստատվի: 

Այդ ժամանակ Վահագնը տիեզերական այգեստաններում զբոսնում էր չքնաղ Աստղիկի հետ: Երանության մեջ էր Վահագնը եւ անտեղյակ էր Երկրի վրա կատարվող աղետին:

 Միհրը գտավ Վահագնին ու դիմեց նրան.

— Ո՜վ, Վահա՛գն, Վիշապը ավերում է Արարատը եւ կործանում է մեր եղբայր Արիին, հասի՛ր օգնության:

Սթափվեց Վահագնը իր երանությունից եւ անմիջապես թռավ եկավ Երկիր: Նա կանգնեց կատաղած Վիշապի դիմաց:

— Կա՛նգ առ, ո՜վ, Վիշա՛պ, — դիմեց Վահագնը, — սթափվի՛ր եւ զսպի՛ր քո չարությունը: Դու անգթորեն հարվածում ես քո եղբորը եւ ավերով պղծում ես Արարատը:

Վիշապը ֆշշաց ցասումով.

— Ես ատում եմ այս երկրային աստծուն, որ Անմահ Աստվածների պես կատարյալ չէ, բայց Անմահ Աստվածների հետ սեղան է նստում: Անկատարը կատարյալին եղբայր չի լինի, եւ ես պիտի կործանեմ նրան:

Բարկացավ Վահագնը Վիշապի խոսքերից.

— Արին իմ եղբայրն է, եւ նա կատարյալ է որպես երկրային Հայգ: Եվ Հայր Արայի կամքով ես պիտի պաշտպանեմ նրան: 

Եվ երկու Աստվածներ բախվեցին իրար: Հենց Արարատում ահավոր մի Մեծամարտ էր Վահագնի ու Վիշապի միջեւ: Նրանց կռիվը ցնցում էր ամբողջ Երկիրը եւ արձագանք էր տալիս տիեզերական անհունության մեջ: Երկար էին կռվում նրանք: Աստվածները զարհուրած հետեւում էին այդ Մեծամարտին: Միայն Հայր Արան հանգիստ դիտում էր վերից եւ իր մտքում իր որոշումն էր հյուսում:

Երկար կռվելուց հետո Վիշապն ընկրկեց: Վահագնը հաղթական էր: Բայց Հայր Արան սաստեց կռվող Աստվածներին, իր մոտ կանչեց նրանց եւ ասաց.

— Դուք երկուսդ այլեւս իրար չպետք է հանդիպեք, թե չէ ձեր մեջ կռիվը անվերջ կլինի: 

Եվ Աստվածահայրը՝ Արան, Վահագնին կարգեց Լույսի տիրակալ, իսկ Վիշապին՝ Խավարի տիրակալ: Եվ Վիշապը այլեւս Արարատ չէր իջնում, քանզի այնտեղ Վահագն էր եւ Լույս: Եվ Վիշապը ատեց Վահագնին, ատեց արեւին ու Արիին: Նա երբեմն երկնքից իջնում էր Երկիր, թաքնվում էր տափաստանի ավազների մեջ եւ չարությամբ ֆշշացնում էր Արարատի կողմը:

ՀատվածներՈւխտագիրք Արորդյաց“-ից 

“Լուսանցք” Թիվ 57, 9 — 15 մայիսի, 2008թ.

Արփիի ծնունդը

2 Մայիսի, 2008

Մայր Անահիտը դիմեց Հայր Արային.

— Ո՜վ, Մեծդ Արարի՛չ, քո Արի որդին սթափվել է արդեն խորտակված սիրո մղձավանջից: Մի նոր կին կերտիր նրա համար, որ լինի ավելի գեղեցիկ, քան Լիլիթը, ավելի նազելի, ավելի հեզ եւ ավելի սիրող, քան Լիլիթը, որ կարողանա գրավել Արիի սիրտը եւ լինի նվիրված ու հնազանդ: 

Եվ Արան Աշխարհի բոլոր գեղեցիկներից կերտեց Արփիին՝ Արեւից՝ վառ սեր, Լուսնյակից՝ թախիծ, աստղերից՝ ժպիտ, մաքրություն՝ Երկնից, հուզմունքը՝ Երկրից, նազանքը՝ հովից, հառաչը՝ հողմից, կարկաչը՝ առվից, անձրեւից՝ արցունք, դաշտերից՝ հեզանք, լեռնից՝ հպարտանք: 

Եվ այդ գեղեցիկը իր հրաշագեղությամբ ու իր հեզությամբ շողարձակեց Արարատի աստվածային հրաշալիքների մեջ: Ծափ տվեցին բոլոր ծաղիկները, սոխակները զմայլված գեղգեղում էին նրա շուրջը: Եվ նույնիսկ Արեւը կապույտ երկնքում սիրո համբույրներ էր հղում Արփիին իր ջերմ ճաճանչներով: Միայն Լիլիթը, նախանձելով Արփիի գեղեցկությանը, չարանում էր նրա սիրո դեմ:

Բոլորը սիրում էին Արփիին: Եվ Արփին սիրում էր բոլորին ու ամենին հրաշք Արարատում: Բայց ամենից շատ նա սիրում էր պատանի Արիին: Իսկ Արին չէր նկատում նրան: 

Արին սարերն էր մագլցում, առյուծների հետ մրցասպարեզ էր ելնում, արծիվների համար բույն էր շինում լերկ ժայռերի կատարին եւ ապա մինչեւ լուսաբաց Աստվածների հետ խնջույք էր անում: Եվ չէր նկատում Արփիին: Նա չէր նկատում Արփիի գեղեցկությունը, թեեւ Արփին ամենուր հետեւում էր նրան:

Այրվում էր սիրուց գեղեցիկ Արփին: Եվ Արիի սիրով աղոթք էր անում Սիրո Դիցուհուն, որ օգնի իրեն, որ Արիի հայացքը իր վրա ուղղի եւ սեր արթնացնի Արիի սրտում: 

Աստղիկը չքնաղ՝ Սիրո Դիցուհին, որ սեր էր վառել Արփիի սրտում, սիրում էր նրա սերը լուսափայլ՝ լույսի պես անկիրք, մաքուր եւ ազնիվ: Աստղիկը եկավ Արփիի մոտ եւ ասաց.

— Արին մինչեւ լուսաբաց Մասիսի վրա խնջույք է անում Աստվածների հետ, որից հետո գնում է Կապուտան լճի սառնորակ ու քաղցրահամ ջուրը խմելու եւ հագեցնելու իր ծարավը: Ես Կապուտան լճի մեջ մի բուռ աղ կցանեմ: Արին կխմի այդ աղի ջուրը եւ ավելի կծարավի: Դու կուժով լեռնային առվակներից սառնորակ ջուր կբերես. նա կխմի այդ ջուրը, կհագենա եւ կնկատի քո գեղեցկությունը: 

Այդպես էլ արեց: Լիլիթը, որ հետեւում էր այդ բոլորին, չհանդուրժեց Արփիի մոտալուտ երջանկությունը եւ որոշեց խանգարել նրան: Նա մոտեցավ Արփիին եւ ասաց.

— Գեղեցիկ Արփի՛, Արին շատ զորեղ է, նա Աստված է, թեեւ Երկրային. մի բուռ աղը մեծ լճի մեջ ի՞նչ պիտի անի նրան: Մի բուռ աղ էլ դու լցրու այդ ջրի մեջ: 

Եվ Արփիի գլուխը մտավ Լիլիթի խորհուրդը: Աստղիկից թաքուն մի բուռ աղ էլ ինքը լցրեց: Եվ լճի ջուրը չափից ավելի աղի դարձավ: Եվ երբ գիշերային խրախճանքից հետո Արին եկավ ու խմեց այդ ջուրը, սարսափելի այրոցք զգաց իր մեջ: Նա խեղդվում էր ծարավից: 

Արփին կուժով սառը ջուր բերեց, բայց Արին չհագեցավ: Արփին նորից ջուր բերեց, դարձյալ Արին չէր հագենում: Նորից ու նորից Արփին վազում էր Արարատի մի ծայրից մյուսը՝ ջուր բերելու, բայց Արիի ծարավը ավելի ու ավելի էր սաստկանում: 

Արփին ուժասպառ ընկավ գետին եւ հուսահատ լաց եղավ: Նա անիծում էր Լիլիթին եւ անիծում էր ինքն իրեն, որ լսեց նրա չար խորհուրդը: 

Աստղիկը լսեց նրա լացի ձայնը եւ անմիջապես եկավ նրա մոտ: Նախ հանդիմանեց Արփիին, ապա բռնեց Արիի մի ձեռքից եւ պատվիրեց, որ Արփին բռնի մյուս ձեռքից: Եվ տարան Արիին դեպի այն լեռները, ուր քսանութ սառնորակ գետակներ են սկիզբ առնում: 

Այդ գետակներն էլ չէին հագեցնում Արիի ծարավը: Աստղիկ Աստվածուհին կանչեց ճարտարագետ Տիր Աստծուն: Տիրը լեռների մեջ թմբեր կանգնեցրեց, որ մի տեղ կուտակվեն քսանութ գետակների ջրերը: Բայց որպեսզի ջուրը չնեխի անշարժությունից, նա մի անցք թողեց, որ ջուրը մշտապես հոսի: Այդպես գոյացավ լեռնային մի լիճ՝ քաղցրահամ ու սառնորակ ջրով եւ կոչվեց Սեւան: Իսկ Կապուտանն այսուհետեւ ունեցավ շատ աղի ջուր: 

Արին լճից սառը ջուրը խմեց ու հագեցավ: Բարձրացրեց գլուխը եւ նայեց Արփիին:

— Դու այրեցիր սիրտս աղով, դու էլ հանգցրիր իմ միջի կրակը այս սառնորակ ջրով, — ասաց Արին, — բայց մի նոր հրդեհ բորբոքեցիր իմ մեջ քո գեղեցկությամբ: Ասա, ո՞ր աղբյուրը կարող է հանգցնել իմ այդ ներքին հրդեհը: 

Հենց այդ ժամանակ Լիլիթը աննկատ մոտեցավ Արփիին եւ շշնջաց ականջին.

— Լուռ հեռացիր ու թաքնվիր նրանից, թող նա քեզ որոնի, որ շատ սիրի քեզ: 

Արփին անմիջապես մոռացավ Լիլիթի նախկին խարդավանքը, եւ նրա գլուխը մտավ այս նոր միտքը: Եվ նա ոչինչ չպատասխանեց Արիին, ուսերը թոթվեց ու հեռացավ: 

Զարմացավ Արին, չհասկացավ Արփիի արարքը: Իսկ նրա հոգու մեջ գամվել էր արդեն Արփին իր ամբողջ դաժան գեղեցկությամբ: Նա օրերով որոնում էր Արփիին, բայց Արփին միշտ փախչում եւ թաքնվում էր նրանից: 

Արին վշտացած դիմեց Աստվածամայր Անահիտին:

— Երբ ես անտարբեր էի Արփիի նկատմամբ ու չէի նկատում նրա գեղեցկությունը, նա ինքը հետապնդում էր ինձ: Իսկ երբ ես սիրեցի նրան, նա փախչում է ինձանից եւ ստիպում է անհույս վազել նրա ետեւից: 

Եվ Մայր Անահիտը ասաց.

— Դա Լիլիթի բնույթն է: Եվ այն ամենուր հետապնդում է Արփիին ու մշտապես խառնում նրա միտքը:

Եվ Լիլիթի բնույթը նրան դարձնում է թեթեւամիտ ու քմահաճ: Եվ նրա քմահաճությանը սահման չի լինելու: Ինչքան շատ բավարարես նրա քմահաճույքները, այնքան դրանք ավելանալու են, եւ քո անսահման սերը նա փաթաթելու է քո պարանոցին եւ դրանից բռնած, քեզ քարշ է տալու իր ետեւից: Թող երբեք նա չիմանա քո սիրո չափը: Այնժամ նա ինքը կհետեւի քեզ ու հնազանդ կլինի: Այդպես նա կերջանկացնի քեզ եւ ինքն էլ երջանիկ կլինի:

Եվ այնուհետեւ Արին մտովի որոնելով Արփիին, կարոտելով նրան, այրվելով սիրուց, բայց եւ այնպես չէր գնում Արփիի ետեւից: Սիրո զգացմունքի բուռն պահերին վազվզում էր Արարատով մեկ, խառնում էր իրար թռչուն եւ գազան, թաքուն երգեր էր հյուսում եւ Մասիսի լանջերին երգում էր իր սիրո ու կարոտի երգերը այնպես, որ միայն Աստվածները լսեն: 

Վշտացավ Արփին՝ Արին այլեւս չէր որոնում իրեն: Իսկ Լիլիթը շարունակ խրատում էր նրան.

— Զսպի՛ր, մի քիչ է՛լ զսպիր: Կկոտրվի նրա համառությունը, եւ նա կգա քեզ մոտ: 

Եվ զսպում էր Արփին, զսպում էր իր սերը, բայց Արին չէր գալիս: Եվ Արիին կորցնելու սարսափը խցկվեց նրա հոգու մեջ: Նա լաց էր լինում, անիծում էր Լիլիթին, անիծում էր ինքն իրեն, որ լսել է նրան եւ աղոթում էր Աստվածամայր Անահիտին: 

Զգացվեց Մայր Անահիտը, եկավ Արփիի մոտ: Արփին ծնկի իջավ Աստվածամոր առջեւ եւ խնդրեց վերջ տալ իր տառապանքներին: 

Անահիտը մայրաբար խրատեց նրան.

— Որքան դու հետեւես Լիլիթի բնույթին, այնքան կտառապես ինքդ եւ նույնքան էլ տառապանք կպատճառես Արիին: Գիտցի՛ր, որ Արարիչը քեզ բազմապիսի գեղեցկություններից է կերտել հենց Արիի համար: Դու չես քո գեղեցկության տերը, դու չես քո սիրո տերը: Արին է քո գեղեցկության ու սիրո տերը, Արին է քեզանից ծնված երեխաների տերը: Ուրեմն Արին է քո տերը: Այդպես է կամքը Հայր Արայի: Եվ դու միշտ հետեւիր Արիին, ու երբեք քո գոռոզությունը թող չիշխի քո սիրո վրա, որ Արիին է պատկանում:

Արփին համոզվեց, որ չարիք է նյութում իր դեմ Լիլիթը եւ որոշեց այլեւս երբեք չհետեւել նրա բնույթին: Եվ նա գնաց Արիի ետեւից: Եվ երբ Արին Սեւանա լճից ջուր էր ուզում խմել, Արփին կանգնեց նրա մոտ, կուժը ձեռքին:

— Ո՜վ, Երկրային Աստվա՛ծ, — դիմեց նա Արիին, — Հայր Արան ինձ կերտել է քեզ համար, եւ դու ես իմ տերը: Թույլ տուր ես հագեցնեմ քո ծարավը իմ կուժի ջրով: 

Արին, որ իր հոգու մեջ մեծագույն բերկրանք էր զգում Արփիի տեսքից եւ ուզում էր թռչել ու փարվել նրան, այնուամենայնիվ, իր զորությամբ զսպեց իր մղումը եւ սառը ժպտաց.

— Այս լճի ջուրը սառն է ու հաճելի, քո կժի ջուրը արդեն տաքացել է եւ անհամ է: 

Լիլիթը աննկատ շշնջաց Արփիի ականջին. “Նա վիրավորում է քո սերը”:

Եվ վիրավորվեց Արփին: Բայց անմիջապես հիշեց Մայր Անահիտի խրատը եւ ինքն իր մեջ ասաց. “Ումի՞ց եմ վիրավորվում, իմ սիրո՞ւց, որ նրան է պատկանում”: Եվ խոնարհ ձայնով դիմեց Արիին.

— Թույլ տուր կուժով ջուր վերցնեմ լճից եւ քեզ տամ:

— Ո՛չ, — մերժեց Արին, — կուժն ի՞նչ է, որ պահպանի այս ջրի համը: 

Այն ժամանակ Արփին իր երկու ափերով ջուր վերցրեց լճից ու մոտեցրեց Արիի շուրթերին: Արին ժպտաց եւ խմեց այդ ջուրը: 

Եվ այնուհետեւ Արփին ամենուր հետեւում էր Արիին: 

Արփին երկրպագում էր Արիին ու երջանիկ էր իր հնազանդության մեջ: Բայց եւ այնպես մի օր, երբ նրանք զբոսնում էին պուրակում, Արփին հարցրեց.

— Ես գեղեցի՞կ եմ:

Եվ հասկացավ Արին, որ սիրելով Արփիին, մշտապես պիտի պաշտպանի իր սերը Լիլիթի բնույթից, որը անվերջ հետապնդում էր Արփիին:

Հատվածներ “Ուխտագիրք Արորդյաց”-ից  

“Լուսանցք” Թիվ 56, 2 — 8 մայիսի, 2008թ..

Լիլիթի ծնունդը

25 Ապրիլի, 2008

Հասունացել էր Արին: Առողջ, ուժեղ եւ կենսասեր պատանի էր դարձել: Բայց ինչ-որ մի կարոտ ալեկոծում էր նրա հոգին: Եվ թախծում էր Արին: Արիի թախիծը չվրիպեց Մայր Անահիտի ուշադրությունից, եւ նա դիմեց Հայր Արային: 

— Ո՜վ, Մեծդ Արարի՛չ, քո Արի որդին հասուն է արդեն սիրելու համար: 

Արարիչը բռնեց Երկրից դեպի վեր սուրացող կրակը եւ նրա բեկբեկուն, ճախրուն բոցերից կերտեց Լիլիթին: 

Զվարթ էր Լիլիթը եւ կյանքով լի: Նա թեթեւասահ ճեմում էր Արարատի ծաղկազարդ հովիտներում, սառնորակ առվակներից ջուր էր խմում, արձագանքում էր սոխակների հմայող դայլայլին: Գեղեցիկ էր Լիլիթը, եւ գեղեցիկ էր ամեն ինչ նրա շուրջը: Եվ նա ուրախ էր, որ ապրում էր, քայլում էր, որ շրջապատված էր այս հրաշալիքներով: Եվ նա զգում էր իրեն էլ մի հրաշալիք այդ հրաշալիքների մեջ: 

Լիլիթը սառնորակ աղբյուրի մոտ նստած՝ ականջը դրած նրա բյուրեղյա նվագին՝ նայում էր Արարատի աստղազարդ երկնքին: Եվ աստղերի հրաբորբ ողկույզները արբեցնում էին նրա սիրտը մի խորհրդավոր տենչով: Եվ Լիլիթը, աստղերով արբած, քուն մտավ ծաղիկների մեջ եւ զարթնեց սոխակների սիրահույզ դայլայլներից: 

Ցնորագեղ շնորհներով ծագեց արշալույսը եւ ծավալվեց Արարատի վրա: Լիլիթը բացեց աչքերը եւ իր գլխավերևում մի հրաշալի կերպարանք տեսավ: Դա պատանի Արին էր, որ ամբողջ գիշեր զմայլված կանգնած էր Լիլիթի մոտ եւ հիանում էր նրա գեղեցկությամբ: Գիշերվա մթին Լիլիթի դեմքը ճառագում էր կրակի պես եւ լուսավորում շրջապատը: Եվ հրե Լիլիթը հուր բոցավառեց Արի աստծո պատանի հոգու մեջ: 

Ոտքի կանգնեց Լիլիթը ու հիացած դիտեց Արիին: Արիի արեւշող դեմքը, բոցե աչքերը գերեցին Լիլիթին: Նա ժպտաց, եւ նրա ժպիտից շրջակա բոլոր ծաղիկները պայծառացան: 

Դու Լիլիթն ես, ո՜վ, չքնաղ գեղուհի՛, — հուզումնալից ձայնով ասաց Արին:

— Այո, — քնքշորեն ասաց Լիլիթը, — բայց դու ո՞րտեղից գիտես ինձ:

Ես Արին եմ՝ Արայի որդին եւ երկրային աստվածը: Եվ քեզ Հայր Արան կերտել է ինձ համար: 

Երջանիկ էր Արին, երջանիկ էր եւ Լիլիթը: Ձեռք ձեռքի տված, պատանի սիրահարները երանությամբ ճեմում էին Արարատի գեղասքանչ բնության մեջ: Ամենուր գեղեցկություն էր: Եվ Լիլիթը բերկրության մեջ էր, հատկապես, որ իր ափի վրա զգում էր Արիի այնքան հարազատ ու ջերմ ձեռքի սեղմումը: 

— Ի՜նչ գեղեցիկ է ամեն ինչ Արարատում, — հաճախ հիացած բացականչում էր Լիլիթը: Արին ժպիտով հաստատում էր նրա ասածը: 

Բայց մի անգամ Լիլիթը խորամանկ ժպտաց ու հարցրեց.

— Ո՜վ, Հայգ Արի՛, ասա ինձ, ես է՞լ եմ գեղեցիկ այս գեղեցիկների մեջ: 

Արին դարձյալ ժպտաց: Լիլիթը չբավարարվեց Արիի ժպիտով եւ հարցը կրկնեց: Արին նայում էր Լիլիթին: Նրա աչքերի փոխարեն սիրավառ սիրտն էր կերտում Լիլիթի կերպարանքը, եւ շուրթերի փոխարեն սիրահարված պատանու սիրտը խոսեց.

— Օ՜հ, դու գեղեցիկների թագուհին ես, դու զարդն ես Արարատի, դու աստվածային հրաշալիք ես, եւ քո գեղեցկությունը միայն Անմահ Աստվածուհուն է վայել: 

Շոյված էր Լիլիթը: Այդ խոսքերը հաճելի էին նրա ականջներին: Եվ այնուհետեւ Լիլիթը հաճախ էր նույն հարցը տալիս, հարկադրելով Արիին նորանոր ներբողներ ասելու իր գեղեցկության մասին: Եվ ինքն էլ էր համոզվում, որ ինքն է ամենագեղեցիկը ողջ Արարատում: Եվ ցանկացավ ինքն իր աչքերով տեսնել իր գեղեցկությունը:

Արին Լիլիթին տարավ լեռնային մի պարզ լճի ափ, որի ջրերի վրա նազում էին ձյունափետուր կարապները: 

Լիլիթը ծնկի իջավ եւ ջրերի վրա տեսավ իր ցոլքը: Նա համոզվեց, որ հրաշալի, հրաբողբոջ գեղեցկություն է ինքը, սքանչացավ իրենով: Նա հիացած ու նորից հիացած նայում էր իր պատկերին ու չէր հագենում: 

Կապույտ երկինքն իր արեւով եւ Արարատյան դրախտից մի կտոր ցոլացած էին լճակի հայելու մեջ: Եվ տեսավ Լիլիթը, որ արեւը այնքան հրեղեն չէ, ինչքան իր աչքերի կրակը, եւ երկինքը այնքան խորունկ չէ, ինչքան իր աչքերի հունը: Ինքն է ամենակատարյալը, եւ լճակն ու Արարատը լցված են իր դեմքի լույսով: Եվ հենց այդ պահին նրա մեջ մեռավ սերը, ու անհագ գոռոզությունը իշխեց նրան: Նա ինքնագոհ ժպտում էր: 

Հանկարծ լճակի ջրերի վրա Լիլիթի պատկերին խառնվեց Արիի ցոլքը: Լիլիթը, որ իրենով հիանալու միջոցին մոռացել էր Արիին, հանկարծ զայրացած ոտքի ելավ եւ աչքերի ցասկոտ հուրը վառեց նրա վրա: 

Ի՞նչը վրդովեց քո քնքուշ հոգին, — զարմացած հարցրեց Արին:

— Քո գռեհկությո՛ւնը, — վրդովված պատասխանեց Լիլիթը, — դու երբեք չես կարող տեսնել ու գնահատել իմ գեղեցկությունը, թե չէ չէիր անպատվի այն՝ քո պատկերի ցոլքը խառնելով նրան: 

Եվ հասկացավ Արին, որ փոխվել է Լիլիթը, եւ մեռել է սերը նրա հոգու մեջ:

Դու գեղեցիկ ես, Լիլի՛թ, — ասաց վրդովված Արին, — բայց քո գեղեցկությունը քեզ չի պատկանում: Քո գեղեցկությունը տեր ունի, եւ քո գեղեցկության տերը ես եմ:

— Ես եմ ամենագեղեցիկը Արարատում, — ըմբոստացավ գոռոզ Լիլիթը, — եւ ամենը, ինչ որ կան, իմ գեղեցկությունը ընդգծելու համար են ծառայում: Ես եմ ամենակատարյալը եւ ես եմ բոլոր գեղեցիկների տիրուհին: Եվ դու էլ պիտի երկրպագես իմ գեղեցկությանը: 

Եվ Լիլիթն իր տիրական հրե հայացքով փորձեց ընկճել Արիին, բայց բախվեց Արիի աչքերի արեւային հրավառությանը: Սարսափեց Լիլիթը: Նա զգաց, որ մի ահավոր ուժ է կուտակված Արիի աչքերի մեջ, եւ որ այդ ուժով Արին կսանձահարի իր գոռոզությունը եւ իր պատրանքները կփշրի հնազանդեցման հրե աքցանի մեջ: 

Եվ փախավ Լիլիթը, փախավ Արիի ուժից սարսափած, փրկելու համար իր գեղանի կատարելության պատրանքը: 

Երկար, շատ երկար վազում էր Լիլիթը, եւ իր ճամփին անխնա տրորում էր ծաղիկներն ու ջարդոտում ծառերը: Նա այլեւս չէր նկատում դրանց գեղեցկությունը եւ չէր ափսոսում դրանց: Եվ Լիլիթն ընկավ Խավարի տիրապետություն, ուր ամեն ինչ գորշ էր ու մռայլ, եւ Վիշապն էր տիրակալ այդ բոլորին: 

— Չքնաղ Լիլի՛թ, — լսեց նա Վիշապի ձայնը, — իմ թագավորության մեջ միայն քո գեղեցկությունը կգնահատվի քեզ արժանի խնկարկումով: 

Խիստ շոյվեց Լիլիթի ինքնասիրությունը, եւ նա հետեւեց Վիշապին: Վիշապը նրան տարավ Տիտանի մոտ եւ դիմելով Տիտանին, ասաց.

— Ահա քեզ ընկեր՝ գեղեցիկ Լիլիթը: Իրար աչքերի մեջ տեսեք ձեր պատկերները եւ իրար սրտերի մեջ սիրեցեք միմյանց: Աճեցեք ու բազմացեք: Եվ դու, Տիտան, որ տերն ես այս անապատի, քո բոլոր օրերիդ մեջ հետեւիր Լիլիթին, քանզի Լիլիթը տիրուհին է քո: 

Լիլիթը ուշի ուշով նայեց Տիտանին, եւ կավի հոտը խփեց իր քթին: Եվ նա զգաց, որ Տիտանի հայացքը հողի ծանրությամբ իջավ իր մազերի եւ ուսերի վրա: 

Տիտանը զգաց, որ իր սիրտը կապվեց Լիլիթին՝ անբաժան ու անմեկին: Եվ նա քնքշորեն բռնելով Լիլիթի ձեռքը, ասաց.

— Օ՜, չքնաղդ բոլոր չքնաղների մեջ, այս թագավորության մեջ ամեն ինչ ծառայելու է քո գեղեցկությանը: Դու տիրուհին ես իմ եւ ամբողջ Խավարի թագավորության: 

Բավարարված էր Լիլիթի փառասիրությունը՝ նա տիրուհի էր, թեկուզ Խավարի:

Փուշ ու տատասկ խոնարհվում էին նրա գեղեցկության առջեւ: Օձ ու կարիճ սվսվալով նրա գեղեցկության գովքն էին հյուսում: Իսկ Տիտանը մեծագույն հավատարմությամբ ծառայում էր նրան, հետեւում նրան ամենուր: 

Բայց Տիտանի կավաբույր շունչը ճնշում էր Լիլիթին: Եվ Լիլիթը տհաճ զգացումով ցնցվում էր Տիտանի ամեն մի հպումից: Եվ նույնիսկ ադամանդների ու գոհարների շլացուցիչ փայլը չէր կարողանում մեղմել այն խորշանքը, որ նա զգում էր Տիտանի գրկում: Իսկ տիրուհու այնքան բաղձալի վիճակը այլեւս ծանր բեռի պես ճնշում էր նրան: 

Զղջումի փոթորիկն էր ալեկոծում նրա հոգին. “Մի՞թե Լույսի սպասուհի լինելն ավելի հաճելի չէր, քան Խավարի տիրուհի լինելը. մի՞թե Երկրային Աստված Արիին հնազանդվելը ավելի հաճելի չէր, քան կավաբույր Տիտանին հնազանդեցնելը”: Եվ զղջումի արցունքները հոսում էին նրա աչքերից:

Տիտանը զգում էր, որ իր անմնացորդ նվիրումը չի արժանանում Լիլիթի ամենաթույլ ժպիտին անգամ եւ զգում էր, որ Լիլիթը իրենը չէ: Եվ դա հուսահատեցում էր նրան: 

Եվ մի գիշեր հանկարծ գալարվեց Լիլիթը՝ ազատելով իրեն Տիտանի հյուծող համբույրներից, ցատկեց, թռավ նրա տաղավարից դուրս եւ անհետացավ գիշերային բավիղների մեջ: Նա այլեւս չվերադարձավ:

Անհույս էր Տիտանի հոգին, նզովելով աստված եւ անմահություն՝ մահ էր տենչում: Վիշապը խղճաց Տիտանին, հասկացավ, որ Լիլիթը փախել է անդարձ: Եվ Արարչի կամքով, նա թմրություն բերեց Տիտանի վրա եւ նրա կողից ստեղծեց մի նոր ընկեր՝ Եվային, որ իր ծագումի բերումով հնազանդ լինի Տիտանին, կարողանա սիրել միայն նրան եւ բազմացնի Չարի Տիտանի ցեղը: 

Իսկ Լիլիթը վերադարձավ Արարատ եւ անմիջապես տեսավ այն շլացուցիչ գեղեցկությունը, որ փթթում էր Արարատում: Նա եկավ Արիի մոտ: 

Արին նստած էր, հենված Կենաց Ծառի բնին եւ խորասուզված էր իր վիրավորված զգացմունքների մեջ: Լիլիթի հայտնվելը անսպասելի էր: Արին լուռ նայում էր Լիլիթին եւ ոչինչ չէր խոսում: 

— Ո՜վ, Երկրային Աստվա՛ծ, — խոսեց Լիլիթը, եւ նրա ձայնի մեջ միախառնված էին զղջումն ու գոռոզությունը, — իմ գեղեցկությունը միայն քեզ է արժանի: 

Արին լուռ բռնեց Լիլիթի ձեռքից ու տարավ նույն լեռնային լճակի մոտ, ուր տարել էր մի ժամանակ: Լիլիթը կռացավ, նայեց լճի ջրերին եւ սարսափեց. ջրերի մեջ արտացոլվում էր իր պատկերը: Բայց մի օտարոտի կերպար էր դա՝ խամրած աչքերով, կապտած շուրթերով: Անհետացել էր նրա երբեմնի գեղեցկությունը, որի ցոլքը ընկել էր ջրի վրա: Վշտացավ Լիլիթը: 

— Այս ի՞նչ է պատահել ինձ, — հարցրեց նա, — չէ՞ որ ես հրեղեն եմ:

Արին հեգնորեն ժպտաց եւ ասաց.

— Այո, դու հրեղեն էիր: Բայց հուրը սիրով է բոցավառվում: Քո հուրը մարեց հենց այստեղ այն ժամանակ, երբ քո մեջ մեռավ սերը, եւ գոռոզությունն ու փառասիրությունը հանգցրին քո հուրը: 

Լիլիթը ամոթահար ծածկեց երեսը ու փախավ: Նա փախավ լեռները, ամաչելով երեւալ նույնիսկ կենդանիներին: Նա մեծ վիշտ էր ապրում, նա զղջում էր իր արածը, եւ այդ զղջումը նրա մեջ ձեւավորում էր անհանդուրժողականություն ամեն մի գեղեցիկի նկատմամբ: 

ՀատվածՈւխտագիրք Արորդյաց“-ից 

“Լուսանցք” Թիվ 55, 25 ապրիլի — 10 մայիսի, 2008թ.

Հրածինն ու հողածինը

11 Ապրիլի, 2008

Արիի ծնունդը 

Մի օր Աստվածամայր Անահիտը զբոսնում էր հրաշակերտ Արարատում: Արեւն արդեն թեքվել էր սարերի հետեւը եւ իր ճաճանչներն էր հավաքում: Մի մանուկ ճաճանչ դեռ չէր շտապում հեռանալ Արարատից: Նա կայտառ խաղում էր ծաղիկների հետ եւ այնքան տարված էր իր խաղով, որ չէր զգում Արեւի հեռանալը: Նա մոռացել էր, որ արդեն իր քնելու ժամն է: 

Հանկարծ Արեւը դուրս պրծավ սարերի հետեւից ու երկնքում դես ու դեն վազելով, որոնում էր իր ճաճանչին: Գտավ նրան, առավ իր գիրկը եւ անհագորեն համբուրում էր նրան, ու երջանկության արցունքներ թափում աչքերից: Աստվածամայր Անահիտը տեսավ այդ բոլորը եւ թախծեց: Նա գնաց Հայր Արայի մոտ: 

— Այդ ինչո՞ւ է թախծել Աստվածների Մայրը, — հարցրեց Աստվածահայր Արան:

Եվ Անահիտը պատասխանեց.

— Ո՜վ, Մեծդ Արա, Հայրը Հայոց Աստվածների, ես երջանիկ եմ, որ անմահ Աստվածների Մայր եմ, որ իմ զավակները Տիեզերքի տերն են, սերն ու զորությունը, որ նրանք հավերժ են ու հզոր: Ամեն ինչ կատարյալ է: Բայց իմ մայրությունը կատարյալ չէ:

— Ի՞նչ է պակաս քո մայրության մեջ, — հարցրեց Աստվածների Հայրը:

— Տառապանքը, — ասաց Մայր Անահիտը, — այո, տառապանքը: Առանց տառապանքի էլ ի՞նչ մայրացում, առանց երկունքի ցավի էլ ի՞նչ մայրացում:

— Ի՞նչ ես կամենում:

— Ես կամենում եմ երկունքացավի մայրությամբ օժտվել: Ես կամենում եմ տառապել-երկնել, ցավով ծնել, որդուս պարուրել սիրո կարոտով, տենչալ, երազել, մտովի կորցնել, որոնել, ողբալ, երկյուղած դողալ եւ ապա գտնել, սեղմել իմ կրծքին ու երջանկության արցունքներն առատ աչքերիցս թափել որդուս մազերին ու ժպտա՜լ, ժպտա՜լ… Ես ուզում եմ երկրային աստված ծնել, որը միշտ ապրի Երկրի վրա եւ միշտ իմ մայրական խնամքին կարոտի:

Ժպտաց Հայր Արան եւ ասաց.

— Քո ցանկությունը հաճելի է ինձ համար: Ես կարարեմ երկրային աստված: Նա միշտ կապրի Երկրի վրա եւ մայրական խնամքի պահանջ կունենա: Բայց գիտցի՛ր, որ նա անմահ չի լինի Աստվածների պես: Նա որդիներ կունենա, թոռներ: Եվ մայրացումը կլինի երկրային կյանքի խորհուրդը: Եվ դու ինքդ կպարգեւես բոլոր մայրերին մայրացում՝ որպես շնորհ աստվածային՝ լինել երջանիկ տառապանքի մեջ: 

Եվ Արարիչը հավաքեց Աշխարհի բոլոր ցավերից մի փունջ, բոլոր սերերից մի ամբողջ հյուսվածք, հուզմունքից մի բուռ, երազներից սոսկումները լոկ, պատրանքների ծով եւ այդ բոլորով կերտեց Անահիտի Մայրացումը: 

Ու երկնեց Աստվածամայրը: Ցավով երկնեց ու հենց Երկրի վրա Աստվածների կերտած Օրոցքում ծնեց մի չքնաղ զավակ՝ արեւատես, լուսափայլ, առողջ եւ ուժեղ: 

Հայր Արան գրկեց մանուկին, հիացավ նրանով եւ ասաց.

— Իմ այս զավակը առաջին արարումն է Երկրի վրա որպես Հայգ: Եվ թող իմ անունը միշտ կրի իր վրա որպես Արի: Թող Հայգ Արին ապրի Արարատում անմահ Աստվածների հետ՝ որպես երկրային աստված: Բայց Աստվածների պես անմահ չի լինի: Նա իր կյանքով ժամանակ է հաստատելու, քանզի ժամանակը սպասումն է: Արին մշտապես սպասելու է եւ անընդհատ սպասելով, սպառվելու ու ծերանալու է: Եվ ապա մեռնելու է: Բայց մահը վերջ չի լինելու: Ես նրա հավերժությունը հաստատում եմ կյանքի ու մահի միասնությամբ: Նա կմեռնի եւ ապա նորից կծնվի իր թոռի թոռան մեջ: Այդպես անընդհատ մեռնելով ու վերածնվելով, նա հավերժ կլինի, ինչպես եւ նրա բոլոր սերունդները:

Բոլոր Աստվածները հավաքվեցին Արարատում, ծիրանափող հնչեցրին եւ ուս ուսի տված, ի զորակցություն նորածին Արիի, նրա շուրջը քառասուն օր ու գիշեր Քոչ-Արի պարեցին։

Արարատի խոյասլաց լեռները մեծ հրավառությամբ ողջունեցին ծնունդն Արիի։ Թե՛ ծառ, թե՛ ծաղիկ, թե՛ հավք, թե՛ գազան, բոլորը մեկտեղ շուրջպար բռնեցին՝ փառաբանելով ծնունդը իրենց երկրային տիրոջ…

Մեծանում էր Արին Արարատում հազարաբույր ու հազարատես ծաղիկների մեջ, լողանում էր Արարատի պարզ լճերի ու արագավազ գետերի ջրերում, մագլցում էր Արարատի երկնասլաց լեռներն ի վեր, խաղում արծիվների ու առյուծների հետ: Եվ Կենաց Ծառի շվաքում հանգիստ էր առնում: Եվ Կենաց Ծառի տերեւները մեղմ սոսափյունով կենաց աստվածային խորհուրդն էին հաղորդում նրան:

Եվ քանի որ Արին այնքան զորավոր չէր, ինչքան նրա Աստված եղբայրները, ուստի Մայր Անահիտը մշտապես հսկում էր նրան քնած, թե արթուն ժամանակ, աչքը չէր կտրում նրանից՝ գետում լողալիս կամ լեռները մագլցելիս եւ մայրական գուրգուրանքով սնում էր նրան: Գիշերները ծածկում էր նրան իր աստվածային թիկնոցով, որ հանկարծ չմրսի գիշերային հովից. օրորոցային էր երգում ու անուշ երազներ հղում նրան: 

Աստվածները սիրում էին Արիին, սիրով խաղում էին նրա հետ եւ հովանավորում էին նրան: 

Եվ աճում էր Արին առողջ, ուժեղ, կենսասեր ու իմաստուն… 

Հողածին Տիտանը 

Մենակ էր Վիշապը եւ՛ Երկնքում, եւ՛ Երկրի վրա: Խավար էր շուրջը, եւ ինքն էր միանձնյա Թագավոր այդ Խավարի մեջ: Սկզբում լավ էր զգում իրեն: Չէ՞ որ ինքն էր բացարձակ տիրակալ այդ Խավարի աշխարհում: Բայց հետո նա ձանձրացավ իր այդ վիճակից: Այո, նա բացարձակ Թագավոր էր, բայց ո՞ւմ էր իշխում, ո՞վ էր երկրպագում նրան, ո՞վ էր զոհ մատուցում նրան: 

Եվ տխրեց Վիշապը: Նա հաճախ իջնում էր Երկիր ու հեռվից հետեւում էր Արարատին, ուր ճախրում էին թիթեռներ, ճռվողում էին թռչուններ, վազվզում էին կենդանիներ, ուր ծառ ու ծաղիկ էր: Եվ նա նախանձում էր մյուս Աստվածներին, որ ուրախ զվարճանում էին այդ բնության մեջ եւ խաղում էին Արիի հետ: Իսկ ինքը մենակ էր: Եվ գեթ մեկը չկար, որի հետ խաղար ինքը, որի հետ զրուցեր, որին հովանավորեր: Եվ հենց դրա համար Վիշապը ավելի էր չարանում Արիի դեմ, որ նա կար եւ հենց իր լինելությամբ երջանկացնում էր Աստվածներին եւ ընդգծում էր Վիշապի դժբախտությունը: Երանի Արին չլիներ, կամ ինքն էլ ունենար այդպիսի մեկին: 

Եվ Վիշապը դիմեց Հայր Արային.

— Ո՜վ, Աստվածահայր, ես մենակ եմ, եւ տխուր է ընթանում իմ կյանքը: Արարատում կյանք կա եւ այնտեղ Արին կա, ի ուրախություն բոլոր Աստվածների: Ինձ էլ տուր Արիի պես մեկին, որ ես էլ հոգամ նրա մասին: Չէ՞ որ նույնիսկ Խավարի Տիրակալն էլ ուրախանալու պահանջ ունի:

— Ես կկատարեմ քո ցանկությունը, — ասաց Աստվածահայրը, — թունախառն քո շունչը ցայտիր շուրջդ, եւ անապատը կկենդանանա: Ապա անապատի կավը շաղախիր Հորդող գետի ջրով եւ շաղախից ծեփիր Արիի նման մեկին: Փչի՛ր նրա վրա, եւ նա շունչ կառնի: Բայց գիտցի՛ր՝ նա չի լինի Արի, այլ կլինի Չարի. նա չի լինի Հայգ, այլ կլինի Ադամ. նա չի լինի աստված, այլ կլինի տիտան: Եվ նա կլինի առաջին հողածին Տիտանը:

Վիշապը գոհ վերադարձավ Երկիր: Շուրջը տարածեց իր թունավոր շունչը, եւ տափաստանի ավազներից փուշ ու տատասկ աճեցին եւ բազում կարիճներ, օձեր, մողեսներ եւ այլ սողուններ կենդանություն առան ու լցրեցին անապատը: Ապա տափաստանի կավը շաղախեց Հորդող գետի ջրով եւ այդ շաղախով ծեփեց Չարի Տիտանին, փչեց նրա վրա, շունչ տվեց նրան:

Ուրախացավ Վիշապը՝ Խավարի Թագավորությունն էլ ունեցավ իր կյանքը եւ իր մարդուն: Վիշապը սիրում էր Տիտանին, գուրգուրում էր նրան եւ անվերջ խրատում էր.

— Դու կբազմացնես ադամորդի Տիտանների Ցեղը եւ իմ Խավարի տիրակալությունը կտարածես Երկրով մեկ: Եվ իմ Զորությանը ապավինած, կտապալես Արի Ցեղը Արարատում եւ խավարով կծածկես Արարատը, որ այնտեղ էլ իմ իշխանությունը հաստատվի: 

Եվ Չարի Տիտանը աճում էր թունավոր զորությամբ եւ մշտապես թշնամություն էր տածում Արարատում ապրող Արի աստծո դեմ: Նա մշտապես խորհում էր Արարատը նվաճելու եւ այնտեղ Խավարի թագավորություն հաստատելու մասին… 

Կենաց Պտուղը 

…Երանության մեջ էին Արին ու Արփին: Ձեռք ձեռքի տված զբոսնում էին Արարատի սքանչելի բնության մեջ, վազվզում էին դաշտերով, լողանում լեռնային գետակների մեջ: Պատանեկան լուսե սիրով էին սիրում իրար. հովի պես քնքուշ էր նրանց սերը, հողմի պես փոթորկող, արեւի պես ջերմ, ջրի պես մաքուր, երկնի պես անկիրք: Եվ նույնիսկ իրենց մերկությունը չէին զգում նրանք: Երկյուղում էին նայել իրար աչքերի մեջ, երկյուղում էին դիպչել, անգամ իրար: Մեկը մյուսի զգացմունքների մեջ մի եթերային էակ էր, որ կարող էր հանկարծ գոլորշիանալ, անէանալ անդարձ: Եվ մեծագույն երկյուղածությամբ պահպանում էին իրար: 

Նրանց սիրով հիանում էր Աստղիկ Դիցուհին եւ հովանավորում էր նրանց սերը: Աստվածամայր Անահիտն իր մոտ կանչեց Աստղիկին եւ ասաց.

— Արիի եւ Արփիի եթերային սերը շատ գեղեցիկ է, մաքուր, բայց անցողիկ է այն: Դու պիտի ապահովես նրանց սիրո հավերժումը:

— Մի՞թե այս սերը հավերժական չէ, — զարմացավ Աստղիկը:

Եվ Աստվածամայր Անահիտն ասաց.

— Երկրային աստվածները ժամանակի ազդեցությունն ունեն իրենց վրա: Եթերային սերը պատանեկության մենաշնորհն է. պատանեկության գարունն է եւ գարնան պես լուսաշող է, փոթորկող եւ անկիրք: Բայց գարնան հետ կանցնի այդ սերը, եթե այն չվերաճի պտղաբերումի սիրո: Պտղաբերումի սերն արտահայտվում է սերնդատվությամբ եւ փոխանցվում է նրանց զավակների միջոցով: Դա է սիրո հավերժումը:

— Մա՛յր, — ասաց Աստղիկը, — իսկ ինչպե՞ս ապահովեմ նրանց սիրո հավերժումը:

Եվ Աստվածամայր Անահիտն ասաց.

— Հենց որ նրանք ամաչեն իրենց մերկությունից, այն կծածկեն: Եվ հենց այդ պահից նրանք կերազեն դիմացինի մերկությունը եւ կձգտեն իրար:

Եվ Աստղիկը հարցրեց.

— Ասա ինձ, Մա՛յր, իսկ ինչպե՞ս նրանք զգան իրենց մերկությունը:

Եվ Աստվածամայր Անահիտն ասաց.

— Նրանք պիտի ճաշակեն Կենաց Պտուղը: Դա աստվածային սիրո հավերժական Ծիրն է, որի Սերմը ինքը՝ Հայր Արան է գցել Արարատի հողի մեջ:

Աստղիկը հայտնվեց Արփիին եւ ասաց.

— Ո՜վ, չքնաղ քույրի՛կս, եթե ուզում ես հավերժացնել ձեր սերը, ապա պիտի կատարես իմ պատվերը, որ Մայր Անահիտից է գալիս: Գտիր Կենաց Պտուղը եւ այդ Պտուղի կեսը դու ճաշակիր, մյուս կեսը տուր Արիին ճաշակելու:

— Ո՜վ, Աստվածուհի՛, — ասաց Արփին, — սուրբ է ինձ համար Մայր Անահիտի կամքը, բայց ասա ինձ, թե Արարատի ամենաբազմազան պտուղների մեջ ինչպե՞ս գտնեմ Կենաց Պտուղը:

Եվ Աստղիկն ասաց.

— Դա միակ Պտուղն է, որ ձեռքով կիսվում է երկու հավասար մասերի: 

Ասաց Աստղիկ Դիցուհին եւ անհետացավ: Իսկ Արփին սկսեց որոնել Կենաց Պտուղը: Նա Արիին ոչինչ չէր ասում եւ, Արիի հետ զբոսնելիս, նա քաղում էր բազմազան պտուղներ ու փորձում էր կիսել երկու հավասար մասերի: Չէին կիսվում: Հանկարծ մի փարթամ ծառի կատարին նա նկատեց արեւագույն մի պտուղ: 

Արփիի խնդրանքով Արին բարձրացավ ծառը եւ պոկեց այդ միակ արեւաթուշ պտուղը: Արփին ձեռքով հեշտությամբ կիսեց այն, եւ նրա ուրախության ճիչը զարմացրեց Արիին: Պտուղը կիսվեց երկու հավասար մասերի, եւ կորիզն անջատվելով, ընկավ գետին: 

— Ո՜վ Հայր Արայի երկրային որդի՛, — ասաց Արփին, — սա Կենաց Պտուղն է: Մայր Անահիտի կամքով մենք պետք է ճաշակենք այն, որ մեր սերը հավերժանա:

Նա մի կեսը տվեց Արիին, իսկ մյուս կեսը դրեց իր բերանը: Եվ հանկարծ Արփին կարծես սթափվեց խոր թմբիրից, նայեց Արիին, նայեց ինքն իրեն, զգաց իր եւ Արիի մերկությունը, ամաչեց ու փախավ, թաքնվեց թփերի մեջ: 

Զարմացած էր Արին, ոչինչ չէր հասկանում: Եվ Արփին կանչեց թփերի միջից.

— Ճաշակի՛ր պտուղի այդ կեսը, ճաշակի՛ր, թե չէ հավիտյան կկորցնես ինձ: Ճաշակի՛ր եւ մենք երջանիկ կլինենք:

Արին ճաշակեց պտուղի իր բաժինը: Եվ հանկարծ զգաց իր մերկությունը, ամաչեց ու փախավ: Նա թափառում էր ծառաստաններում, չհամարձակվելով երեւալ Արփիին իր մերկությամբ: Նա կանգ առավ մի թզենու առջեւ, որը լայն եւ հաստ տերեւներ ուներ: Պոկեց թզի մի տերեւ ու ծածկեց իր ամոթը:

— Այսպես լավ է, — մտածեց նա եւ ուրախացավ:

Մի տերեւ էլ պոկեց ու տարավ Արփիին: Արփին էլ իր ամոթը ծածկեց թզի տերեւով եւ դուրս եկավ թփերի միջից: 

Նայեցին իրար Արին ու Արփին, տեսան իրար այնքան իրական եւ այնքան ձգող… Եվ սիրո հավերժումը հաստատվեց նրանց մեջ սերնդատվությամբ: Եվ նրանց սերնդատվությունը հովանավորում էր Աստվածամայր Անահիտը:

Իսկ Կենաց Պտուղը կոչվեց Ծիրան: 

ՀատվածներՈւխտագիրք Արորդյաց“-ից 

“Լուսանցք” Թիվ 53, 11 — 17 ապրիլի, 2008թ.

Արարումի ավետարան

14 Դեկտեմբերի, 2007

Խորհուրդ Ավետարանի

1. Բնությունը մի օրգանական ամբողջություն է: Մեզ համար — անսահման ամբողջություն է: Եվ Երկիր մոլորակը մի օրգանական բջիջ է Բնության օրգանիզմի մեջ: Որպես այդպիսին, Երկիրն ունի իր բնական որակները եւ իր բնական դերը Բնության օրգանիզմի մեջ:

2. Երկիրը օրգանական ամբողջություն է եւ իր օրգանական մասերի ամբողջություն է: Եվ Երկրի ամեն մի օրգանական մաս իր որոշակի որակական դերն ունի Երկիր մոլորակի ամբողջության մեջ:

3. Եվ Երկիրն անիմանալի է առանց իր օրգանական մասերի: Ուստի անհեթեթություն է Երկիր մոլորակի ամբողջության մեջ ինչ-որ օրգանական մասի սկիզբ որոնելը: Բոլոր օրգանական մասերը ի սկզբանե գոյություն ունեն Երկիր մոլորակի ամբողջության մեջ: Նաեւ՝ Մարդկությունը:

4. Որպես Երկրի ամբողջության օրգանական մաս, Մարդկությունը սկիզբ չունի: Նա կա Երկիր մոլորակի հետ միասին, նրա օրգանական մաս է կազմում եւ անպայման իր որակական դերն է կատարում Երկիր մոլորակի ամբողջության մեջ:

5. Մարդկությունն իր բնական դերին համապատասխան ունի իր առանձնահատուկ բնական որակները: Իր այդ բնական որակներով Մարդկությունն ընկալում է բնական խորհուրդները, իմաստավորում դրանք եւ ապրում ու գործում իր համար իմաստավորված այդ բնական խորհուրդներով:

6. Բնական խորհուրդները գոյություն ունեն ի սկզբանե եւ անկախ Մարդուց: Մարդկությունը պարզապես ինքն իր համար իմաստավորում է դրանք: Մարդկության կողմից իմաստավորված բնական խորհուրդների համակարգը կոչվում է ԱՎԵՏԱՐԱՆ:

7. Ավետ — կազմված է ԱՎ /կյանք, խորհուրդ/ եւ ԷՏ /ամփոփում, խտացում/ բառարմատներով եւ նշանակում է իմաստավորված խորհուրդ: Ավետարան — իմաստավորված բնական խորհուրդների համակարգ:
Բնական խորհուրդների իմաստավորումը կատարվում է ըստ այն բնական դերի, որ ունի Մարդկությունը Երկիր մոլորակի ամբողջության մեջ:

8. Երկիր մոլորակի ամբողջության մեջ ամեն տեսակի ստեղծագործում, նյութական եւ հոգեւոր արժեքների ամեն մի արարում իրագործում է Մարդկությունը: Մարդկությունն ինքնին մի ամբողջական օրգանիզմ է եւ Երկիր մոլորակի ամբողջության մեջ միակ արարող Որակն է:

9. Ամեն տեսակի արարում մտքի արդյունք է: Իսկ Երկրի ամբողջության միտքն ամփոփված է Մարդկության օրգանիզմի մեջ: Փաստորեն Մարդկությունը Երկիր մոլորակի միտք արտադրող ­”Ուղեղն­” է:

10. Մարդկությունը, որպես Երկիր մոլորակի ­”Ուղեղ­”, ունի իր ներքին որակները, իր ներքին կառուցվածքը, իր ներքին հարաբերությունները: Այդ իմաստով Երկրի ­”Ուղեղի­” օրգանիզմը համեմատելի է մարդ անհատի ուղեղի օրգանիզմի հետ:

11. Մարդու ուղեղը կազմված է բջջային տեսակներից: Կան ստեղծագործող բջիջներ, հիշողության բջիջներ եւ մոռացության բջիջներ: Բջիջների այդ բոլոր տեսակներն էլ խիստ անհրաժեշտ են մարդու մտքի օրինաչափ զարգացման համար:

12. Բջիջների յուրաքանչյուր տեսակ իր առանձնահատուկ բնական դերն ունի եւ իր դերին համապատասխան ունի իր առանձնահատուկ որակները, իր առանձնահատուկ որակական հարաբերությունները: Ըստ այդմ էլ, յուրաքանչյուր տեսակ ունի իր ապրելակերպի, իր գործելակերպի, իր դերի իմաստավորումը:
13. Ստեղծագործող բջիջների ապրելակերպն իմաստավորվում է արարումով: Հիշողության բջիջների ապրելակերպն իմաստավորվում է պահպանումով: Մոռացության բջիջների ապրելակերպն իմաստավորվում է ավիրումով:

14. Ի դեպ, չի կարելի այս տեսակներին արժեւորել՝ լավ կամ վատ: Այս երեք որակական տեսակներն էլ հույժ անհրաժեշտ են մտքի նորոգման ու զարգացման համար: Եվ եթե այդ տեսակներից որեւէ մեկը լիարժեք չի կատարում իր բնական դերը, մարդու միտքը հիվանդանում է:

15. Նույն օրինաչափությունը գոյություն ունի նաեւ Երկրի ­”Ուղեղի­”՝ Մարդկության օրգանիզմի ամբողջության մեջ: Մարդկությունը, որպես միտք արտադրող օրգանական ամբողջություն, ունի իր օրգանական մասերը՝ բնական Տեսակները, որ կոչվում են Ցեղ:

16. Ամեն մի բնական Տեսակ՝ Ցեղ, ունի իր որոշակի դերը Մարդկության օրգանիզմում: Եվ այդ բնական դերին համապատասխան ունի նաեւ իր բնական որակները:

17. Մարդկությունը, որպես միտք արտադրող օրգանիզմ, իր մեջ ունի արարելու, ավիրելու եւ պահպանելու հատկանիշներ: Եվ այդ երեք հատկանիշների համաչափ հարաբերությունների միջոցով է Մարդկությունը ապահովում իր մշտական նորոգումն ու պահպանումը:

18. Ըստ այդմ, Մարդկության օրգանիզմում բնականորեն կա եւ՛ արարող Տեսակ, եւ՛ արարումը ավիրող Տեսակ, եւ՛ արարումը պահպանող Տեսակ:

19. Ի դեպ, չի կարելի այդ Տեսակներին արժեւորել՝ լավ կամ վատ: Այդ բոլոր Տեսակներն էլ անհրաժեշտ են Մարդկության օրգանիզմի համար: Ամեն մի Տեսակ իր բնական դերն ունի, որ կատարում է համապատասխան ապրելակերպի միջոցով: Եվ եթե որեւէ Տեսակ լիարժեք չի կատարում իր բնական դերը, ապա Մարդկության օրգանիզմը հիվանդանում է:

20. Իր բնական դերին, իր որակներին համապատասխան ամեն մի Տեսակ յուրովի է ընկալում բնական օրինաչափությունները, յուրովի է ձեւավորում իր մեջ իր ծագումի զգացողությունը, իր բնական որակների զգացողությունը, իր բնական դերի զգացողությունը, իր ապրելակերպի զգացողությունը: Եվ այդ բոլորը իմաստավորվում են Տեսակի Ավետարանի մեջ:

21. Ամեն մի բնական Տեսակ՝ Ցեղ, անպայման ունի իր Ավետարանը: Եվ ամեն Ցեղի Ավետարանը ձեւավորվել է հենց այդ Ցեղի բնական դերի եւ բնական որակների զգացողությամբ:

22. Ըստ այդմ, ամեն մի Ավետարան անպայման Ցեղային է: Եվ ամեն Ցեղի Ավետարանը միայն ու միայն իր համար է:

23. Արի Ցեղը, իր արարչական ծագումին համապատասխան, Մարդկության արարող Տեսակն է: Հողածին Տիտանների Ցեղը Մարդկության ավիրող Տեսակն է:

24. Ըստ այդմ, Արի Ցեղն իր արարող դերը իմաստավորում է Արարումի Ավետարանով: Իսկ հողածին Տիտաններն իրենց բնական դերն իմաստավորում են Ավիրումի Ավետարանով:

25. Անշուշտ, պատմականորեն ձեւավորված տարբեր Կրոններ անպայման ստեղծվել են այս կամ այն Ցեղային Ավետարանի հիմքի վրա: Բայց ոչ մի Կրոն երբեք իր մեջ չի կրում Ցեղային Ավետարանի ամբողջությունը: Ցանկացած Կրոն, որպես գաղափարախոսություն, Ցեղային Ավետարանի մասնակի արտահայտություն է միայն: Ահա թե ինչու միեւնույն Ցեղային Ավետարանի հիմքի վրա կարող են ձեւավորվել մի քանի Կրոններ:

26. Արարումի Ավետարանի հիմքի վրա ձեւավորվել են Արիական Կրոններ՝ Զրադաշտություն, Բուդդայականություն, Հինդուիզմ: Ավիրումի Ավետարանի հիմքի վըրա ձեւավորվել են Հողածինների Կրոններ՝ Հուդաիզմ, Քրիստոնեություն, Մահմեդականություն:

27. Ավիրումի Ավետարանով են ապրում Հողածին Տիտանները: Դա նրանց ապրելակերպն է: Դա բնական է եւ ընդունելի Հողածին Տիտանների համար: Դա նրանց բնական դերի իմաստավորումն է:

28. Սակայն Ավիրումի Ավետարանը անընդունելի է արարող Արիների համար: Արարող Արին պետք է ապրի Արարումի Ավետարանով: Դա է նրա բնական դերի իմաստավորումը:
Արիներինը — ԱՐԱՐՈՒՄԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆՆ է:

Արարումի ավետարան-2 

Խորհուրդ Արարման

1. Արարման Խորհուրդն է ԱՐԱ՜-ն՝ ԱՐ /սերում, արարում/ — ԱՀ /հզոր/՝ Արարող Զորություն՝ Արարիչ, ուր Ա՜ բացարձակ ձայնը չեզոքացնում է Հ հնչյունին եւ ներկայացնում է Բացարձակ Արարող Զորության՝ Արարչի Էությունը որպես ԱՐԱ՜:

2. Արա՜ն է միակ ու բացարձակ Արարիչը ամբողջի, ամենի. եւ ամեն ինչ Աշխարհում Արայից է գալիս ու դեպի Արա՜ն է գնում:

3. Արա՜ն ոգի է եւ նյութ, միտք է եւ մարմին, նա զգացական է եւ նյութական, էություն է ու երեւույթ:

4. Արա՜ն Գոյ է՝ Գոյության Ոգի. նա ով է, նա ինչ է, ամեն ոք, ամեն ինչ, ամեն:

5. Բացարձակ է Արա՜ն, անսկիզբ ու հավերժ, անսահման ու անժամանակ: Իրենն են, իր մեջ են երկինք, տիեզերք, ջերմություն եւ լույս, երկիր ու արեգ, միտք եւ հոգի:

6. ԱՐԵՎ է Արա՜ն՝ Կենաց Զորություն՝ ԱՐ /զորություն/ — ԱՎ /կյանք/:

7. Արա՜ն գերմեծն է ու գերփոքրը. եւ գերմեծն ու գերփոքրը նույնանում են Արայի մեջ:

8. Արա՜ն ամենազոր է, ճշգրիտ, հաստատուն: Նա ամենագոյն է, որ կյանք է տալիս ամեն գոյության. Նա ամենաուժն է, որ ուժ է տալիս ամեն զորության. Նա ամենանյութն է, որ խտանում է ամեն մարմնի մեջ. Նա ամենամիտքն է, որ արարումն է ամեն իմաստության. Նա ամենաոգին է, որ ճառագումն է ամեն երանության. Նա անժամանակն է, որ ժամանակն է հաստատում հաջորդականության. Նա անսահմանն է, որ սահման է հաստատում պարբերականության:

9. Արա՜ն անժամանակում է արարել Բնությունը եւ արարել է հենց իր էությանը համապատասխան: Եվ Բացարձակ Բնությունը նույնանում է Բացարձակ Արարչին:

10. Եվ բնական օրենքները նույնն են թե՛ մեզ համար եւ թե՛ Արարչի, քանզի Նա է ամենաճշգրիտ օրենքները սահմանել: Եվ նույնիսկ ինքը՝ Արա՜ն չի կարող իր հաստատած օրենքները խախտել:

11. Եվ Արա՜ն իր իսկ հաստատած օրինաչափությամբ անվերջ արարչագործությամբ նորոգում է ու պահպանում իրեն եւ իր մեջ բոլորը, ամբողջը, ամենը:

12. Արարումը նոր բան ստեղծել չի նշանակում, եւ ընդհանրապես Արարիչը ոչ մի նոր բան չի ստեղծում:

13. Արարիչը իր տիեզերքով, Աստվածներով, Աստվածամարդերով, մարդկանցով, ծառ ու ծաղկով, հավքով, գազանով մի ամբողջական Բնություն է:

14. Եվ եթե Արարիչը մի նոր բան ստեղծի, կնշանակի՝ Բնությունը անկատար է, Արարիչն էլ է անկատար: Բայց Արարիչը կատարյալ է, Բնությունը կատարյալ է, եւ կատարյալ են ամենը Բնության մեջ:

15. Անսկիզբ է Արա՜ն, եւ ամենն են անսկիզբ. հավերժ է Արա՜ն, եւ ամենն են հավերժ. բացարձակ է Արա՜ն, եւ ամենն են բացարձակ:

16. Եվ Արա՜ն իր արարչագործությամբ հենց բացարձակությունն է անվերջ արարում Բնության բոլոր Տեսակների մեջ, միշտ նորոգելով որակը նրանց:

17. Արա՜ն ինքն է անժամանակի մեջ ժամանակ հաստատում եւ ամեն սահման հաստատում անսահմանության մեջ: Եվ ժամանակի ու սահմանի մեջ կատարում է ինքնանորոգում իր բոլոր Տեսակների հավերժ նորոգմամբ՝ մահվան սահմանում եւ անմահության հավերժ ընթացքում:
18. Արա՜ն մշտապես զգում է իր բոլոր օրգանական մասերին եւ հենց նրանց մեջ է իրագործում իր ինքնանորոգումը մշտական արարչագործությամբ:

19. Արարումը անժամանակ է, Ծնունդն է հաստատում ժամանակ. Արարումը անսահման է, Ծնունդն է հաստատում սահման:

20. Եվ անսահման ու անժամանակ արարումի մեջ ամեն պարբերություն ծնունդով է հաստատում իր ժամանակն ու սահմանը:

21. Եվ թե Արարումի Խորհուրդն է Արա՜ն, ապա Ծնումի Խորհուրդն է Անահիտը: Եվ Արարչագործությունը՝ դա Արարումի եւ Ծնումի ամբողջություն է:

22. Եվ արարչագործությունը իրագործվում է Բնության բոլոր էակների մեջ եւ իրագործվում է հոր ու մոր միջոցով՝ հայրը՝ արարող, իսկ մայրը՝ ծնող:

23. Հայրը ծնվող զավակի մեջ արարում է նրա շարունակելիությունը, իսկ մայրը, ծնելով հոր զավակին, հաստատում է նրա կենաց շարունակելիության անսահմանության մեջ մի նոր պարբերություն:

24. Արա՜ն է Հայրը բոլոր Աստվածների եւ Աստվածամարդերի: Եվ Արայի կամքով է Երկիրը ծնել Տիտանին:

25. Արա՜ն է հենց Արարատում արարել իր երկրային որդուն՝ երկրային Հէգին /բացարձակ հուր, հրեղեն, աստված/ եւ իր անունով Արի անվանել:

26. Եվ Հէգ՝ Հայգ Արին մյուս Աստվածների պես անմահ չէ, բայց իր հավերժությունը հաստատում է սերնդատվությամբ՝ կյանքի ու մահվան անընդհատ հաջորդականությամբ:

27. Հէգ Արին Արայից սերված երկրային աստված է: Եվ հենց նրանից են առաջացել Աստվածամարդիկ, որ կոչվում են Հայամարդ կամ Արմեն:

28. Բացարձակ է Արա՜ն, եւ կատարյալ են զավակները նրա: Կատարյալ էր եւ Արին, որպես երկրային աստված. կատարյալ են եւ Հէգ Արիից սերված աստվածամարդիկ:

29. Արին Արայի հարազատ որդին է, Հէգ՝ բացարձակ հուր, հրեղեն է նա եւ Հայր Արայից արարչական զորություն է ժառանգել: Եվ Արիի սերունդները, որ նույնպես Հէգի բռնկումն ունեն իրենց մեջ, ժառանգել են նաեւ նրա արարչական զորությունը:

30. Արարիչ չի ընտրվում երբեք: Արարչի ընտրությունը արդեն Աստվածության ժխտում է, Բնության ժխտում է, բնականի ժխտում է եւ հոր ժխտում է:

31. Իմ արարիչը նա է, ով ինձ տվել է կյանք, ուժ, սեր եւ ում արյունն եմ կրում իմ մեջ: Դա իմ հայրն է, իմ պապը, ապուպապը, նրա պապը եւ այդպես մինչեւ Հայր Արա՜ն: Արա՜ն է իմ Բացարձակ Հայրը՝ Արարիչը, որ արարել է իմ բոլոր նախահայրերին:

32. Եվ ճանաչելով ինձ որպես Արորդի՝ Արայի որդի, ես զգում եմ իմ Արիական ծագումը, որ Հայր Արայից է գալիս. խնկարկում եմ իմ անարատ արյունը, որ Հայր Արայից է հոսում իմ երակներում. պայծառացնում եմ իմ ազնվական դիմագիծը, որ Հայր Արայից եմ ժառանգել եւ վեհացնում եմ իմ մեջ Վահագնա ոգին, որ արտացոլումն է Հայր Արայի էության:

33. Հայր Արա՜ն հենց Արարատում ինքն է արարել իմ Ցեղը Արի եւ դեռ արարում է անվերջ, անդադար Արի սերունդներ՝ արարում նրանց հենց իր կերպարով ու իր բնությամբ, որ լինելությունը արարումով լցվի, որ իմաստավորվի լույսը արեւի եւ աստվածային խորհուրդը կյանքի մարդկանց սրտերում անվերջ առկայծի:

34. Հայր Արա՜ն իմ Արարիչն է, իմ հայելին է. ես ինձ եմ տեսնում Նրա պատկերում. Նա ինձ է նման, բայց Նա նման է նաեւ բոլորին, եւ բոլորի նման բնական է Նա:

35. Ես զգում եմ Նրա զարկերը սրտի, ես Նրա կրծքի ջերմությունն եմ զգում. եւ Նա հենց իմ մեջ արարում է ինձ:

36. Եվ ապրել Արայով, կնշանակե՝ ապրել բնական, կնշանակե՝ զգալ, որ Բնության մեջ Ոչինչը չկա. կա Ամեն Ինչը, եւ ամեն ինչը հենց լինելությունն է. եւ լինելությունը Արայից է գալիս ու Արայով է լինելությունը հաստատվում:

37. Արարիչը մի ամբողջություն է, եւ Բնության մեջ ամենը Նրա օրգանական մասերն են. եւ ինչպե՞ս կարելի է ճանաչել Արարչին, երբ անտեսում ենք Նրա օրգանական մասերը:

38. Այն ամենը, ինչ մենք տեսնում ենք, մեր պատկերացման մեջ են միայն առանձին. իրականում դրանք բոլորը մի ամբողջություն են: Եվ որ երեւույթի հետ էլ որ մենք առնչվում ենք, իրականում առնչվում ենք Բնության Արարչական Ամբողջության հետ:

39. Չէ՞ որ մենք, որպես բնական օրգանիզմ, մեր բոլոր օրգանական մասերի ամբողջություն ենք եւ պայմանականորեն ենք այդ մասերը դիտում առանձին — առանձին. իրականում դրանք բոլորը մեր ամբողջության օրգանական մասերն են:

40. Եվ մենք չենք կարող մեր մարմնի մի որեւէ մաս անտեսել. անտեսելով մեր մարմնի որեւէ մաս, մենք իրականում անտեսում ենք մեր ամբողջությունը:

41. Բնության մեջ ամենը ճանաչելով է, որ մենք ճանաչում ենք Արային. ամենը սիրելով է, որ մենք սիրում ենք Արային:

42. Մենք էլ ենք Արարչական Ամբողջության օրգանական մաս. ուրեմն մեզ էլ պահպանելով ու սիրելով այդ Ամբողջության մեջ, մենք պաշտում ու սիրում ենք Արային:

43. Մենք չենք կարող մեզ անջատել այդ Ամբողջությունից, հակառակ դեպքում մենք կկտրվենք հենց մեզանից եւ կդառնանք չարիք հենց Արարչի համար: Եվ ինչքան էլ աղոթենք ու ապաշխարենք, միեւնույն է՝ մենք չարիք կլինենք:

44. Եվ իրականը թողած, վերացական դատողություններով մենք երբեք չենք ճանաչի Արային: Արային մենք կարող ենք ճանաչել միայն մեր շրջապատի իրականի մեջ եւ նրա միջոցով:

45. Մենք, որպես Աստվածամարդիկ, մեր ամբողջությունը պիտի որոնենք մեր շրջապատի իրականության մեջ՝ ծառ ու ծաղկի, հավք ու գազանի, սար ու դաշտի, ջրի, արեգի, մարդկանց ու Աստվածների մեջ: Եվ մեր ամբողջությունը որոնելով, մենք այդ բոլորի մեջ պիտի որոնենք մեզ, նրանց մեջ էլ գտնենք մեզ եւ նրանցով էլ ամբողջանանք որպես Աստվածամարդ ու ճանաչենք Արային, սիրենք Արային, միանանք Արային: 

Խորհուրդ ծնումի 

1. Ծնումի Խորհուրդն է Անահիտը՝ ԱՆ /ծնում/ — ԱՀ /հզոր/՝ Ծնող Զորություն՝ Աստվածամայր:

2. Արարչագործությունը՝ դա արարումի եւ ծնումի միասնությունն է: Եվ արարումը ծնումով է հաստատում իր նորոգումը:

3. Եվ թե Հայրը արարման բացարձակություն է՝ Հ /բացարձակ/ — ԱՐ /արարում/, ապա Մայրը արարումի պահպանողն է՝ Մ /պահել/ — ԱՐ/արարում/: Եվ Մայրը Հոր արարումը պահպանում է ծնումով:

4. Արարումը ժամանակ չի պայմանավորում. ծնումով է մայրը նորոգում հոր արարումը ժամանակի մեջ:

5. Ծնունդով է սկսվում կյանքի նոր պարբերությունը. իսկ պարբերությունները անսահման անգամ կրկնվում են, եւ մոր մեջ ու մոր միջոցով են կրկնվում դրանք:

6. Թե չկա արարում առանց ծնումի, նույնպես եւ չկա ծնում արարումից դուրս:

7. Արարումից դուրս որեւէ ծնունդ ստեղծումն է նորի, որ հնարավոր չէ: Ծնունդը հենց արարումի նորոգումն է ժամանակի մեջ: Մայրը ծնում է եղածին. չեղածին նա ինչպե՞ս կծնի:

8. Թե ծնունդ չլինի, էլ ի՞նչ արարում՝ արարումը երբեք չի նորոգվի. թե արարումը չնորոգվի, նա չի պահպանվի, ուստի եւ արարում չի լինի երբեք:

9. Թե մայր չլինի, հայրն ինչպե՞ս նորոգի արարումը իր: Եվ հայրը իր որդու արարումը նորոգելու համար մայր է որոնում, որի մեջ եւ որի միջոցով նորոգի իր որդու արարումը: Եվ մայրը իր մեջ սնում է, ապա ծնում ու պահպանում է հոր զավակին:

10. Եվ Անահիտն է Մայրության Խորհուրդ: Հենց ինքը՝ Արան Մայրն է արարել Անահիտի մեջ ու հենց Մայրությամբ կերտել է նրան՝ Աշխարհի բոլոր ցավերից մի փունջ, բոլոր սերերից մի ամբողջ հյուսվածք, հուզմուքից մի բուռ, երազներից սոսկումները լոկ, տառապանքի ծով — դա է Մայրությունը: Եվ այդ Մայրությամբ էլ նա Մայրն է կերտել Անահիտի մեջ:

11. Մայր Անահիտը՝ ծնունդի խորհուրդ, պտղաբերումի մի ամբողջ աշխարհ, գութի խնկարկում, սիրո մեղեդի, կարոտի խորան, երջանկության բույր:

12. Եվ Անահիտը՝ ինքը տառապանք, ինքը մայրացում, Մայր Աստվածուհին ամեն երկունքի, ամեն ծնունդի, ամեն քնքշության ու նվիրումի:

13. Առանց երկունքի էլ ի՞նչ մայրացում, եւ էլ ի՞նչ երկունք առանց ցավերի: Եվ այդ ցավերով Մայր Անահիտը հենց ինքն է երկնում. եւ ինքն էլ բոլոր մայրերի նման գարուն է ծնում. եւ ինքն էլ բոլոր մայրերի նման երջանկանում է իր մայրացումով:

14. Ամեն մի ծնունդ գարուն է կյանքի՝ լինի տիեզերական անհունության մեջ, թե ամենափոքր մի էակի:

15. Գարուն է կյանքի ամեն պարբերության ծնունդը, եւ ձմեռ է վախճանը նրա:

16. Տարին էլ երկրի կենաց մի պարբերություն է, որը սկսվում է գարնան ծնունդով եւ ավարտվում է հարաբերական մահով՝ ձմեռով:

17. Ծնունդով է սկսվում երկրի կենաց պարբերության գարունը. եւ գարունն է երկրի վրա նոր ժամանակ սահմանում:

18. Գարուն է ծնում երկրի վրա Մայր Անահիտը եւ ձմեռվա գորշությունն է ցրում երկրի վրայից, կյանքի գույները իրարից զատում եւ շաղ է տալիս ամբողջ երկրով մեկ:

19. Զատիկ է հյուսում Անահիտն ամենուր: Եվ բազմագույն է աշխարհը դառնում. ամեն մի էակ իր գույնն է ստանում. ամեն մի էակ իր բույրն է ստանում, ամեն էակ իր համն է ստանում:

20. Եվ տոնախմբություն է Զատիկը գարնան. եւ՛ ծառ, եւ՛ ծաղիկ, եւ՛ հավք, եւ՛ գազան, եւ՛ մարդ, եւ՛ աստվածամարդ բոլորը մեկտեղ ժպիտ են հղում գարնան արեւին եւ փառաբանում Մայր Անահիտին:

21. Եվ Անահիտն է Աստվածածին Մայր. եւ Անահիտն է զավակներ ծնում Արայի համար՝ Անմահ Աստվածներ եւ մայրական ջերմությամբ սնում է նրանց:

22. Եվ Անահիտը՝ Մայրը բոլոր Անմահ Աստվածների, աղերսեց Արային, որ իրեն պարգեւի տառապալից մայրություն:

23. Եվ Հայր Արա՜ն հենց Անահիտի մեջ արարեց երկրային հրեղեն որդուն՝ Հէգին: Եվ երկնեց Անահիտը, ցավով երկնեց ու հենց երկրի վրա, Աստվածների կերտած Օրոցքում՝ Արարատում, ծնեց մի չքնաղ հրեղեն որդի՝ արեգատես, լուսափայլ, առողջ եւ ուժեղ: Եվ Արա՜ն նրան Արի անվանեց: 

Արարումի ավետարան – 3 

1. Արարչագործության Խորհուրդ է Արարատը՝ ԱՐԱՐ-ԱՏ /տեղ/՝ Արարման վայր: Արարատը հենց Հայկական Լեռնաշխարհն է: 

2. Արարատը ցամաքային կղզի է: Դրանով արդեն նա առանձնանում է Երկրի ընդհանրությունից: Արարատը Տիեզերական Էներգետիկ Դաշտի խտացումն է Երկրի վրա: Եվ Արարատի Հողը պայմանականորեն է հող կոչվում: Նա տարբերվում է Երկրի հողից: 

3. Արարատի Հողը իր մեջ կրում է եւ՛ տիեզերական, եւ՛ երկրային հատկանիշներ: Արարատը հագեցած է բավական բարձր ռադիոակտիվ լիցքավորումով, որ հատուկ չէ Երկրին: 

4. Եթե ամբողջ Երկրի հողը հիմնականում կրում է բացասական էներգիա, ապա Արարատը իր մեջ ունի եւ՛ դրական, եւ՛ բացասական էներգիա: 

5. Եվ Արարատը դրական էներգիայով կապված է Տիեզերական Էներգետիկ Դաշտի հետ, իսկ բացասական էներգիայով կապված է Երկրի հետ: 

6. Արարատը Երկրի վրա այն կենսավայրն է, որի միջոցով Երկիրը միանում է տիեզերական ամբողջությանը, կապվում է Տիեզերական Զորություններին եւ կենսական սնունդ ստանում մշտապես: 

7. Եվ հենց Արարատում են Աստվածամարդերի համար ապահովված կենսական ամենանպաստավոր բնական պայմանները: 

8. Հենց Արարատում է Երկրի տաքության ու սառնության, լույսի ու խավարի համաչափ հարաբերությունը հաստատված: 

9. Արարատից դեպի հարավ տաքության ու սառնության, լույսի ու խավարի համաչափությունը խախտվում է հոգուտ տաքության եւ լույսի: Եվ որքան հեռանում ենք Արարատից, այնքան պակասում են սառնությունն ու խավարը, այնքան ավելանում են տաքությունն ու լույսը: Եվ Արարատից որքան հեռանում ենք դեպի հյուսիս, այնքան պակասում են տաքությունն ու լույսը, եւ ավելանում են սառնությունն ու խավարը: 

10. Միայն Արարատում է օրինաչափորեն ընդգծված տարվա բոլոր չորս եղանակների հաջորդականությունը: Իսկ Արարատից դուրս տարվա եղանակները ընդգծված չեն, եւ աստիճանաբար չեզոքանում է նրանց անցումը:

11. Միայն Արարատում է աճում Կենաց Ծառը, որի պտուղն իր մեջ ունի կենսական նշանակության բոլոր հատկությունները: Այն իր մեջ կրում է բոլոր մրգերի որակները: Կենաց Ծառի պտուղը՝ Կենաց Պտուղը, կոչվում է Ծիրան՝ Ծիրի /տիեզերական/ Պտուղ: 

12. Ծիրանը միայն Արարատի պտուղ է, քանզի նա սնվում է եւ՛ Արարատի Հողի էներգիայից, եւ՛ տիեզերական էներգետիկ դաշտից: Այնինչ, նույն ծիրանի կորիզից Երկրի հողի վրա աճած ծառի պտուղը այլեւս ծիրան չէ. այն գենախեղվում է, կորցնում է ծիրանի շատ հատկություններ, քանզի այն սնվում է միայն Երկրի հողի բացասական էներգիայից: 

13. Եվ ընդհանրապես Արարատի բարիքները տարբերվում են Երկրի բարիքներից որակապես, թեեւ լինեն նույն տեսակի: 

14. Եվ եթե Երկրի բարիքները սնունդ են մարդկանց համար, ապա Արարատի բարիքները զուտ աստվածների սնունդ են: 

15. Աստվածավայր է Արարատը՝ Հայաստանը եւ Արարչական ծագում ունի:

16. Երկրի վրա արարումը հաստատելու համար է, որ Արարիչը Երկրի վրա տեղադրել է Արարատը: Եվ Երկրի արարչագործությունը հաստատելու համար է, որ Արարիչը հենց Արարատում արարել է Արիին, որպես Երկրային Աստված:

17. Արին է առաջին երկրային աստվածը, եւ Արին է իր սերունդներով արարումի բացարձակ ընթացքը հաստատում Երկրի վրա: 

18. Եվ արարումի վայր է Արարատը: Եվ Արարատից է սկսվում Երկրի ամեն հոգեւոր ու նյութական արարում: 

19. Եվ Արիներն են կապող օղակը Աստվածների ու մարդկանց միջեւ: Արարումի միտքը գալիս է Արայից Աստվածներին, Աստվածներից՝ Արիներին եւ Արիներից՝ մարդկանց:

20. Աստվածամարդիկ են Արիները եւ աստվածային սնունդով են զորանում: 

21. Երկիրը երկնքից մշտապես ստանում է օդ, ջուր, հուր, լույս, միտք: Եվ դրանք մշտապես շրջանառության միջոցով երկնքից գալիս են Երկիր մաքուր վիճակում եւ ապա օգտագործված, անմաքուր վիճակում նորից դեպի երկինք են գնում: 

22. Եվ Արարատն է անմիջականորեն սնվում երկնքից: Երկնքից իջած մաքուր ջուրն է սնում Արարատի աստվածային բարիքը եւ ապա բազմաթիվ գետերի միջոցով հոսում եւ թափվում է Արարատից դուրս: 

23. Արարատից արտահոսող ջրով սնվում են շատ ու շատ դաշտեր ու ծովեր: Եվ երբեք Արարատի հողը չի սնվում դրսի ջրով: 

24. Արարատից դուրս թափված ջուրը այլեւս նույն ջուրը չէ. այն արտաթորանք է: Եվ Արայի կամքով այդ արտաթորված ջուրը ետ դեպի Արարատ չի գալիս: 

25. Եվ ամենամաքուրն են Արարատի բարիքները, քանզի նրանք սնվում են միայն երկնային ամենամաքուր ջրով. եւ ամենամաքուրն է Արիների սնունդը՝ աստվածային սնունդ է այն: 

26. Իհարկե, Արարատից դուրս թափված ջուրը նորից գալիս է Արարատ, բայց գալիս է բնական շրջանառության միջոցով. այն գոլորշիանում է, բարձրանում երկինք, մաքրվում եւ բյուրեղացած թափվում է Արարատ: 

27. Այդպես բնականորեն կատարվում է ջրի մշտական շրջանառություն, որտեղ Արարատը ամենամաքուր ջրով է սնվում, սնելու համար Արարատի աստվածամարդերին: 

28. Եվ այն բույսերն ու պտուղները, որ ի սկզբանե Արարատի բնական ծնունդ չեն, չեն կարող աստվածների սնունդ լինել, նույնիսկ եթե դրանք տեղափոխենք Արարատ: Չէ՞ որ դրանք իրենց բնական սնունդը ստանում են գործածված, անմաքուր ջրից, եւ Արարատի մաքուր ջուրը նրանց համար բնական սնունդ չի կարող լինել: 

29. Մեր տեսանելիության սահմանում է ջուրը: Բայց երկրային կյանքի բնական պայմանն ապահովում են նաեւ մեր տեսանելիությունից վեր ջերմությունը, հուրը, լույսը, միտքը: 

30. Եվ այդ որակներով է մշտապես երկիրը սնվում տիեզերքից: Արարիչը մշտապես սնում է Երկիրը իր ջերմությամբ, իր հուրով, իր լույսով, իր մտքով:

31. Եվ արարչական կենսաջերմությունը, կենսահուրը, կենսալույսը տիեզերքից հենց Արարատ են գալիս, ապա Արարատից արտահոսում Երկրով մեկ: Եվ օգտագործված, անմաքուր այդ որակները գոլորշիանալով բարձրանում են երկինք, մաքրվում, զտվում եւ բյուրեղացած նորից իջնում Արարատ: 

32. Հենց Արարատն է տիեզերքից ամենամաքուր կենսաջերմությունը, ամենամաքուր կենսալույսն ու կենսահուրը ստանում: 

33. Եվ Արարատը, որպես Աստվածավայր, Տիեզերքից եկած ամենամաքուր ջրով, ամենամաքուր հուրով, ամենամաքուր լույսով է սնվում: Ահա թե ինչու Արարատի պտուղը եւ՛ մաքուր է, եւ՛ արեւահամ: Եվ միայն այդ պտուղներն են աստվածամարդերի սնունդը: 

34. Եվ Արարատը Տիեզերքից սնվելով ամենամաքուր կենսական ջրով, հուրով, լույսով, արդեն օգտագործված արտաթորում է իրենից դուրս, սնելով Երկիրը: 

35. Եվ Արարատից արտաթորված անմաքուր ջուրը, լույսը, հուրը ետ դեպի Արարատ չեն գալիս երբեք. նրանք բնական շրջանառությամբ բարձրանում են երկինք, մաքրվում, զտվում եւ բյուրեղացած իջնում Արարատ: 

36. Եվ Արիները, որ Արարատի բնական ծիլերն են ու Երկրի արարումը սնուցողները, իրենք էլ սնվում են անմիջապես տիեզերական մաքուր ջրով, մաքուր լույսով, մաքուր հուրով եւ իրենք էլ, ինչպես եւ ամենը Արարատում, մաքուր են ու արեւահամ: 

37. Երկրի վրա մարդկության մշտական արարումը ապահովելու համար, Արարիչը մշտապես Երկիրը սնում է նաեւ իր Բացարձակ Մտքով: 

38. Եվ Բացարձակ Միտքը Տիեզերքից իջնում է Արարատ, լուսավորում է աստվածամարդերի միտքը եւ մղում նրանց արարումի: Եվ արարումը երկրի վրա Արիներից է սկսվում: 

39. Արարատում Արիները անմիջականորեն սնվում են տիեզերական բացարձակ մտքից, եւ Արիների արարումը ամենամաքուրն է: 

40. Եվ Արիները իրենց արարումով սնում են երկրի մարդկությանը, լուսավորում նրա միտքը եւ նպաստում նրա արարումին: 

41. Եվ մարդկության արարումը իր որակը կարող է պահպանել միայն ու միայն մշտապես սնվելով Արարատի արարումից. հակառակ դեպքում այն կճահճանա ու կնեխի: 

42. Եվ չսնվելով Արարատի արարումից, մարդկության միտքը ճահճանում է, եւ նրա արարումը նեխահամ է լինում: Եվ այսօր բազմաթիվ անբնական “ամենագեղեցիկ” տեսությունները, գաղափարախոսությունները, կրոնները, որ ծնվում են Արարատից դուրս, երկրի մարդկությանը չնչին անգամ չափով չեն ազնվացրել, եւ աղետներն ու չարիքը գնալով ահագնանում են: 

43. Չէ՞ որ նեխած հողի մեջ աճած բույսը, ինչքան էլ հաճելի լինի, այնուամենայնիվ, հղի է հիվանդություններով. նեխած մտքի արարումը անպայման նեխահամ ունի եւ այլեւայլ հոգեկան հիվանդությունների հարուցիչ է: 

44. Արարատից է արարումի միտքը հոսում դուրս, սնելով Երկրի արարումը: Եվ Արարատից արտաթորված արարումի միտքը այլեւս Արարատ ետ բերել չի կարելի… Արարատից արտաթորված միտքը արդեն անմաքուր է: 

45. Եվ եթե փորձենք Արարատից արտաթորված արարումի միտքը ետ բերել Արարատ, մենք չարիք կգործենք, կվնասենք բնական արարումին, կփչացնենք նաեւ Արիների արարումը: 

46. Արարատից արտաթորված միտքը ամեն դեպքում վերադառնում է Արարատ բնական շրջանառության միջոցով. այն գոլորշիանալով բարձրանում է երկինք, մաքրվում է, զտվում, բյուրեղանում եւ ապա նորից իջնում Արարատ, սնելու Արիներին: 

47. Արարատը միայն Արիների Բնակն է. եւ միայն Աստվածամարդ Արիներն են Արարատում սնվում տիեզերական մաքուր մտքից եւ արարչական արարումով սնում մարդկությանը:

48. Եվ Արարատում ապրելով Չարին, միեւնույն է, Արի չի դառնա. եւ նա երբեք արմատ չի գցի Արարատում. եւ Չարին Արարատում երբեք չի սնվի արարչական մտքից: Եվ Չարին Արարատում միայն չարիք կգործի:

 49. Արարատում արարչական մտքից միայն Արին է սնվում, եւ այդ ամենամաքուր մտքով արարում է. ու բազմաթիվ “գետերով” այդ արարումը հոսում է երկրով մեկ: 

50. Արարատից արտագաղթող արիական խմբերն են, որ բազմաթիվ Արի ազգեր են ձեւավորել: 

51. Եվ հենց այդ Արի ազգերն են, որ զգալով իրենց Արմատը Արարատում, արյունով ու հոգով կապված են նրան, մշտապես սնվում են իրենց Արմատից եւ ապա սնում են մարդկությանը: 

Արարումի Ավետարան — 4 

Խորհուրդ Աստվածների  

1. Աստվածները Արայից բխող Գերագույն Խորհուրդներ են՝ ԱՍՏ /գերագույն խորհուրդ/ — Վ — ԱԾ /պահել/՝ Գերագույն Խորհուրդն իր մեջ կրող: 

2. Եվ ամեն Աստված իր մեջ կրում է բնական որեւէ Գերագույն Խորհուրդ՝ Սիրո, Զորության, Իմաստության եւ այլն: 

3. Եվ Աստվածները ինչ-որ վերացական, գերբնական կամ երեւակայական հասկացություն չեն. նրանք բնական կենդանի Տեսակ են, որ ապրում են նույն օրինաչափությամբ, ինչ եւ մյուս բնական Տեսակները: 

4. Արարիչը ե՛ւ Հուր է, ե՛ւ Օդ, ե՛ւ Ջուր, ե՛ւ Հող: Եվ ամբողջ Բնությունն է արարչական այդ չորս տարրերի համակցություն: 

5. Հուրն ու Օդը Արարչի հոգեւոր, զգացական զորություններն են, իսկ Հողն ու Ջուրը՝ նյութական: Եվ այդ բոլորը ամենաբազմազան հարաբերակցությամբ արտահայտվում են Բնության ամենաբազմազան Տեսակների մեջ՝ ստորինից մինչեւ ամենաբարձրը: 

6. Եվ թե քարը ամենաստորին Տեսակն է, ուր բացարձակ գերազանցում է Հողի տարրը եւ չեն նկատվում մյուս տարրերը, ապա Աստվածները ամենաբարձր կենդանի Տեսակն են, որոնց մեջ Հուրի եւ Օդի տարրերն են բացարձակ գերազանցում, իսկ Հողի եւ Ջրի տարրերը հասնում են նվազագույնի: 

7. Եվ Աստվածների մեջ շատ բարձր է զգացական, լիցքային որակը եւ շատ նվազ է նյութական որակը: Եվ այդ գերհզոր Աստվածներին մարդը պարզապես ի վիճակի չէ տեսնելու: 

8. Աստվածները անտեսանելի են, բայց գերհզոր են եւ կարող են ներգործել բնական բոլոր Տեսակների վրա, նաեւ՝ մարդու: 

9. Բայց Արայի կամքով Բնության Տեսակների միջեւ խիստ ընդգծված անջրպետ գոյություն չունի, եւ երկու իրարից հեռու Տեսակների արանքում միշտ միջանկյալ Տեսակներ կան: 

10. Եվ Աստվածների ու մարդկանց միջեւ անջրպետը շատ խոր կլիներ, եթե չլինեին Աստվածամարդիկ: 

11. Եվ որպես Աստվածների ու մարդկանց միջեւ միջանկյալ Տեսակ, Արարիչը արարել է Աստվածամարդուն: 

12. Եվ Արայից արարված Հէգ Արիի սերունդները, որ կոչվում են Հայք կամ Արմեն, որպես աստվածամարդիկ, միջանկյալ Տեսակ են Աստվածների ու մարդկանց միջեւ, իրենց մեջ կրելով ե՛ւ աստվածայինը, ե՛ւ մարդկայինը: 

13. Աստվածները նույնպես բնական էակներ են եւ իրենց մեջ, թեկուզ նվազագույն չափով, բայց ունեն Հողի ու Ջրի տարրեր եւ, այնուամենայնիվ, Աստվածներն ունեն որոշակի կերպարանք եւ այնքան էլ անտեսանելի չեն, գոնե Արիների համար:

14. Եվ միայն Արիները կարող են տեսնել Աստվածներին, միայն Արիները կարող են հարաբերվել նրանց հետ, քանզի իրենք աստվածամարդիկ են, միեւնույն ծագումը ունեն եւ որակապես շատ մոտ են Աստվածներին:

15. Իսկ հողածին Տիտանները որակապես շատ հեռու են Աստվածներից եւ միայն կրում են Աստվածների միակողմանի ներգործությունն իրենց վրա, առանց փոխադարձ հարաբերության: Եվ Տիտանները չեն ճանաչում Աստվածներին: Նրանք միայն զգում են ինչ-որ ներգործող մի Ուժ. եւ այդ ներգործող Ուժի համար մի կուռք են ստեղծում ու երկրպագում նրան: 

16. Եվ Արիների հնագույն նախնիները, որ բնական էին, որ զգում էին Հայր Արային եւ զգում էին իրենց որպես Արորդի, տեսնում էին Աստվածներին եւ հարաբերվում էին նրանց հետ: 

17. Ամեն մի Աստված՝ Արայի որդի, ամեն մի Աստված՝ լուսեղեն ոգի, ամեն մի Աստված՝ եթերային ուժ, ամեն մի Աստված՝ անմահ զորություն, ամեն մի Աստված՝ գերագույն խորհուրդ: 

18. Եվ Աստվածներն են Արայի կամքը հաստատում ամբողջ Աշխարհում, հովանավորում ամեն մի շարժում, հարաբերություն, զգացողություն, կամք, միտք, ուժ: 

19. Քանի՞ Աստված կա՝ մենք չգիտենք: Մենք ճանաչում ենք այնքան Աստված, որքան գերագույն խորհուրդների զգացողություն ունենք մեր մեջ. եւ ճանաչում ենք այն Աստվածներին, որոնք հարաբերվում են մեզ հետ, եւ որոնց հետ մենք ենք հարաբերվում: 

20. Մենք ճանաչում ենք ե՛ւ մեզ հովանավորող Աստվածներին, ե՛ւ մեզ վնասող Աստվածներին: 

21. Արիներին հովանավորում է Աստվածամայր Անահիտը՝ Մայրը բոլոր Աստվածների ու Արիների: 

22. Արիներին հովանավորում է Հուր-Աստված Վահագնը՝ Արայի ամենազորեղ Որդին եւ եղբայրը մեր նախահայր Հայգ Արիի: 

23. Արիներին հովանավորում է Աստղիկը՝ Աստվածուհին Գեղեցկության եւ Սիրո, քույրը մեր նախահայր Հայգ Արիի: 

24. Արիներին հովանավորում է Արտավազդ Միհրը, որն աստվածադիր օրենքներն է հաստատում Արիների մեջ եւ որ եղբայրն է մեր նախահայր Հայգ Արիի: 

25. Արիներին հովանավորում է իմաստության Աստված Տիրը՝ իմաստուն եղբայրը մեր նախահայր Հայգ Արիի: 

26. Արիների թշնամիներն են Մռայլի Աստված Վիշապը եւ Ստորգետնյա Աստված Յահվահը: 

27. Չար է Վիշապը եւ խորամանկ է Յահվահը. եւ Արիների դեմ գործում են համատեղ՝ խորամանկ չարությամբ: 

28. Նրանք ատում են լույսն ու արարումը. ատում են արարող Արիներին եւ ատում են Լույսի պահապան Վահագնին: 

29. Արիների Աստվածները պահպանում են արարումը Արարատում, իսկ Չարի Աստվածները ուզում են կործանել արարումը Արարատում:

30. Եվ հենց երկրի վրա հաճախ Աստվածների մեծամարտ է լինում՝ Արիների ու Չարիների աչքերի առաջ: 

31. Եվ Աստվածները զորավոր են մեր հավատքով: Չէ՞ որ փոխադարձ հարաբերությունը կենսահուրի փոխադարձ սնում է պայմանավորում: 

32. Հարաբերվելով մեր Աստվածների հետ, մենք նրանցից կենսահուր ենք սնվում եւ փոխադարձաբար մենք նրանց ենք սնում: Այդ ընթացքում զորանում ենք ե՛ւ մենք, ե՛ւ Աստվածները մեր: 

33. Բայց երբ մենք չենք հարաբերվում մեր Աստվածների հետ, մենք չենք սնվում նրանցից եւ չենք սնում նրանց. ե՛ւ մենք ենք տկարանում, ե՛ւ Աստվածները: 

34. Եվ Չարի Աստվածները զորանում են այն ժամանակ, երբ մենք մերժում ենք Լույսը եւ մեր հոգին ու աչքերը մռայլով ենք պատում: Մենք մեր կենսահուրով սնում ենք Չարի Աստվածներին. բայց նրանք փոխադարձաբար չեն սնում մեզ: Նրանք զորանում են մեզանով եւ զորացնում են Չարի Տիտաններին. եւ ապա մեր դեմ են գործում համատեղ զորությամբ, եւ մենք առավել տկարանում ենք: 

35. Որքան մենք հավատանք մեր Աստվածներին եւ հարաբերվենք նրանց հետ, այնքան նրանք զորավոր կլինեն: 

36. Որքան զորավոր լինեն մեր Աստվածները, այնքան զորավոր սնունդ կտան մեզ: 

37. Որքան զորավոր սնունդ տան մեզ Աստվածները, այնքան զորավոր կլինենք մենք: 

38. Որքան զորավոր լինենք մենք, այնքան առավել կզգանք մեր արարչական ծագումը: 

39. Որքան առավել մենք զգանք մեզ որպես Աստվածամարդ, այնքան չենք վախենա Չարի Աստվածներից: 

40. Որքան չվախենանք Չարի Աստվածներից, այնքան չենք երկրպագի նրանց ու չենք սնի նրանց: 

41. Եվ որքան չսնենք Չարի Աստվածներին, այնքան նրանք կտկարանան եւ չեն կարող վնասել մեզ:

Հատված 

Արարումի Ավետարան — 5 

Արտի Օրենքը

(Արիների կենսակերպը) 

Արին ծագումով Աստվածամարդ է: Եվ միայն Արտի՝ Աստվածադիր, — օրենքներով առաջնորդվելով, նա կապրի որպես լիարժեք Աստվածամարդ: Արտի օրենքներն են նրանը: 

Արտի՝ Աստվածադիր, Օրենքը 

Օրենքը մարդիկ են սահմանում, իսկ օրինաչափությունը՝ Արարիչը: Օրենքը կենսական է ու օգտակար, եթե ձեւավորվում է բնական օրինաչափությամբ: 

Օրենքները արդար կամ անարդար չեն լինում. օրենքները լինում են բնական կամ անբնական:

Բնական օրենքը զարգացնող օրենք է: Անբնական օրենքը ահաբեկող օրենք է, քանզի խաթարում է Ցեղի ու Ազգի նկարագիրը եւ իր իշխանությունը Ազգի վրա հաստատում է միայն ահաբեկման միջոցով: 

Բնական օրենքը օրինաչափության հաստատումն է, իսկ անբնական օրենքը օրինաչափության ժխտումն է: 

Օրինաչափությունը տարբեր է տարբեր Ցեղերի մեջ — եւ օրենքները տարբեր կլինեն նույնպես: 

Արի Ցեղի էությունը արարումն է, ուստի նա արարման օրինաչափությամբ պետք է ապրի: 

Արարումը եւ ոճիրը անհարիր են իրար. նրանք ժխտում են իրար: Որտեղ կա արարում — այնտեղ ոճիր չի կարող լինել. որտեղ կա ոճիր — այնտեղ արարում չի կարող լինել: 

Արին արարող է: Նա Աստվածամարդ է: Եվ նրա բնությունը ներկայանում է արարումը հաստատող հատկություններով՝ սեր, զորություն, իմաստություն, նվիրում, քաջություն, վեհություն, ազնվություն…

Իր բնությամբ Արին ոճրագործ չի կարող լինել:

Արիների մեջ ոճրագործության առկայությունը անբնական օրենքի հետեւանք է: Անբնական օրենքն է առաջ բերում ոճրագործություն, քանզի այդ անբնական օրենքը շեղում է Արիներին իրենց բնական օրինաչափությունից:

Արին Աստվածամարդ է եւ իր բնական ապրելակերպն ունի: Բայց երբ Տիտանների ապրելակերպը օրենքի ուժով պարտադրվում է Արիներին, ապա նրանք ապրում են անբնական կյանքով եւ այլասերվում են:

Աստվածամարդը պիտի ապրի աստվածավարի, եւ Արտի Օրենքն է նրա կենաց խորհուրդը: 

Հայր Արայից է տրված եւ Արտավազդ Միհրի կամքով հաստատված Արտի Օրենքը: Արի Ցեղի մեջ արարումը պաշտպանող բնական Օրենքն է դա, որ Ցեղի բնական օրինաչափությունների արտացոլումն է կյանքում: 

Արիներն իրենց կյանքում պիտի առաջնորդվեն այս Արտի Օրենքով, քանզի ապրել ցեղորեն, ապրել աստվածությամբ — կնշանակե՝ ապրել Արտով՝ Արդարության Աստվածադիր Խորհրդով: 

Ու թեեւ Արտի Օրենքը Հայր Արայի կամքով Արտավազդ Միհրն է հաստատում, բայց այդ Օրենքը անարդյունք կլինի, եթե չօծվի Վահագնի Զորությամբ: 

Արտի Օրենքը պաշտպանում է Արիների ծագումը, արյունը, ոգին, արարումը: 

Հայր Արայի կամքով — Ցեղի եւ Ազգի միջեւ ծագած հակասության դեպքում՝ իրավունքը Ցեղինն է: 

Ազգի եւ Տոհմի միջեւ ծագած հակասության դեպքում՝ իրավունքը Ազգինն է:

Տոհմի եւ Ընտանիքի միջեւ ծագած հակասության դեպքում՝ իրավունքը Տոհմինն է: 

Ընտանիքի եւ անհատի միջեւ ծագած հակասության դեպքում՝ իրավունքը Ընտանիքինն է: 

Ցեղը պատասխանատու է Հայր Արայի առաջ: Ազգը պատասխանատու է Ցեղի եւ Արայի առաջ: Տոհմը պատասխանատու է Ազգի, Ցեղի եւ Արայի առաջ: Ընտանիքը պատասխանատու է Տոհմի, Ազգի, Ցեղի եւ Արայի առաջ: Անհատը պատասխանատու է Ընտանիքի, Տոհմի, Ազգի, Ցեղի եւ Արայի առաջ: Այդ պատասխանատվության զգացողությունն է մայրը բոլոր տեսակի առաքինությունների: 

Արտի Օրենքի համաձայն հանցանք է անհատի անպատասխանատվությունը Ընտանիքի հանդեպ. Ընտանիքի անպատասխանատվությունը Տոհմի հանդեպ. Տոհմի անպատասխանատվությունը Ազգի հանդեպ. Ազգի անպատասխանատվությունը Ցեղի հանդեպ. Ցեղի անպատասխանատվությունը Հայր Արայի հանդեպ: Դա է մայրը բոլոր տեսակի ոճրագործությունների: 

Տոհմի պատասխանատվությունը 

Իր ընտանիքներով ճանաչել Տոհմը եւ իր զավակներով գնահատել նրան: Դատապարտելի է այն Տոհմը, որի զավակները չեն հարգում Ազգի արյունը:

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որի զավակները չեն նախապատրաստված Հայրենիքի պաշտպանության առաքելությանը: 

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որի զավակները չեն նախապատրաստված ազգային կյանքին նվիրաբերվելու առաքելությանը: 

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որի արու զավակները չեն նախապատրաստված իրենց Տոհմի շարունակելիությունն ապահովելու առաքելությանը: 

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որի աղջիկները չեն նախապատրաստված ուրիշ Տոհմերի շարունակելիությունն ապահովելու առաքելությանը: 

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որի ընտանիքները Տոհմի սերնդատվության դարբնոցները չեն:

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որը տեր չի կանգնում իր զավակներին:

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որն իր աղջկանից ծնված ուրիշ Տոհմի սերունդն է սեփականացնում:

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որի ընտանիքներում հարսի Տոհմն է տնօրինում:

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որն իր աղջկան ուրիշ Տոհմին հանձնելուց հետո, միջամտում է նրա ընտանեկան կյանքին:

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որն իր որդուն է փեսայության տալիս հարսի Տոհմին:

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որն իր աղջկա համար փեսա է ներս առնում:

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որն իր անառողջ որդու համար հարս է բերում:

Դատապարտելի է այն Տոհմը, որն իր անառողջ կամ պղծված աղջկան հարսնության է տալիս ուրիշ Տոհմի: 

Ընտանիքի պատասխանատվությունը 

Դատապարտելի է այն Ընտանիքը, որն իր Տոհմի սերնդատվության օղակը չէ:

Լիարժեք չէ այն ընտանիքը, որի զույգը առնվազն իր կրկնապատիկը չի սերնդածնում: 

Տոհմի Ընտանիքը լիարժեք Ընտանիք է, եթե սերնդածնում է չորս կամ ավելի երեխաներ: 

Անսերունդ Ընտանիքը Ընտանիք չէ, եւ այն չպետք է պահպանել:

Չպետք է պահպանել այն Ընտանիքը, որից սերված երեխաները լիարժեք չեն:

Անթույլատրելի է ամուսնալուծությունը երեխա ունեցող Ընտանիքներում, քանզի ամուսնալուծությունը հանցանք է Ազգի, Տոհմի եւ երեխայի նկատմամբ: 

Խստիվ անթույլատրելի է երեխաներին իրենց Տոհմից կտրելը, նույնիսկ բաժանվելու կամ ամուսնու մահվան դեպքում: Երեխաները պատկանում են իրենց Տոհմին: Եթե կինը հեռանում է ամուսնու Տոհմից, նշանակում է՝ հեռանում է հենց իր զավակների Տոհմից: 

Տղամարդն իրավունք ունի բաժանվել իր կնոջից միայն երկու դեպքում — նախ՝ եթե կինն անբարոյական է եւ երկրորդ՝ եթե կինը չի ցանկանում առնվազն չորս երեխա ծնել: 

Անթույլատրելի է տղամարդուն բաժանվել կնոջից, եթե կինը ցանկանում է չորս երեխա ծնել, բայց չի կարող: Այս դեպքում տղամարդուն թույլատրվում է երկրորդ կին բերել: 

Արարչի կամքով, ամեն Արորդի այր պարտավոր է իր Տոհմին տալ առնվազն չորս երեխա: Եթե մի կինը անկարող է նրա համար ծնել չորս երեխա, տղամարդուն թույլատրվում է այդ քանակը լրացնել երկրորդ կնոջ միջոցով, առանց բաժանվելու առաջին կնոջից: 

Անհատի պատասխանատվությունը 

Անհատը ազգային օրգանիզմի օրգանական ամբողջությունների համակարգում վերջին օղակն է: Ըստ այդմ, անհատը պատասխանատու է միաժամանակ Ընտանիքի, Տոհմի, Ազգի առաջ: 

Եվ Անհատը իր բազմաթիվ բնական դերերն ունի այդ բոլոր ամբողջությունների մեջ: Եվ այդ բնական դերերը Անհատն ինքը չի ընտրում. դրանք նրա ծագումից են գալիս:

Անհատը ծնող է, որդի, եղբայր, ամուսին, հորեղբայր, մորեղբայր… Նա ազգական է, հարեւան, ընկեր, փեսա, խնամի, ծանոթ, բարեկամ… Նա ռազմիկ է, աշխատող, ստեղծող, սպառող… Եվ այդ բոլորը նույն Անհատն է. այդ բոլորը նրա մեջ են. եւ այդ բոլորի ամբողջությունն է նա: 

Եվ Արի Անհատը պետք է այդ բոլոր դերերը կատարի անթերի: Եվ նա պետք է պատասխանատվություն զգա այդ բոլոր դերերը կատարելու համար: Ըստ այդմ, Արին չի կարող ունենալ միայն Իրավունքներ. նա ունի Պատասխանատվություն, քանզի իրավունքն առանց պատասխանատվության անբարոյականություն է, չարիք է: Պատասխանատվությունը միավորում է Ազգը, իսկ Իրավունքը բաժանում, պառակտում է նրան: 

Սակայն պատասխանատվություն կարող է զգալ միայն ամբողջական Անհատը, երբ նրա մտածելակերպը համապատասխանում է նրա գենետիկական որակներին: Գենետիկական որակները բնական են՝ դրանք ազգային գենետիկական որակների մասնավոր արտահայտություններ են: Իսկ մտածելակերպը ձեւավորվում է արտաքին ներգործությունների միջոցով, որպես իմացության հետեւանք: 

Երբ Արիի մտածելակերպը չի համապատասխանում նրա գենետիկական որակներին, ապա այդ Արին ամբողջական Անհատ չէ. նա երկվության մեջ է, եւ նրա մեջ մշտական պայքար է գնում: Նա կիսատ է, ուստի եւ ազատ չէ որեւէ պատասխանատվություն կրելու: 

“Ազատություն” հասկացությունը անպայման կապված է պատասխանատվության զգացողության հետ: Ազատությունը ազատներին՝ ամբողջական Անհատներին է վերաբերվում, նրանց, ովքեր պատասխանատվություն են զգում իրենց բնական դերերի համար եւ իրենք կարող են իրենց վերահսկել: Նրանց իրավունքը պատասխանատվություն կրելու իրավունք է: 

Ոչ ամբողջական՝ Կիսատ անձերը, ովքեր որեւէ պատասխանատվություն չեն զգում իրենց բնական դերերի նկատմամբ, առաջնորդվում են միայն Իրավունքի պահանջով: Ըստ այդմ, “Մարդու Իրավունք” հասկացությունը — դա Կիսատ Անձերի՝ Անազատների, սկզբունքն է:

Անազատներին չի կարելի ազատություն տալ: Նրանցը անազատությունն է: Նրանց ոչ միայն որեւէ իրավունք չի կարելի տալ, այլև խստորեն պետք է վերահսկել նրանց, հակառակ դեպքում նրանք չարիք կսփռեն իրենց շուրջը: Անազատին ազատություն տալով, նրան իրավունք ենք տալիս անարգել չարիք գործելու, պղծելու շրջապատը: 

Ըստ այդմ, դատապարտելի է այն Արին, ով չի կատարում կամ թերի է կատարում իր բնական դերերը:

Արին պարտավոր է հարգել իր Արյունը, որ Ազգի միջոցով ժառանգել է Արարչից՝ Հայր Արայից: Եվ իր ազգակիցների հետ նա պետք է հարաբերվի միայն Արյան սկզբունքով, քանզի արյունակից են բոլորը, եւ բոլորի մեջ միեւնույն Ազգային Արյունն է, որ ժառանգել են Հայր Արայից: 

Նա, ով հեղում է ազգակցի արյունը, կատարում է քառակի հանցանք՝ նա հեղում է ազգակցի արյունը, նա հեղում է ազգակցի մեջ իր արյունը, նա հեղում է ընդհանուր նախնիների արյունը, նա հեղում է Հայր Արայի արյունը: 

Միայն Նամուսի համար կատարված սպանությունը կամ ինքնասպանությունը չի դատապարտվում:

 Երեխա սպանելը կամ բռնաբարելը ընդհանրապես արիական հատկություն չէ: Այդ ոճիրը կատարողն անպայման Արի չէ: Եվ Արիի անունով ամենազազրելի ոճիրը կատարող Չարին պետք է ամենադաժան պատիժը կրի: 

Արի Անհատի համար Ազգը պաշտամունքի առարկա է, քանզի միայն Ազգի մեջ եւ Ազգի միջոցով կարող ենք հարաբերվել Արարչի հետ: Ըստ այդմ, Ազգի զգացողությունը Արարչի զգացողություն է, Արարչի պաշտամունքը՝ Ազգի պաշտամունք…

Հայրենիքի պաշտպանությունը Արիի բնական դերերից մեկն է. դա նրա սրբազան պարտականությունն է: Երբ Հայրենիքը վտանգված է, Արի Անհատը ինքն իր մեջ Սրբազան Պատերազմ է երկնում եւ ապա մասնակցում է Հայրենիքի պաշտպանության Սրբազան Պատերազմին: 

Հայրենիքի պաշտպանությունից խուսափելը մահացու ոճիր է: 

Արի Անհատի համար պատվի հարց է Ազգային Բանակում ծառայելը: Բանակում չծառայած երիտասարդին չի կարելի աղջիկ տալ եւ չի կարելի նրան Ազգի մեջ որեւէ դեր վստահել: 

Արի տղամարդը ի ծնե Ռազմիկ Է: Ամեն ընտանիքում, որպես զորության խորհրդանիշ, Սուր պիտի լինի: Որ ընտանիքում Սուր չկա — այնտեղ տղամարդ չկա: 

Արի Անհատը պետք է մշտապես պատրաստ լինի զոհաբերության իր Ընտանիքի, իր Տոհմի եւ իր Ազգի համար: 

Հատված՝Ուխտագիրք Արորդյաց“-ից 

“Լուսանցք­”  Թիվ  38, 14-20 դեկտեմբեր,  2007թ.

“Լուսանցք­”  Թիվ  39, 21- 27 դեկտեմբերի 2007թ.

“Լուսանցք­”  Թիվ  40, 11- 17 հունվարի 2007թ.

“Լուսանցք”  Թիվ  43, 1 — 7 փետրվարի, 2008թ.

“Լուսանցք” Թիվ 44,   8 — 14 փետրվարի, 2008թ.

Նախնյաց կանչ

30 Նոյեմբերի, 2007

Շարունակելիության խորհուրդը

Ո՜վ, Արորդի՛, քո շարունակելիությունը քո Ցեղի, քո Ազգի, քո Տոհմի մեջ է: Թե դու լինելություն ես այդ ամբողջության մեջ — քո շարունակելիությունն էլ այդ ամբողջության մեջ է կատարվում: Ցեղակրոնի շարունակելիությունը հենց ինքը՝ Ահեղաշունչ Վահագն է հովանավորում:

Թե դու ամուսնանում ես, ընտանիք կազմում — քեզ ի՞նչ օգուտ, եթե դու քո շարունակելիությունը չես ապահովում ընտանիքիդ միջոցով:

Թե դու երեխա ես արարում, տառապում, մեծացնում ես՝ քեզ ի՞նչ օգուտ, եթե դու քո շարունակելիությունը չես ապահովում երեխայիդ մեջ:

Թե դու պահպանում ես քո Տոհմը, զորացնում ես այն — քեզ ի՞նչ օգուտ, եթե դու քո շարունակելությունը չես ապահովում Տոհմիդ մեջ:

Թե դու պաշտում ես քո նախնիներին, հոգով կապվում ես քո նախնյաց ոգիներին եւ ունկնդրում ես նրանց ձայնին — քեզ ի՞նչ օգուտ, եթե դու քո շարունակելիությունը չես ապահովում քո նախնիների միջոցով:

Թե դու նվիրվում ես Ազգիդ ցավերին, տառապում ես, հալածվում, զոհվում — քեզ ի՞նչ օգուտ, եթե դու քո շարունակելիությունը չես ապահովում Ազգիդ մեջ:

Եթե վերածնունդ չկա, եթե շարունակելիություն չկա, եթե ոչինչ քեզ չի մնալու, դու էլ քեզ չես մնալու, եւ քո կյանքը անցողիկ մի պատահականություն է — ուրեմն չի լինի եւ՛ սեր, եւ՛ նվիրում, եւ՛ զոհաբերություն, եւ՛ արարում:

Ավելի հեշտ չէ՞ չծնել, չնվիրվել, չտառապել, չզոհվել, չսիրել եւ պարզապես վայելել անցողիկ կյանքի մարմնական վայելքները, եթե վաղը ոչնչանալու ես անդարձ:

Ի՞նչ խորհուրդ մոր համար երեխա ծնելը՝ հոգեւոր տառապանք, որ երջանկություն է բերում:
Ի՞նչ խորհուրդ բանաստեղծին քերթվածք արարելը՝ հոգեւոր տառապանք, որ երջանկություն է բերում:
Ի՞նչ խորհուրդ զինվորին Ազգի համար զոհվելը՝ մի ամբողջ կյանք, որ երանություն է բերում:
Ի՞նչ խորհուրդ այդ բոլոր երջանկաբեր տառապանքները մարդու մեջ՝ իր շարունակելիության զգացողություն:

Այդ ի՞նչ խորհրդավոր ուժ է, որ ծնողին մղում է ինքնազոհողության՝ հանուն զավակի ապահովության: Դա հենց բնական ինքնանորոգման զորությունն է, որ ծնողին մղում է իր շարունակելիությունը ապահովել զավակի միջոցով:

Այդ ի՞նչ խորհրդավոր ուժ է, որ մարդուն մղում է ինքնազոհողության՝ հանուն Ազգի եւ Հայրենիքի: Դա հենց բնական ինքնանորգման զորությունն է, որ մարդուն մղում է իր շարունակելիությունն ապահովել իր Հայրենիքում, իր Ազգի ամբողջության մեջ:

Նա, ով կվտանգի որդու կյանքը՝ իրենը փրկելու համար, նա կփրկի միայն իր այս մի կյանքը, բայց կվտանգի իր շարունակելիությունը, քանզի իր շարունակելիությունը որդու միջոցով է լինելու:

Նա, ով իր անձնական ապահովության համար կվտանգի իր Տոհմը, իր Ազգը, իր Հայրենիքը, նա կապահովի միայն իր այս մի կյանքը, բայց կվտանգի իր շարունակելիությունը, քանզի իր շարունակելիությունը իր Հայրենիքի, իր Ազգի եւ իր Տոհմի մեջ է լինելու:

Արարիչը հովանավորում է նրանց շարունակելիությունը, ովքեր իրենց ապահովությունը իրենց զավակների, իրենց Տոհմի, իրենց Ազգի եւ իրենց Հայրենիքի ապահովության մեջ են տեսնում:

Վերածնունդը հավերժող

Ո՜վ, Արորդի՛ — սիրիր դու կյանքը, բայց մահից էլ մի վախեցիր՝ ապրիր հավերժության զգացումով եւ հավերժ կլինես դու: Դա է Վահագնի աստվածային պատգամը:

Դու լինելություն ես, դու հավերժ ես: Եվ քո լինելությունը հենց կյանքի ու մահի միասնություն է — մահը կյանքի մեջ, կյանքն էլ մահի մեջ՝ հենց դա է լինելությունը, դա է հավերժությունը:

Մահ որպես չգոյություն, որպես ոչնչացում չկա: Մահը կա որպես կյանքի անդրադարձ: Կյանքը մեր ոգին է մարմնավոր, իսկ մահը՝ մեր ոգին անմարմին:

Ո՜վ, Արորդի՛, մի վախեցիր մահից — ապրիր ազատ եւ հավերժության հավատով: Հավերժության մեջ մի մահը ի՞նչ արժե որ՝ ոգիացած երազ միայն:

Երբեք մի ապրիր մի կյանքի համար: Բազմաթիվ կյանքեր ունես դու եւ բազմաթիվ մահեր: Նա, ով ծնվել է՝ որոշապես մի օր պիտի մեռնի. նա, ով մեռել է՝ որոշապես մի օր պիտի ծնվի:

Էլ ինչո՞ւ ես մի կյանքի սահմաններով ապրում: Ապրիր հավերժով: Անցողիկ չէ կյանքը, եւ անցողիկության վախով մի ապականիր քո ոգին, թե չէ նա կտկարանա, եւ կվտանգի քո վերստին ծնունդը:

Երազում էլ դու ապրում ես: Դու զգում ես քեզ, դու զգում ես մարդկանց՝ ողջ թե մեռած, խոսում ես նրանց հետ: Քո երազում բոլորը իրական են, բայց բոլորն էլ աննյութ են, դու էլ ես աննյութ: Դա քո հոգին է հարաբերվում ողջերի ու մեռածների ոգիների հետ:

Մահն էլ երազի պես՝ քո աննյութ ոգին ազատ հարաբերվելու է ոգիների եւ ողջերի հոգիների հետ: Դու տեսնելու ես ողջերին, լսելու ես նրանց. բայց նրանք քեզ կարող են տեսնել միայն հոգով:
Քեզ համար հաճելի չէ՞ միայն օրհնություն լսել ողջերից եւ ոչ՝ անեծք քո հասցեին: Ապրիր այնպես, որ մահից հետո անեծք չլսես:

Քո ամեն մի արարք տեսնում են քո նախնյաց ոգիները, որոնք պիտի ընդունեն քեզ մի օր: Եվ վ՜այ քեզ, եթե որպես ապականված ոգի մտնես նրանց մեջ — նրանք քեզ չեն ընդունի, կվռնդեն քեզ իրենց միջից, եւ դու կթափառես միայնության մեջ՝ լքված ու հալածված: Էլ ինչպե՞ս դու վերստին պիտի ծնվես:
Մահվան սարսափը հրեշ է ծնում քո մեջ. դու չես սիրի ոչ մեկի, դու չես սիրի նույնիսկ քեզ: Չարացած դու կհալածես ինքդ քեզ, քո հարազատներին, կլքես քո Տոհմն ու Ազգը, կսողաս սրա կամ նրա առջեւ՝ մի կերպ կյանքին կառչելու համար. դու կապականես քո շրջապատը եւ քո ոգին:

Եվ ապականված ոգուն Տոհմիդ ոգիները չեն ընդունի, եւ դու վերստին չես ծնվի: Միայն մի կյանքով ապրողը հավերժից է զրկվում:

Տոհմը վեմն է ազգի

Ո՜վ, Արորդի՛ — միայն տոհմական անհատը կարող է կատարելության հասնել, դառնալ Ցեղամարդ: Թե դու Տոհմ չունես՝ դու չունես եւ Ազգ, դու չունես եւ Հայրենիք: Այդպես է աստվածային կամքը Վահագնի:
Տոհմն է Ազգի հիմքը: Տոհմը Ազգի մանրապատկերն է, ընտանիքը՝ Տոհմի. Տոհմը Ազգի բնական մասն է, ընտանիքը՝ Տոհմի. Տոհմը Ազգի սերնդարանն է, ընտանիքը՝ Տոհմի. Տոհմը Ազգի արյունն է, ընտանիքը՝ Տոհմի. Տոհմը Ազգի պահպանիչն է, ընտանիքը՝ Տոհմի:

Քո Տոհմը հենց դու ես քո բոլոր նախկին, ներկա եւ գալիք սերունդների հետ մեկտեղ: Տոհմը — դա քո արյունն է, քո ծագումը որպես անհատ:

Տոհմը — դա քո ծագումի, արյան այն ընդհանրությունն է, որ ունես դու եւ ունեն քո հայրը, քո պապը, ապուպապը, որ ունեն քո եղբայրները, քո հորեղբայրը…

Նայիր քո հորը, քո պապին, քո հորեղբորը, եղբորն ու հորեղբորորդուն՝ ի՜նչ նման եք դուք իրար. քանզի դուք նույն Տոհմն եք, նույն տոհմական արյունն ունեք, նույն տոհմական ծագումն ունեք, նույն տոհմական Ես-երն եք դուք:

Ազգիդ արյունը քո Տոհմի միջոցով ես ստանում դու. քո Արի ծագումը Տոհմիդ մեջ ես ստանում դու եւ Ցեղիդ զգացողությունը Տոհմիդ մեջ ես ձեւավորում դու:

Եվ Ցեղամարդ լինել, ասել է՝ լինել տոհմական. Ազգին պատկանել, ասել է՝ պատկանել Տոհմին: Տոհմ չունեցողը ինչպե՞ս իմանա իր ով լինելը, իր ծագումը նա ինչպե՞ս իմանա, ինչպե՞ս իմանա, թե ինչ արյուն ունի:

Եվ վա՜յ այն Ազգին, որի առաջնորդն անտոհմիկ է — այդ Ազգն իր ճակատագիրը պատահականության գիրկն է գցում: Վստահություն՝ միայն տոհմական անհատին:

Քո ոգին քո Տոհմի մեջ է՝ տոհմական ոգի է նա: Եվ քո շարունակելիությունը միայն քո Տոհմի մեջ է՝ դու կվերածնվես միայն քո Տոհմում:

Քեզ արարել է քո հայրը, եւ ուրիշ ոչ ոք չէր կարող քեզ արարել: Իսկ քո հայրը քեզ արարել է ոչ թե ոչնչից, այլ նա քեզ արարել է հենց քո ոգուց, որ նույն Տոհմի մեջ է:

Դու քո շարունակելիությունը հաստատում ես քո Տոհմի միջոցով եւ Տոհմիդ մեջ: Եվ դու շահագրգռված ես քո Տոհմի զորության մեջ: Թե դու չզորացնես քո Տոհմը, թե Տոհմի սերունդ չտաս, էլ ինչպե՞ս դու վերածնվես, ո՞ւմից:

Դու արարում ես քո ապուպապին, քո թոռան թոռն էլ քեզ պիտի արարի: Հենց քո շարունակելիության զգացողությամբ ես դու սերունդ տալիս՝ Տոհմի սերունդ:

Հայրն իր Տոհմի մեջ է վերածնվում իր սերունդների միջոցով: Եվ հայրն է առաջին պատասխանատուն իր Տոհմի սերնդատվության եւ զորության համար: Հենց այդ պատասխանատվությամբ նա մայր է ընտրում իր սերնդի համար:

Եվ ինչպես ամեն սերմնացան բերրի հող է ընտրում իր սերմի համար, այնպես էլ հայրը բերրի, առողջ ու գեղեցիկ մայր է ընտրում իր սերնդի համար:

Մայրը ծնում է հոր զավակին: Եվ այդ զավակները հոր Տոհմի սերունդ են, հոր Տոհմի ոգիներն են: Եվ մայրը իր ծնած զավակների միջոցով միայն պիտի վերածնվի:

Եվ մոր ոգին, որ իր շարունակելիությունը իր զավակների միջոցով է ապահովում, այսուհետեւ իր երեխաների Տոհմի մեջ է:

Եթե հայրը միշտ վերածնվում է իր իսկ Տոհմում, ապա մայրը ամեն անգամ վերածնվում է տարբեր Տոհմում. ամեն անգամ նա վերածնվում է այն Տոհմում, որի զավակների մայր է լինում: Եվ Տոհմի զավակների մայրը հաջորդ անգամ վերածնվում է որպես այդ Տոհմի դուստր:

Եվ իր երեխաների Տոհմն է մոր հաջորդ վերածնունդին դառնալու հայրական Տոհմ: Ուստի մայրը իր երեխաների Տոհմի մայր է, եւ երեխաների Տոհմն է դառնում նրա համար հարազատ Տոհմ: Եվ մայրը նույնպես շահագրգռված է Տոհմի սերնդատվության եւ զորացման մեջ:

Եվ թե կինը չդառնա ամուսնու Տոհմի մայր, չնպաստի նրա զորացմանը եւ սերնդատվությանը, նա ինքն իրեն կկտրի իր շարունակելիությունից:

Երեխան որբանում է ոչ հորից եւ ոչ մորից. նա որբանում է իր Տոհմից, իր ծագումից: Զրկվելով ծնողներից, երեխան կմեծանա իր Տոհմի մեջ ազգականների խնամքի ներքո: Բայց զրկվելով իր Տոհմից, նա զրկվում է իր կենսական ուժից, իր ինքնանորոգման զորությունից, եւ վտանգվում է նրա շարունակելիությունը:

Տոհմական արժեքները դրական կամ բացասական չեն լինում, այլ լինում են բնական կամ անբնական: Բնական են, եթե իրենց մեջ խտացնում են ազգային արժեքները. անբնական են, եթե իրենց մեջ չունեն ազգայինը: Եվ ողբալի է հայրենասիրությունը այն Տոհմի, որը Ազգի մանրապատկերը չէ:

Միայն Տոհմի աղջիկը կարող է Տոհմի մայր լինել: Տոհմի այրը իր տոհմական սերնդի համար ընտրում է տոհմական աղջիկ, որն ունի հոգու, մարմնի, արյան անարատություն, որպեսզի իր սերուդը լինի առողջ եւ անարատ:

Տոհմի աղջիկն էլ ընտրում է տոհմական ամուսին, որն ունի հոգու, արյան անարատություն, որպեսզի իր ծնած սերունդը լինի առողջ ու անարատ. եւ այդ անարատությամբ ու առողջությամբ նա վերածնվի այդ Տոհմի մեջ:

Ընտանիքը սրբազան

Ո՜վ, Արորդի՛ — Ցեղաշունչ Ազգը Ցեղաշունչ Տոհմեր կունենա. Ցեղաշունչ Տոհմը՝ Ցեղաշունչ ընտանիքներ: Այդպես է կամքը Մայր Անահիտի:

Ընտանիքը Տոհմի ընտանիքն է: Ընտանիք չի ստեղծվում — ընտանիքը ճյուղավորվում է եւ հենց Տոհմի մեջ ճյուղավորվելով, բազմանում է:

Ընտանիքը Տոհմի սերնդատվության բջիջն է: Թե սերունդ չկա, թե մայրացում չկա՝ էլ ի՞նչ ընտանիք — դա սոսկական արուի ու էգի հարաբերություն է, բայց ոչ՝ ընտանիք:

Տոհմի սերունդը ընդհանրական է: Տոհմի բոլոր զավակները նման են իրար եւ՛ տոհմական դիմագծով, եւ՛ տոհմական հոգեբանությամբ, եւ՛ բարոյական զգացողությամբ, եւ՛ սովորույթներով:

Եվ Տոհմի ընտանիքները իրենց մեջ ունեն նույն տոհմական կենսափորձը, նույն բարոյական ու հոգեւոր արժեքները, նույն սովորությունները: Տոհմի բոլոր ընտանիքները նման են իրար:
Թե ընտանիքը կտրվի Տոհմից — նա կկտրվի տոհմական ավանդույթներից, բարոյական ու հոգեւոր արժեքներից: Թե ընտանիքը կտրվի տոհմական ավանդույթներից — անօրինությունը կտիրապետի ամբողջ ընտանիքի մեջ: Եվ երբ անօրինություն տիրի ընտանիքում — կապականվեն ընտանիքի կիները: Եթե ապականվեն կիները — իրար կխառնվեն Տոհմերը եւ ապա Ազգերն ու Ցեղերը:

Թե ընտանիքը կտրվի Տոհմից — ընտանիքի զավակները չեն միավորվի Տոհմի ամբողջությամբ: Եթե զավակները չմիավորվեն Տոհմով — տարբեր սովորություններ ու բարոյական արժեքներ կբախվեն ընտանիքում:

Եթե տարբեր բարոյական արժեքներ բախվեն ընտանիքում — ընտանիքի զավակները տարբեր անձնական շահերով կբախվեն իրար:

Եթե ընտանիքում բախվեն տարբեր անձնական շահեր — եղբայրների մեջ կձեւավորվի փոխադարձ անվստահություն, անհանդուրժողականություն, հոգեբանական պառակտում:

Եվ երբ ընտանիքում տիրի հոգեբանական պառակտում — այդ ընտանիքը կտկարանա եւ կքայքայվի:
Եթե ընտանիքը կապված է Տոհմին եւ տոհմական ամբողջության մաս է — ընտանիքի զավակները միավորվում են այդ ամբողջությամբ: Այդ ամբողջության մեջ նրանք զգում են իրենց զորությունը եւ վեհանում են. նրանք զգում են իրենց Տոհմի ուժը իրենց մեջ:

Այդ ընտանիքում տիրում են սեր, միություն, հարգանք, նվիրում, բարոյական բարձր արժեքներ եւ տոհմական պատվի զգացողություն: Այդ ընտանիքն իր զավակների համար սրբավայր է — ընտանիքը կայուն է ու զորավոր. զավակները հպարտ են ու բարի:
Ընտանեկան հարաբերությունները երբեք դրական կամ բացասական չեն լինում. դրանք լինում են բնական կամ անբնական: Բնական են, եթե իրենց մեջ ունեն Տոհմի արժեքները. անբնական են, եթե իրենց մեջ չունեն տոհմայինը: Ընտանիքը Տոհմի մանրապատկերն է:

Հատվածներ ­”ՈւխտագիրքԱրորդյաց­”-ից

Թիվ 36, 30 նոյեմբերի — 6 դեկտեմբերի, 2007թ.

Ձոներգություն

23 Նոյեմբերի, 2007

Յոգայի եւ Ճշմարտության կապը

Դասական Յոգայում ասվում է. ­”Ճշմարտությունը բոլոր ժամանակների ուսուցիչների ուսուցիչն է: Այն արտահայտվում է Սուրբ Խոսքով­”: Սակայն, այս հատվածը շատ թարգմանիչներ աղավաղել են՝ ­”Ճշմարտություն­” բառի փոխարեն ­”իշվարա­” բառը թարգմանելով որպես ­”Աստված­”: Թարգմանիչները նույնը անում են ­”Փուրուշա­” բառի հետ՝ այն նույնպես թարգմանելով որպես ­”Աստված­”: Մինչդեռ ­”Փուրուշան­” Էությունն է:

Նաեւ կարծում եմ (հին վեդաներում շատ կան բուն հայկական բառեր), ­”Յոգա­” բառը անմիջական կապ ունի հայերեն ­”Հոգի­” (գրաբարում՝ ­”Յոգի­”) բառի հետ: Իսկ Յոգայի ուսմունքը Հոգու բացառիկ դրսեւորումների հետ է կապված…

Երբ Արիական համակարգը փլուզվեց, ­”Աստղերի գիտությունը­” (տիեզերաճանաչողությունը) վերածվեց լոկ ­”աստղագուշակության­”, իսկ ­”ուս ուսի­” բերդաձեւ կուռ համակարգը վերածվեց ­”ոտք ուսի­” բրգաձեւի, այն էլ շրջված…

Դասական Յոգայի հայտնություններից են նաեւ. ­”Զորույթները ծնվում են ընկերասիրությունից­”, կամ՝­”որտեղ հետաքրքրությունները տարբեր են, այնտեղ շատերը դատապարտված են լինել մեկի ենթակայության ներքո­”: Այլ կերպ՝ եթե մեզ հաջողվի մեր անհատներին եսակենտրոնությունից վերադարձնել Էակենտրոնության, ապա ինքնին կդադարեն հետաքրքրությունները տարբեր լինել, եւ Վերածնունդը կլինի ապահովված: Եվ հների պես կասենք.
Փա՜ռք Էությանը:
Փա՜ռք Վերածննդին:
* * *
­”Հողը մայրս է,
Անձրեւը՝ հայրս,
Քամին՝ եղբայրս,
Հուրը՝ ընկերս,
Եթերն՝ աշխարհս­”:

Ձոն Հողին

Օ՜ մայր բնություն՝ պայման արարման,
Բանականության լույսի իջեւան,
Օ՜ կյանք Էություն՝ հիմք ծլարձակման,
Կրավորական կենաց օթեւան:

Օ՜ դու ընտրություն մտքի փոխարկման,
Հավերժ երկունքի վիճակ ու օրրան,
Օ՜ բերրիություն կյանքի փոխանցման,
Հարազատ ծնող, սնող գանձարան:

Ձոն ջրին

Օ՜ լուսաղողանջ ծփանք մաքրության,
Անդորրի աղբյուր, կյանքի ոռոգում.
Օ՜ բազմաճաճանչ բերկրանք հայրության,
Բնության համբույր, մտքի նորոգում:

Օ՜ գարուն ավետ, կարկաչ առվակի,
Կենարար սնունդ, ներդաշնակ նազանք,
Օ՜ բուրումնավետ ցողիկ ծաղիկի,
Ծարավի հագուրդ. անձրեւ երազանք:

Ձոն Քամուն

Արեւի շնչից արարված շարժում,
Լեռների սրտից բխող զորություն,
Էության գրկին իջնող զովություն,
Բնության հոգու բովանդակություն:
Դու փոփոխության, ճախրանքի ներշունչ,
Թափանցիկության եղբայր ոգեշունչ,
Բույրի տարածման հոսանք լիաշունչ,
Ձայն ազդարարման թրթիռ համահունչ:

Ձոն Հրին

Օ՜ լուսաթրթիռ պարի մարմնացում,
Սառած հույզերի առողջ ջերմացում,
Օ՜ հուսաբամբիռ սիրո տարածում,
Մարած ուժերի վերաողջացում:

Օ՜ ջահ փարոսի, մտքի ուղեցույց,
Սխրանքի մղիչ, քաջության ներշունչ,
Օջախ ընտանի, իմաստության ուժ,
Դու կյանքի փրկիչ, ընկեր ոգեշունչ:

Ձոն Եթերին

Աշխարհ բովանդակ — տարածք անսահման,
Կենաց միջավայր — աստղերի օրրան,
Մտքի փոխարկման ձայն ազդարարման,
Պայման գոյության պարունակության,
Բյուր աստղասփյուռ հավերժ թանգարան:
­”Րիգ Վեդա­”
Թարգմանեց եւ կազմեց Անդրանիկ Աթոյանը
ՌԴ, Նիժնի Նովգորոդ

Հիմն Արային

(Հայր Մեր)
Հա՛յր մեր, Արա՜, Դու Արարիչ
Սիրո՜, Ուժի՜, Հավատի՜…
Քո Օրհնությամբ այս Աշխարհում
Լինելությո՜ւն թող լինի.
Ու երբ երկիրը ցավով երկնի՝
Արարչությո՜ւն թող լինի:
Եվ քո որդիքը արմենական
Փառքդ երգեն, Հա՛յր Արա՜:

Արիացեղ Արարատում
Ծիլարձակո՜ւմ թող լինի…
Վահագնացած սերունդների
Առատ ծնո՜ւնդ թող լինի.
Ու երբ մայրերը օրոր երգեն՝
Զորերգությո՜ւն թող լինի:
Եվ քո որդիքը արմենական
Փա՛ռքդ երգեն, Հա՛յր Արա՜:

Հիմն Անահիտին

Ո՜վ, Մայր Անահի՛տ,
Ամեն ծնվողին դու համբույր ունես,
Ամեն սիրողին դու ժպիտ ունես.
Պահիր իմ փոքրիկ որդուն քո գրկում,
Ճոճիր դու նրան քաղցր երազում,
Համբույրներ դրոշմիր ու օրոր երգիր
Աստղերից քաղած անուշ երգերով.
Ժպտա դու նրան արեգից պոկած
Հրե ժպիտով.
Մայրական գութով գուրգուրիր նրան
Ու սեր ներարկիր մատաղ սրտի մեջ՝
Սեր աստվածային,
Որ մանկությունն իր՝ սիրով շաղախի,
Որ սիրով աճի, որ սիրով ապրի,
Ինչպես վայել է որդուն Արայի:

Հիմն Վահագնին

Երկնեց երկինք եւ երկիր,
Երկնեց եւ ծով ծիրանի,
Եվ եղեգնիկը կարմիր
Երկնեց ծովում ծիրանի:
Ծուխ է դուրս գալիս եղեգան փողից,
Բոց է դուրս գալիս եղեգան փողից.
Բոցն է պատել կարմիր եղեգնիկ,
Բոց է դարձել եւ ծով ծիրանի.
Կարմիր բոցիցը ահա մի մանկիկ,
Վահա՜գն ահա — մանուկ գեղանի:
Բոց մորուքով,
Հուր շրթունքով,
Հուր հեր գլխին — հրեղեն պսակ,
Եվ աչքերն են զույգ արեգակ:
Ալեծուփ ծովի ծիրանի ալիք
Գնում են, գալիս, ծեծում են ափունք.
Ահեղամռունչ գոռում է մանկիկ,
Սաստում է ալյացն հրավառ շրթունք.
Վահա՜գն ծնավ, լռեցե՛ք ալիք.
Դու ծովահալած, դադա՛ր առ, մրրի՛կ:
Թեւերն ոսկեհուռ, հրահեր բաշով
Նժույգը տակին՝ սլացավ վերեւ —
Երեսդ ծածկի՛ր համեստ շղարշով,
Տես ո՞վ է գալիս, եւ դու, հուր-արեւ՛.
Գլուխդ ալեւոր, քաջածին Մասի՛ս,
Դու էլ խոնարհի՛ր, Վահա՜գն է գալիս:
Երկինք ու երկիր եւ ծիրանի ծով
Ավետում են քեզ, ցավերի դու ծով՝
Ցնծա՜, բյուրվիշապ Հայաստա՛ն աշխարհ,
Փրկության Աստված Վահագնի՜դ տեսար:
Հիմն Աստղիկին
Ո՜վ, չքնաղ Աստղի՛կ, Դիցուհի՛դ Սիրո,
Մեր սերը օծիր քո վեհ ժպիտով,
Վարդավառ սարքիր մեր սրտերի մեջ,
Մեր Արի ոգին վառիր արեւով:
Վարդաջուր ցանիր դու մեր աչքերին
Ու սեր բորբոքիր՝ սեր լուսապայծառ,
Լույսի պես անկիրք, մաքուր եւ ազնիվ:
Անվերջ նորոգիր քո Սերը մեր մեջ
Եվ այն տարածիր Արարատով մեկ,
Որ սիրով շնչեն պատանիք Արի,
Որ սիրով տենչան, որ սիրով երկնեն,
Որ սիրով ծնեն եւ նույն այդ սիրով
Գուրգուրեն իրար:
Մանուկը սիրով իր մորը գգվի,
Իր հոր արեւին փարվի նա սիրով,
Եղբայրն իր եղբոր աչքերին նայի
Հավատի սիրով,
Եվ հենց այդ սիրով բարեւ՜ը հնչի:

Հիմն Միհրին

Ո՜վ, դու, Մի՛հր, ո՜վ, Արտի Աստվա՛ծ,
Դու, որ արարման օրենքն ես կերտում
Եվ արդարության ուժն ես խթանում
Բարձր երկնքում ու երկրի վրա,
Քո Ոգու փայլով հայտնվիր դու մեզ
Եվ արարչական Խորհուրդն Արայի,
Վահագնի Ուժով հաստատիր մեր մեջ:
Եվ շողարձակիր ամենքի հոգում
Քո Աստվածային Օրենքները վեհ,
Որ քո Օրենքով դատողը դատի,
Որ քո Օրենքով դատվողը դատվի,
Ու էլ չլինեն դատող ու դատվող:

Հիմն Վանատուրին

Առավոտը հերիկներով
Իջավ մահճիդ,
Արեւը հարս գեղջկորեն
Ծաթրինաբույր ցանե՜ց, ցանե՜ց,
Օ՜, Վանատո՛ւր…
Երկու հազար տարիների
Ճամփաները կանաչեցին,
Ծաղկաշորեր հագան նորից
Դաշտերն անբիծ.
Դաշտերն անբիծ իմ հայրենի,
Բուռ-բուռ գարուն-ցորենվելով
Եվ իրենց մեջ ամբարելով
Իմ օրերի խնդությունը
Հերանց, հերանց քեզ են գալիս
Շնորհներով, Օ՜, Վանատո՛ւր.
Ես եկել եմ քո դաշտերից,
Ինձ ընդունիր քո մեհյանում
Որպես մի հյուր, Օ՜, Վանատո՛ւր…
Ամեն տարի գիշեր, ցերեկ
Գինովացած բերքդ են տոնում
Եվ ներդաշնակ հանգերգում են
Ուրախությամբ հասկերն արտում.
Դու միշտ արդար բարու աստված,
Դու սրբազան վայրի ծաղիկ,
Աննյութեղեն լույս ու համբույր,
Ամենազոր հույս եւ խմիչք,
Դու գույների ոգի, աստված,
Դու քաղցր նինջ անդավաճան,
Աշնան գինի մատռվակե.
Ես եկել եմ բերքիդ տոնին —
Ինձ ընդունիր քո մեհյանում
Որպես մի հյուր, Օ՜, Վանատո՛ւր:

Հատվածներ ­”Ուխտագիրք
Արորդյաց­”-ից

“Լուսանցք­” Թիվ 35, 23 — 29 նոյեմբերի, 2007թ.

 

Հոգի եւ Ոգի

16 Նոյեմբերի, 2007

1. Կյանքի, Մահի, Հոգու, Ոգու մասին խոսելն անիմաստ է առանց իմանալու դրանց խորհուրդները, քանզի այդ խորհուրդները խստորեն կապված են իրար հետ եւ պայմանավորված են իրարով:

2. Չիմանալով դրանց խորհուրդները՝ անորոշ, վերացական դատողություններ ենք անում դրանց մասին, ինչ-որ իմաստներ ենք հորինում եւ անհեթեթ, անբնական պատկերացումներ ենք կազմում Կյանքի, Մահի, Հոգու, Ոգու մասին:

3. Ոչ մի գիտություն, ոչ մի գաղափարախոսություն կամ կրոն ի վիճակի չէ բացահայտելու այդ խորհուրդների էությունն ու դրանց փոխկապակցվածությունը: Միայն ու միայն Աստվածաշունչ Հայոց Լեզուն է իր մեջ արտահայտում այդ խորհուրդների էությունը: Միայն Աստվածաշունչ Հայոց Լեզվի մեջ կարող ենք ճանաչել այդ խորհուրդներն ու դրանց փոխկապակցվածությունը:

4. Կյանք (Գյանք) խորհուրդը կազմված է Գ (արտահայտություն) հունչարմատով, Ան (ծնունդ) բառարմատով եւ Ք — հոգնակիակերտ մասնիկով եւ նշանակում է Ծնունդի արտահայտություն: Հոգնակիակերտ Ք — մասնիկը ցույց է տալիս, որ Կյանքը հոգնակի է, ուստի եւ հաստատում է, որ մարդու Կյանքը բազմաթիվ է: Այսինքն՝ մարդ բազմաթիվ անգամ է ապրում որպես ծնունդի արտահայտություն, բազմաթիվ անգամ է ծնվում: Կյանքի եզակին Գէնն է՝ Գ — էն (ան):

5. ՄԱՀ խորհուրդը կազմված է Մ (ամփոփում) հունչարմատով եւ ԱՀ (զորություն) բառարմատով եւ նշանակում է Ամփոփված զորություն: Իսկ դա արդեն հաստատում է, որ Մահը ոչնչացում չէ, վերացում չէ: Մահը զորության որոշակի ամփոփում է: Հենց այդ ամփոփված զորությունն է, որ բազմաթիվ ծնունդների միջոցով բազմաթիվ անգամ մտնում է Կյանքի մեջ որպես ծնունդի արտահայտություն:

6. Այդ ի՞նչն է իր զորությամբ ամփոփվում Մահի մեջ եւ ի՞նչն է, որ որպես ծնունդի արտահայտություն հաստատվում է Կյանքի մեջ: Այդ ինչը իմանալու համար պետք է ճանաչենք Ոգի եւ Հոգի խորհուրդները:

7. ՈԳԻ (Վ — ՕԳ/ԱԳ/ — Ի) խորհուրդը կազմված է Վ (բացարձակ) հունչարմատով եւ ԱԳ (հուր) բառարմատով եւ նշանակում է Բացարձակ (տեսակային կամ անհատական) հուրի ամբողջություն:
8. ՀՈԳԻ խորհուրդը կազմված է Հ (հաստատում) հունչարմատով եւ ԱԳ (հուր) բառարմատով եւ նշանակում է տեսակային կամ անհատական հուրի հաստատված ամբողջություն, այսինքն՝ նյութականացված հուր:

9. Այսպիսով՝ եւ՛ Ոգու, եւ՛ Հոգու մեջ առկա է հուրը: Պարզապես Ոգու մեջ աննյութ հուրն է, իսկ Հոգու մեջ՝ նյութականացված հուրը: Եվ Ոգին համապատասխանում է Մահին, իսկ Հոգին՝ Կյանքին:

10. Ոգին վերացական ինչ-որ բան չէ: Ոգին որոշակի որակական ամբողջություն է եւ իր մեջ ունի բնական չորս տարրերի՝ Հողի, Ջրի, Օդի, Հուրի համակցություն, իր Տեսակին հատուկ հարաբերակցությամբ: Հողի եւ Ջրի տարրերը Ոգու նյութական որակներն են, իսկ Օդի եւ Հուրի տարրերը՝ զգացական որակները:

11. Ըստ այդմ, Ոգին ունի իր անհատական որակական հատկությունները՝ ուժականություն, զգացողություն, ջերմություն, միտք, կերպ, ձեւ… Եվ այդ բնական հատկությունները որակապես նույնն են եւ Կյանքի Հոգու մեջ, եւ Մահի Ոգու մեջ: Նրանք որակապես չեն փոխվում:

12. Ոգին եւ Հոգին ունեն նաեւ նույն ձեւը: Եվ քանի որ ունեն ձեւ, նշանակում է՝ ունեն մարմին: Ոգին եւ Հոգին ունեն նույն մարմինը: Պարզապես այդ մարմինը ունենում է տարբեր վիճակներ: Ոգու մարմինը հրե՝ էներգետիկ վիճակում է, իսկ Հոգու մարմինը՝ նյութականացված:

13. Ոգին ապրում է իր էներգետիկ մարմնով: Որպես ծնունդի արտահայտություն, այդ էներգետիկ մարմինը խտանում է, ստանում է նյութական վիճակ եւ Ոգին վերափոխվում է Հոգու: Մահից հետո մարմինը փոխում է իր վիճակը՝ ազատվում է նյութական մասից, եւ Ոգին շարունակում է ապրել իր էներգետիկ մարմնով:

14. Ըստ այդմ, երբեք Հոգին չի անջատվում մարմնից. նա չի կարող անջատվել իր մարմնից: Իրականում Հոգուց անջատվում է նրա մարմնի նյութական մասը: Եվ արդեն որպես Ոգի շարունակում է ապրել իր էներգետիկ մարմնով:

15. Փաստորեն, մարդու բացարձակ մարմինը — դա Ոգու էներգետիկ մարմինն է: Իսկ նյութական մարմինը նրա էներգետիկ մարմնի նյութական խտացումն է լոկ: Եվ երբ այրում ենք մարդու մարմինը, նրանից մնում է միայն մի բուռ մոխիր: Դա է նրա մարմնի նյութական մասը:

16. Մահացած մարդու Ոգին պետք է ազատվի իր մարմնի նյութական մասից, որպեսզի շարունակի ապրել իր էներգետիկ մարմնով: Եվ քանի դեռ նա չի ազատվել իր մարմնի նյութական մասից, շարունակում է մնալ այդ մարմնով եւ չի կարող լիարժեք ապրել:

17. Երբ մարմնի նյութական մասը փտում է կամ այրվում, այն ժամանակ Ոգին ազատվում է նյութից եւ շարունակում է ապրել իր մարմնի էներգետիկ վիճակով:

18. Ըստ այդմ, Ոգու զարգացման հաջորդ պարբերությունն սկսվում է ոչ թե մարդու մահանալու պահից, այլ այն պահից, երբ Ոգին ազատվում է իր նյութական մասից եւ ներկայանում է իր էներգետիկ մարմնով:

19. Մահացած մարդը՝ Ոգին, պահպանում է իր բոլոր որակական հատկությունները, ամփոփված էներգետիկ մարմնի մեջ: Նա շարունակում է ապրել մեր կողքին: Պարզապես մենք չենք կարող տեսնել նրա էներգետիկ մարմինը: Բայց նա տեսնում է մեզ, լսում է մեզ, հարաբերվում է մեզ հետ, եթե մենք զգում ենք նրան: Այս դեպքում հաճախ նա կարող է երեւալ մեզ երազում:

20. Եվ օրինաչափորեն Ոգին սկսում է զարգանալ՝ նախապատրաստվելով ծնունդի նոր արտահայտությամբ հաջորդ Կյանքի մեջ մտնելու համար: Նրա էներգետիկ մարմինը սկսում է խտանալ: Ըստ որում, Հոգու եւ Ոգու զարգացումները ունեն իրար հակառակ բնույթ:

21. Որպես Հոգի, մարդն իր զարգացումը սկսում է հյուլեաչափից եւ աճում է, աճում է մինչեւ մահը: Ոգու մարմինը համապատասխանում է մահացած մարդու մարմնի չափերին: Այնուհետեւ խտանալով, նրա էներգետիկ մարմինը սկսում է փոքրանալ. այն անչափ փոքրանում է, ապա անցնում է ապագա հոր մեջ, այնտեղ արդեն հասնում է նյութական խտացված հյուլեաչափի եւ ապա հոր սերմի ձեւով փոխանցվում է մորը…

22. Ի դեպ, Հողածինների մոտ, որոնց մեջ Հողի բացասական էներգիան է գերիշխում, Ոգին նյութական մասից ազատվում է փտումի միջոցով բացասական էներգետիկ դաշտում՝ հողի մեջ: Այդ ընթացքում Ոգու էներգետիկ մարմինը սնվում է բացասական էներգիայով, լինում է առողջ եւ ուժեղ:
23. Հրածին Արիների մոտ, որոնց մեջ գերիշխում է դրական էներգիան, Ոգին իր մարմնի նյութական մասից ազատվում է այրումի միջոցով: Կրակի դրական էներգիան շատ արագ ազատում է Ոգին նյութական մասից եւ նրա էներգետիկ մարմինը սնում է դրական էներգիայով, որի շնորիվ Ոգին լինում է առողջ եւ ուժեղ:

24. Ահա թե ինչու մահացած Հողածնին անհրաժեշտ է թաղել հողի մեջ, իսկ մահացած Հրածին Արիին անհրաժեշտ է այրել: Արին, որ Հուր է, պիտի Հուր դառնա:

Հատված ­”Ուխտագիրք Արորդյաց­”-ից

“Լուսանցք” Թիվ 34, 16-22 նոյեմբեր, 2007թ.

Լեզվամտածողություն

9 Նոյեմբերի, 2007

Հայոց Լեզուն՝ Խորհուրդների Համակարգ

Ո՜վ Արարչածին Հա՛յ, ավերակների վրա մի՛ ողբա երբեք եւ փլատակների մեջ մի՛ որոնիր քեզ: Այո՛, ավերված են քաղաքները քո. բայց մարդն է շինել, մարդն էլ կավերի. կործանված են Մեհյանները քո. բայց մարդն է կերտել, մարդն էլ կքանդի. այրված են բոլոր մատյանները քո. բայց մարդն է գրել ու մարդն էլ կայրի:

Արարչական արարումի մեջ որոնիր դու քեզ, որ մարդն անզոր է ստեղծել ու քանդել. Հայոց Լեզվի մեջ որոնիր դու քեզ. Արարչածին է Լեզուն Հայոց, եւ Հայոց Լեզվով խոսում են միայն Աստվածներն Անմահ եւ Աստվածամարդիկ:

Հայոց Լեզվի մեջ քո Ծագումը կա, եւ քո Հավերժումը կա Հայոց Լեզվի մեջ. Հայոց Լեզվի մեջ քո Արյունը կա, եւ քո Հայրենիքը կա Հայոց Լեզվի մեջ. Հայոց Լեզվի մեջ քո Երկինքը կա, եւ քո Արեւը կա Հայոց Լեզվի մեջ. ձորերի հառաչ, լեռների խոյանք, լճերի ծըփանք եւ առվի կարկաչ՝ այդ բոլորը կան Հայոց Լեզվի մեջ:

Հուրը Վահագնի, Սերը Աստղիկի, Մայր Անահիտի ժպիտը բուրող եւ Հայր Արայի տիեզերական Արարումը կան Հայոց Լեզվի մեջ: Քո պապերի ու թոռների զորությամբ օծված, դու ինքդ էլ կաս Հայոց Լեզվի մեջ:

Մտիր Հայ Լեզվի խորհուրդների մեջ, եւ դու կմտնես հրաշքների աշխարհ, ու ինքդ կլինես հրաշալիքների մեջ մի վեհ հրաշալիք. էլ ի՞նչ ես փնտրում Հայոց Լեզվից դուրս:

Հավա՞տք ես ուզում՝ Գերագույն Հավատք է Հայոց Լեզուն: Ավետարա՞ն ես ուզում՝ Ավետարան է Հայոց Լեզուն. Տաճա՞ր ես ուզում՝ Հավատքի Տաճար է Հայոց Լեզուն. Աստվա՞ծ ես ուզում՝ Աստվածների Խորհրդարան է Հայոց Լեզուն.
ԱՍՏՎԱԾԱՇՈՒՆՉ է Հայոց Լեզուն:

Լեզու բառի մեջ ԷԶ /ԱԶ/ արմատն է, որը նշանակում է ծագում, սերում, արյունակցություն: Ըստ այդմ, Լեզուն նույնանում է Ազգին: Ազգային Լեզուն Ազգի ներքին գենետիկական որակ է:

Ի՞նչ է Հայոց Լեզուն Հայի համար:

Թե Արարչածին է Ազգն Արմենական, ապա Աստվածաշունչ է Հայոց Լեզուն: Աստվածային ծագում ունի նա: Այն Արարչից է գալիս: Եվ մեր նախահայր Արին Հայր Արայից իր արյան հետ ժառանգել է նաեւ Հայոց Լեզուն որպես իր հոգեւոր էություն: Եվ այդ Լեզվով են Արիները տարածվել աշխարհով մեկ եւ բազմաթիվ Արի Ազգեր ձեւավորել:

Այդ նույն Լեզուն են Հայր Արայից ժառանգել նաեւ բոլոր Աստվածները: Եվ Աստվածների հետ միայն Հայոց Աստվածաշունչ Լեզվով կարող ենք խոսել:

Հայոց Աստվածաշունչ Լեզուն ազգային բացարձակ խորհուրդների համակարգ է:

Հայ Ազգը, որպես բնական որակ, ի սկզբանե հարաբերվել է իր ծագումի, իր բնօրրանի հետ, բնական բազմազան երեւույթների, էությունների հետ, բնական զորությունների, Աստվածների հետ… Եվ այդ հարաբերությունները նա վերապրել է իր հոգեւոր կերտվածքի, իր բնավորության, իր մտածելակերպի եւ այլ որակական դրսեւորումների միջոցով, յուրովի ընկալել է դրանց խորհուրդները եւ համապատասխան անուն տվել դրանց: Հենց այդ ազգային խորհուրդների համակարգն է, որ ներկայանում է որպես Ազգային Լեզու: Ազգային Լեզվի մեջ ամեն խորհուրդ իր անունն ունի, եւ ամեն անուն իր խորհուրդն ունի: Եվ պատահական անուն չի լինում երբեք:

Ըստ այդմ, Հայոց Լեզուն, որպես Ազգի ներքին գենետիկական որակ, իրենից ներկայացնում է Ազգային Խորհուրդների Համակարգ: Այնինչ, բոլոր օտար լեզուները, որպես արտաքին հաղորդակցման միջոց, Հայ Ազգի մեջ ներկայանում են որպես Բառերի Քերականական Համակարգ:

Այսպես՝ հայերիս համար ռուսերեն Սոլնցե կամ անգլերեն Սան բառերի իմաստը որպես քերականական միավոր իմանալը բավարար է այդ լեզուներով արտահայտվելու համար: Այնինչ, հայերեն Արեգակ բառը որպես քերականական միավոր մեզ չի կարող բավարարել: Անհրաժեշտ է իմանալ, թե ինչո՞ւ Արեգ, ի՞նչ է նշանակում Արեգը, ի՞նչ խորհուրդ ունի իր մեջ Արեգը, ի՞նչ կազմություն ունի եւ այլն:

Ըստ այդմ, Հայոց Աստվածաշունչ Լեզուն է, որպես ազգային խորհուրդների համակարգ, մշտապես արարումի հիմք հանդիսանում արարող Արմեն Ազգի համար, քանզի բնական օրինաչափությունների խորհուրդները զգալով է միայն, որ հնարավոր է արարել:

Սակայն, երբ Հայոց Լեզվի անունները մեր զգացողության մեջ կորցնում են իրենց խորհուրդները, ապա վերածվում են պարզապես անկենդան բառերի, իսկ Լեզուն վերածվում է բառային քերականական համակարգի: Եվ Հայոց Լեզուն հենց իր Ազգի մեջ որակազրկվում է եւ վերածվում արտաքին հաղորդակցման միջոցի՝ ստանալով օտար լեզուներին հավասար արժեք:

Վաղուց արդեն, որպես Հոգեւոր Եղեռնի հետեւանք, մենք օտարվել ենք մեր հոգեւոր էությունից: Մենք օտարվել ենք մեր Աստվածաշունչ Լեզվից: Եվ վաղուց արդեն մենք չենք զգում Հայոց Լեզվի խորհուրդները: Եվ ազգային խորհուրդների անունները մեր մեջ վերածվել են անկենդան բառերի, որոնք իրար հետ կապված են զուտ քերականական կանոններով:

Եվ վաղուց արդեն մենք օտարվել ենք մեր արյունից ու հոգուց. մեր միտքը աշխատում է զուտ անկենդան բառանշանների գործածությամբ, որպես արտաքին հաղորդակցման միջոց, այլ ո՛չ՝ ներքին հոգեւոր որակ. մեր միտքը աշխատում է թերի, անպտուղ, եւ մենք չենք կարող արարել եւ մենք չենք կարող խոսել Աստվածների հետ:

Եվ Հայ Ազգը դադարեց արարել: Անկենդան բառերի քերականական համակարգի մեջ մեռնում է նաեւ կենդանի արարչագործությունը:

Եվ Ազգի հոգեւոր եղեռնը շարունակվում է եւ դեռ կշարունակվի այնքան ժամանակ, մինչեւ որ մենք վերականգնենք մեր զգացողության մեջ Հայոց Լեզուն որպես Ազգային Խորհուրդների Համակարգ եւ դրանով Ազգի սերունդների զգացողության մեջ հաստատենք այն որպես ազգային ներքին գենետիկական որակ:

Ազգային խորհուրդները արտահայտվում են լեզվի արմատների միջոցով (բառարմատներ եւ հունչարմատներ): Հայոց Լեզվի ամեն մի արմատ ունի իր ամենաբազմազան երանգավորումները. եւ այդ ամենաբազմազան երանգավորումներով կազմում է ամենաբազմազան խորհուրդները:

Եվ երբ վերականգնենք մեր մեջ Հայոց Լեզուն որպես Խորհուրդների Համակարգ, այն ժամանակ Հայոց Լեզուն կբացվի մեր առջեւ որպես աստվածային իմաստության ավազան, որի մեջ մենք կգտնենք մեր էությունը, մեր ծագումը, մեր անցյալն ու ապագան: Այն ժամանակ արարչագործությունը կդառնա մեր կյանքի բովանդակությունը: Եվ մենք ինքներս կզգանք, որ Հայոց Լեզվով մուրալ չի լինի, աղերսել չի լինի, աղոթել չի լինի: Քանզի Հայոց Լեզուն Աստվածային լեզու է, իսկ Աստվածներն ու Աստվածամարդիկ չեն աղերսում, չեն աղոթում եւ չեն մուրում:

Հատված ­”Ուխտագիրք Արորդյաց­”-ից

“Լուսանցք­”  Թիվ 33, 9-15 նոյեմբեր, 2007թ.