Ինչու՞ են հանրապետականները խառնվում արիների գործերին

— Պրն. Ա­վե­տիս­յան Ձեզ պար­բե­րա­բար փոր­ձում են ներ­քա­շել ինչ—ինչ ան­հե­ռան­կար բա­նա­վե­ճե­րի մեջ: Ա­րիա­կա­նութ­յան շուրջ ա­նի­մաստ “սեն­սա­ցիա­ներ” են փնտրում: Ին­չու՞:

— Շուրջ 20 տա­րի է ա­րիա­կա­նութ­յան, հայ-ա­րիա­կա­նութ­յան տե­սութ­յու­նը դան­դաղ, բայց հաս­տա­տուն ար­մատ­ներ է ձգում մե­զա­նում, հե­տե­ւորդ­ներ է ձեռք բե­րում Հա­յաս­տա­նում եւ սփյուռ­քում, քան­զի բխում է հա­յի բուն ա­կունք-ար­մատ­նե­րից եւ հա­րա­զատ է ՀԱՅ ԳԵՆ-ին, Տե­սա­կին: Չնա­յած առ­կա եւ ար­հես­տա­կա­նո­րեն ա­ռա­ջաց­վող տա­րաբ­նույթ խոչըն­դոտ­նե­րին, ար­դեն “ա­րիա­կան”, “կեռ­խաչ-սվաս­տի­կա”, “հայ-ա­րիա­կա­նութ­յուն”, “Հայ Աստ­ված­ներ”, “հե­­թա­նո­սութ­յուն” կամ “հա­յոց տասն­յակ հա­զա­րամ­յակ­նե­րի պա­տ­­մութ­յուն” հաս­կա­ցութ­յուն­ներն այ­լեւս լուրջ ընդ­դի­մութ­յան չեն հա­նդի­պում: Իսկ ա­ռաջ, նույ­նիսկ ոչ թե 20 կամ 10 տա­րի, այլ 5 տա­­րի ա­ռաջ էլ, դեռ լրջո­րեն պայ­քա­րում էինք հա­յոց ա­րիա­կան ծա­գ­ման եւ հին հա­վատ­քի հաս­տատ­ման, ճա­նա­չո­ղութ­յան հա­մար: Հի­մա դժվա­րութ­յուն­նե­րը կար­ծես հե­տե­ւում են եւ, հատ­կա­պես նրանք, ով­քեր թաքն­վում էին մեր խոս­քե­րի ու գոր­ծե­րի հե­տե­ւ­ում, սկսել են ի հայտ գալ ու “հե­րո­սա­նալ”, բայց այն­քան ճղճիմ, որ նույ­նիսկ ծի­ծա­ղե­լի է ու հա­ճախ բարձ­րա­ձայն հայ­հո­յե­լու կա­րիք չի ա­ռա­ջա­նում: 

— ՀԱՄ—ը մի թեր­թի հրա­պա­րակ­ման առ­իթով հայ­տա­րա­րու­­թ­յամբ հան­դես ե­կավ վեր­ջերս (հայտա­րա­րությունը տես այս համարում — խմբ.): Ի՞նչ խն­դիր կա:

— Դա Հովիկ Գա­լաջ­յա­նի խմ­բ­ա­­գ­րութ­յամբ լույս տես­նող ու նրա պատճառով ան­հե­ռան­կար դար­ձած “Ի­րա­վունք” թեր­թի մա­սին է: Նախ ա­սեմ, որ ոմն հոդ­վա­ծա­գիր Ա­րման Արամ­յա­նը, իմ կարծիքով, հենց այդ խմբա­գիրն է, եւ նյու­թում տեղ գտած թույնը ան­մի­ջա­պես նրա ու­ղե­ղի հետ կապ­ված անբ­նա­կան խնդիր է: Չգի­տեմ` նա դա­ժան ման­կութ­յուն ու­նե­ցել է, թե ոչ, եւ նրա անձնական բարդույթները լուծելը իմ խնդիրը չէ, սա­կայն երբ յու­րա­քանչ­յուր մարդ նրա հետ նույ­նիսկ 30 վայրկ­յան պար­զա­պես խո­սում է, հաս­կա­նում է, որ գործ ու­նի մե­կի հետ, ով իր կե­ցվածքով համոզում է, որ ի բնե — ի ծնե ան­մեղ­սու­նակ է: Ու նրա վե­րամ­բարձ կար­ծիք­նե­րը միայն հի­վանդ ե­րե­ւա­կա­յութ­յան (գու­ցե ոչ միայն ե­րե­ւա­կա­յութ­յան) հե­տե­ւանք են: Այն­պես որ, սրան այ­լ­եւս չեմ անդ­րա­դառ­նա: Հա­վա­տաց­նում եմ` ինձ հետ կա­տար­ված մա­­հա­ցու դեպ­քից հե­տո, երբ ան­գի­տա­կից վի­ճա­կում գտնվում էի հի­վան­դա­նո­ցի վե­րա­կեն­դա­նաց­ման բաժ­նում, ես այդ­ժամ էլ ա­վե­լի գի­տա­կից ու պա­տաս­խա­նա­տու էի, քան նա հի­մա եւ այ­սու­հետ: 

— Այդ հոդ­վա­ծում նշվում է, թե Ձեր դեմ կատարված մա­հա­փոր­ձից հե­տո այլ անձ է ղե­կա­վա­­րում Հայ ա­րիա­կան միա­բա­նութ­յու­նը…

— Այդ հոդ­վա­ծագ­րի մա­սին կա­ր­­­­­ծիքս ար­դեն ա­սա­ցի: Պար­զա­պես նշեմ, որ պա­տա­հա­րից հետո ուշքի գալուն պես հի­վան­դա­նո­ցից ար­դեն ղե­կա­վա­րել եմ Հայ ա­րիա­կան միա­բա­նութ­յան կա­ռույ­ցը, նույ­նիսկ հե­ռա­հար մաս­նակ­ցել եմ Հայ ազ­գայ­նա­կան­նե­րի հա­մախմբման խոր­հրդի աշ­խա­տան­ք­նե­րին եւ ծրագ­րել եմ մեր շատ հե­տա­գա քայ­լե­րը: Ու շա­տե­րի ե­րա­զան­քը, որ ես ի վի­ճա­կի չեմ լի­նե­լու շա­րու­նա­կել իմ գոր­ծը, չի ի­րա­կա­նա­նա­լու: Վստա­հեց­նում եմ` ե­րա­զա­խաբ են լի­նե­լու: Գի­­տեմ, թե “այլ անձ” ասելով ում նկա­տի ու­նեն, սա­կայն թող հա­մար­ձա­կութ­յուն ու­նե­նան` ի­րենք ա­սեն: Ընդամենը ավելացնեմ, որ լի­նում են “տղա­մար­դիկ”, ով­քեր կյան­քում չհաս­տատ­վե­լով եւ չձե­ւ­ա­վոր­վե­լով որ­պես տղա­մարդ, սկսում են ա­տել բո­լո­րին, հատ­կա­պես` հա­կա­ռակ սե­ռի ներ­կա­յա­ց­ու­­ցիչ­նե­րին: Այդ կարգի մի երկու չկա­յացած “տղա­մարդ” ար­դեն ե­լույթ­ներ ու­նե­ցել են ու ստա­ցել ի­րենց պա­տաս­խա­նը, հի­մա էլ` սա: Խոր­հուրդ կտամ սր­անց նման­նե­րին` ա­րագ դի­մելու հա­­մա­պա­տա­ս­­­խան բժշկի օգ­նութ­յա­նը, ով վեր­ջին­­ներին ինքնաբա­վա­րար­ման մա­սին օգ­տա­կար խոր­հուր­դներ կտա: 

— Իսկ ՀԱՄ—ից հե­ռաց­ված­նե­րին ինչու՞ են հիմա “հայտ­նա­բե­րու­մ“:

— Պատվերն է ուշացել երեւի կամ էլ գործից անտեղյակ են: Ոմն Մառ Մար­տի­րոս­յա­նը Հայ ա­րի­ա­­կան միա­բա­նութ­յու­նից բա­­ցա­­հայ­տո­րեն է հե­ռաց­վել եւ դեռ 2005թ., իմ ձեր­բա­կա­լութ­յան եւ դա­տա­վա­րութ­յան ժա­մա­նակ կա­տա­րած դա­­վադ­րութ­յուն­նե­րի հա­մար, բայց 2009թ. “հայտ­նա­բեր­վում” է ՍԻՄ-ի պաշ­տո­նա­թեր­թի կող­մից` որ­պես “անմեղ զոհ”: Իսկ ՀԱՄ “Ո­գու պա­հա­պան­ներ” ու­սա­նո­ղա­կան եւ ե­րի­տա­սար­դա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յու­նը “ակ­տիվ” պա­հել եւ պա­հե­լու է հենց ՀԱՄ ղե­կա­վա­րութ­յու­նը, այլ ոչ թե ինչ-որ մի ջա­հել, ո­ւմ պարզապես հանձ­նա­րա­ր­­­վել է այս կամ այն գործն ա­նել-չա­նե­լը: Գի­տեք, ինձ թվում է ՍԻՄ-ի մի թե­ւը, գզվռտո­ցով հե­ռաց­նե­լով իր հիմ­նա­դիր Հրանտ Խա­չա­տր­­յա­նին ու նրա հա­մա­կիր­նե­րին, այ­լեւս կար­ծում է, թե կա­րող է նույն բա­ներն ա­նել այլ կա­ռույց­նե­րի հետ: Երբ ՍԻՄ-ում ներ­կու­սա­կ­ցա­կան կռիվ էր, մենք փոր­ձե­ցինք օգ­նել ու եր­բեք դա­վադ­րո­րեն չխառն­վե­ցինք, չնա­յած եր­կու կող­մե­րի հետ էլ մտե­րիմ էինք ու կա­րող էինք ո­մանց պես խա­ղեր տալ: Հի­մա, երբ այ­լեւս դա­վա­ճա­նել են ի­րենց բա­զում տա­րի­նե­րի ղե­կա­վա­րին, նրանց մոտ ոնց որ բար­դույթ է ա­ռա­ջա­ցել դա­վա­ճան­նե­րին պատս­պա­րե­լու ա­ռու­մով: Ու­­­րեմն թող ի­րենց կազ­մա­կեր­պու­թ­յու­նը հայ­տա­րա­րեն տար­բեր կու­սա­կ­ցութ­յուն­նե­րից արտա­քս­ված դա­վա­ճան­նե­րի պաշտ­պա­նու­թ­յան կո­մի­տե եւ այդ­պես էլ հան­­դես գան: 

— Գու­ցե ա՞յլ խնդիր­ներ­ են լուծ­վում այս հար­ցի հե­տե­ւում:

— Կա­րող եմ են­թադ­րել հե­տեւ­յա­լը: Մի քա­նի ու­ժեր հայ­տա­րա­րե­­ցին ազ­գա­յին-ազ­գայ­նա­կան բե­ւ­եռ ձե­ւա­վո­րե­լու մա­սին, քա­նի որ դրա կա­րի­քը ի­րա­պես կա Հա­յաս­տա­նում, այդ թվում ՍԻՄ-ը նման նա­խա­ձեռ­նութ­յամբ հան­դես ե­կ­ավ: Հի­մա ու­զեն, թե չու­զեն, պի­տի մեզ վրա ցեխ շպրտեն, քա­նզի եւ՛ Հա­յաս­տա­նում եւ՛ մեր երկ­րի սահ­ման­նե­րից դուրս ազ­գայ­նա­կան­­ներ ա­սե­լով մեր կա­ռույցն են ա­ռա­վե­լա­պես ճա­նա­չում, ու մենք էլ այ­սօր նույն­պես ազ­գայ­նա­կան բե­ւեռ ենք ձե­ւա­վո­րում: Ու երբ չվա­­­զե­ցինք-չմիա­ցանք ի­րենց, ա­պա, ըստ ե­րե­ւույ­թին, ո­րո­շե­ցին “պա­տ­ժել” մեզ: Ե­թե այդ­պես է, ա­պա ստո­րութ­յուն է սա եւ ա­նի­րա­կա­նա­նա­լի ցան­կութ­յուն: Մենք գի­տենք մեր գոր­ծը եւ գնա­լու ենք մին­­չեւ վերջ: Ի­հար­կե, ինձ փոր­ձում են մե­ղադ­րել իբր “պա­սի­վութ­յան մեջ”, սա­կայն ես ցան­կութ­յուն չու­նեմ շա­տե­րի նման օ­ր­ու­մեջ ցու­ցադ­րա­կան ա­սու­լիս­ներ ա­նե­լ ու ի­րա­պես “շոու­մեն” դառ­նալ: Մենք մեր ազ­գայ­նա­կան, գա­ղա­փա­րա­խո­սա­կան գոր­ծը ա­մեն օր էլ ա­նում ենք ու դրա հա­մար ոչ մե­կի հաշ­վե­տու չենք ու մեր արածները հայ­տա­­րա­րե­լու կա­րի­քը չու­նենք: Շա­տե­րին է թվա­ցել, թե մեզ կա­րե­լի է հենց այն­պես խփ­ել-անց­նել, դրա­նով իբր նաեւ հայ ազ­գայ­նա­կան­նե­րին ի­րենց շուր­­ջը հա­մախ­մ­­բել, բայց ասեմ` թող շա՜տ զ­գույշ լի­ն­են… Շատերը ինձ հետ կատար­ված պատա­հարն էլ “շոու” են ան­վանում, չպա­տ­կե­րաց­նելով անգամ ինչ վի­ճակում եմ եղել: Այդ­պիսի “շո­ու” հերթով այդ խղճուկներին եմ ցանկա­նում: 

— Ի՞նչ­ աղ­մուկ բարձրացավ Ա­րիա­կան տա­ճար կա­ռու­ցե­լու Ձեր հայտարարության շուրջ, ինչու՞ անգամ քրմեր դեմ եղան…

— Մի րոպե, նախ` քրմեր չէ, այլ` քուրմ, հետո` ինչպես պարզվեց, քրիստոնյա ՀՀԿ-ի համակիր կամ անդամ քուրմ: Մենք քրմության իմաստը հասկանում եւ հարգում ենք իր իրական եզրույթում: Ձեւ­ականները երբեք չեն ընդունվելու մեր կողմից: Դեռ մեկ տա­րի ա­ռաջ ես եւ Հայ ազ­գայ­նա­կան­նե­րի հա­մախմբ­ման խորհրդի ան­դամ Րաֆֆի Բաբակյանը “Ա­րոր­դի­նե­րի Ուխտ”-ի քրմա­կան խորհր­դին ա­­ռա­ջար­կե­ցինք հան­դես գալ Ե­ր­ե­ւա­նում Ա­րիա­կան տա­ճար կա­ռու­ցե­լու նա­խա­ձեռ­նութ­յամբ (մայր տաճար անունը շեշտել ենք մայ­րա­քաղաքում կառուցելու պատ­ճա­ռով): Քրմե­րի կե­սը հա­մա­ձայն էին, կե­սը` սպա­սո­ղա­կան դիրք բռ­­նե­ցին, դեմ չկար, բայց ո­րո­շում չկա­յաց­րե­ցին: Մենք էլ, մեկ տարի սպասելուց հետո, ա­րիա­դա­վան-հե­­թա­նոս հա­յե­րի քա­ղա­քա­կան, հա­­սա­րա­կա­կան, մտա­վո­րա­կան եւ այլ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րով ու կա­­ռույց­նե­րով ա­րե­ցինք հայտնի հայ­տա­րա­րութ­յունը: Ի՞նչ­ է նշա­նա­­կում այդ քրմի ա­սա­ծը, թե ոչ մի ան­հատ, ոչ մի խումբ չի կա­­րող Արիական տաճար կառու­ցե­լու նա­խա­ձեռ­նութ­յամբ հան­դես գալ ու նույն վայրկ­յա­նին ի­րեն հա­կա­սե­լով շա­րու­նա­կում է, թե նման նա­խա­ձեռ­նութ­յամբ պի­տի հան­դես գան հա­մազ­գա­յին բո­լոր շեր­տե­րը, այդ թվում` ե­կե­ղե­ցին: Ե­րե­ւ­ի այդ քուր­մը առ այ­սօր չի հաս­կա­­ցել, որ Հայ ա­րիա­կան միա­բա­նութ­յան, Հայ ազ­գայ­նա­կան­նե­րի հա­մախմբ­ման (ո­րի կազ­մում կա նա­եւ քրմա­կան խորհր­դի ան­դամ` քուրմ) եւ “Լու­սանցք” թեր­թի նա­խաձեռնությունը ստո­րագ­րել են հենց հա­մազ­գա­յին տար­բեր շեր­տեր` քա­ղա­քա­կան ու հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծիչ­ներ, մշա­կու­թա­յին ու մտա­վո­րա­կան մար­դիկ, քր­մու­թ­յան, կրթութ­յան եւ այլ ո­լորտ­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, հա­յաս­տա­­նա­հա­յեր եւ սփյուռ­քա­հա­յեր: Իսկ նա կար­ծում է, թե հա­մազ­գա­յին շեր­տը դա ա­ռա­վե­լա­պես ե­կե­ղե­­ցին է, կամ էլ… ծիծաղելի սիրա­շա­հում է անում: Քրիստոնյա Եհո­վա աստծու հետեւորդները պիտի Հայ Աստվածների տաճար կառու­ցե՞ն: Նույնիսկ եթե աննկատ նպա­ս­տեն էլ, ա­պա ոչ մի կարգին հե­թա­նոս չպի­տի ընդունի դա, ու Հայ Աստ­վա­ծներն այդ տաճար երբեք չեն այցելի: Ուստի նման քուրմն այ­լեւս պի­տի դի­մում գրի եւ Հայ ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցու ո­րե­ւէ մար­­զա­յին բա­ժան­մուն­քում պար­զա­պես քա­հա­նա աշ­խա­տի: Այս­պի­­սի­նե­րով էր պայ­մա­նա­վոր­ված պատ­մա­կան զի­ջո­ղա­կա­նութ­յունն ու հար­­մար­վո­ղա­կա­նութ­յու­նը 300-ա­կան թվա­կան­նե­րին, երբ օ­տա­րեր­­կր­յա քրիս­տոն­յա­նե­րը կա­րո­ղա­ցան ա­ռանց բար­դութ­յուն­նե­րի հաս­­տատ­վել ու ա­վե­րել Հա­յոց եր­­կիրն ու հա­վա­տը: Մենք դա այլ­եւս թույլ չենք տա: Սա ընդ­ա­մե­նը մեկ քրմի կար­ծիք է, ով մեզ հա­մար այ­լեւս քա­հա­նա է, ե­թե ի­հար­կե քրիս­տոն­յա­նե­րը նմա­նին կըն­դու­նեն ի­րենց շար­քե­րը: Ե­կե­ղե­ցին ոչ թե պետք է օգ­նի, այլ պար­տա­վոր է վե­րա­դարձ­նել ազ­գին ու հե­­թա­նոս հա­վա­տա­վոր­նե­րին նր­անց հո­գե­ւոր շի­նութ­յուն­ներն ու այլ հարս­տութ­յուն­նե­րը, ո­րը գո­ղա­ցել է 1700 տա­րի ա­ռաջ` այ­լակ­րո­նութ­յան (ե­հո­վա­պաշ­տութ­յան) հա­­ս­տա­տու­մով եւ հա­մազ­գա­յին ա­վեր-թա­լա­նով: Ա­մե­նայն պա­տա­ս­խա­նատ­վութ­յամբ հայ­տա­րա­րում եմ` Ե­րե­ւա­ն­ում Ա­րիա­կան-հե­թա­նո­սա­կան մայր տա­ճար կա­ռու­ցե­լու գա­ղա­փա­րը ո­գե­ւո­րել է հար­յու­րա­վոր մարդ­կանց, այն քննար­կ­­­վում է նաեւ ին­տեր­նե­տա­յին կայ­քե­ր­ում` հա­յութ­յան տար­բեր հատ­վա­ծ­նե­րի մի­ջեւ, մար­դիկ ար­դեն պա­տ­րաստ են ներդ­րում­ներ ա­նե­լ կամ տա­ճա­րի շի­նա­րա­րութ­յանն ան­վ­ճար մաս­նակ­ցե­լ, այն­պես որ մի քա­նի հո­գու հիս­տե­րիկ շար­­ժում­նե­րը ո­չինչ են այս ա­մե­նի հա­մե­մատ:

— Այս­պես բար­դա­նում է ­Ձեր գործը` հանուն հայ-ա­րիա­կա­նութ­յան վերահաստատման մղվող պայ­­քա­րը:

— Ես հակառակ կարծիքն ու­ն­եմ. ե­­կել է (գուցե ուշացել է) ճշ­մար­­­­տ­ութ­յունն ա­սե­լու պա­հը, եւ ազ­­գը թող ին­քը ո­րո­շի իր ա­նե­լի­քը հավատքի հարցում, երբ իմա­նա իրակա­նու­թ­յու­նը: Ինչ մնում է ներ­­քին պայ­քա­րին, մենք ՀԱՄ-ի շար­քերը միշտ մաք­րել ենք եւ մա­ք­րելու ենք` ան­հր­ա­ժեշտության պարագայում: 

— Քաղաքական ոլորտում սե­փ­ական “կե­ղ­տոտ սպիտակե­ղե­նը” թաքցնում են…

— “Սեփական կեղտ” հաս­կա­ցություն չկա: Կեղտը կեղտ է, որ ավ­լում-թափում ես: Ա­վե­լի լավ է  կեղ­տը մենք հե­ռաց­նենք, քան օ­տա­­րի շա­հարկ­ման թե­մա դարձ­նենք: Մեզ այ­լոց նման ա­նի­մաստ քա­նակ պետք չէ, ի­րա­պես ո­րա­կով եւ նվիր­ված մար­դիկ են անհ­րա­ժեշտ հա­ջո­ղութ­յան հաս­նե­լու հա­մար: Հայ Աստ­ված­նե­րին քա­նա­կով չենք հետ բե­րե­լու, այլ` ի­ր­ա­կան ու նվի­րա­կան հա­վա­տով, ու այդ­պես էլ ա­նում ենք, եւ արդ­յունքն էլ առ­կա է… 

— Այնուամենայնիվ, այս ամենը բացառապես ներքի՞ն խնդիր է, թե՞ այլ ուժերի մատն է խառը:

— Ես իշ­խող Հան­րա­պե­տա­կան կու­սակ­ցութ­յան ղե­կա­վա­րութ­յանն եմ դի­մում: Մենք հա­վաս­տի տե­ղե­կութ­յուն ու­նենք, որ ՀՀԿ­-ի` այս­պես կոչ­ված գա­ղա­փա­րա­կան թե­ւ­ից ոմն մե­կը (հին հան­րա­պե­տա­կան­նե­րից), ով փոր­ձում է ազ­գայ­նա­կան ե­րե­ւալ, պար­բե­րա­բար խա­ռ­ն­վում է մեր ներ­կազ­մա­կեր­պա­կան կյան­քին: Երբ ձե­ւա­վոր­վում էր Հայ ազ­գայ­նա­կան­նե­րի խոր­­հուր­դը, նա փոր­ձում էր խան­գա­րել (նախանձը դաժան բան է), ո­մանց նույնիսկ հետ պա­հեց, ե­ր­ե­ւի ՀՀԿ­-ի` ի­րեն այլ գոր­ծի հա­մար հատ­կաց­ված ո­րոշ գու­մա­ր­նե­րը բաժանելով, բայց ընդ­հա­նուր առ­մամբ չստաց­վեց, ձա­խո­ղեց գոր­ծը: Հի­մա էլ կար­ծում է` մի քրմի մի­ջո­ցով կա­րող է մեզ եր­կա­տել: Մենք գի­տենք, որ այդ հին հանրապետականը հիմա ՀՀԿ­-ում զրոյական կար­գա­վի­ճա­կում է, բայց հար­ցը հնչեց­նում ենք բարձ­րա­ձայն` արդ­յո՞ք նա ՀՀԿ-ի պա­տ­վերն է կա­տա­րում (քա­­նի որ կու­­սակ­ցութ­յան ա­նու­նից է հան­դես գա­լիս), թե գաղտ­ա­գո­ղի` ղե­կա­վա­րութ­յու­նից ա­ռան­ձին քա­ղա­քա­կա­նութ­յուն­ է վա­րում, այն էլ` ան­­հա­ջող ու դա­վա­դիր: Օրինակ, հիշ­յալ քրմին ավ­տո­բուս­ է խոս­­տա­­ցել տրամա­դրել… Սա՞ է դա­վա­ճա­նութ­յան գի­նը, թե՞ պա­լա­տա­կան քուրմ են դար­ձ­նե­լու… այն էլ` եկեղեցու օր­հ­նությամբ: Այս քուր­մը արդեն հա­սցրել է իր տա­նը հավաքել ՀԱՄ-ից հրա­պար­ա­կավ արտաքսված­նե­րին եւ այստեղ-այնտեղի լրտես­ներին, ասենք` հիշյալ “գաղափարական” ՀՀԿ-ական Մուշեղ Լալայանի ման­կ­լա­վիկ­ներին: Եվ նույն այդ հավաքի ժա­­մանակ ՀՀԿ-ի արբանյակ կու­սա­­կ­ցութ­յուններից մեկի ղեկա­վարն էլ արդեն աշխա­տանք­ներ է առա­ջար­կել ներկա­նե­րին: Այստեղ են ասել, եղունգ ու­նես` գլուխդ քորի… Ինձ մնում է հիշեցնել ՀԱՄ-ից հե­ռա­­ցված ու պատերի տակ խո­սա­ցող սին­լքոր­ներին (ովքեր “չգի­տես ինչու” հետաքրքրել են նաեւ ո­մանց). պահպանակներին գոր­ծա­ծելուց հետո միշտ էլ շպր­տում են: Ամե­նուրեք: 

Հար­ցազ­րույ­ցը`  Նա­րե  Մշեց­յա­նի 

“Լուսանցք”—ի կողմից — Ցա­վա­­­լի է, որ թերթի էջերում այս կար­­­­­գի պարզաբանումներ են տեղ գտ­նում: Բայց ցավալի է նաեւ այն, որ Արիական-հեթանոսական տա­ճար կառուցելու մի հրաշալի գա­ղափար այսպես արհեստական ըն­դ­դի­մու­թյան հան­դիպեց: Թեեւ հա­սկանալի է, որ զանգ կախողին միշտ վա­տա­բանում են ճառ ասո­ղները, ու սա “օրինաչա­փ­ու­թ­յուն” է: Ու երբ այդ “օրինաչա­փութ­յուն­ները” ծագում են մի այնպիսի տեղ, որտեղ դրա շունչն անգամ չպի­­տի զգացվեր, այդ ժամանակ էլ շոշա­փելի է դառ­նում սեւի ու սպի­­տա­կի մշտական հակամար­տութ­յունը… 

“Լուսանցք”-ը շարունակելու է ու­շադրության կենտրոնում պահել այս սրբազան գործի` տաճարի կա­­­­ռուցմանն առնչվող մանրա­մա­ս­­­ները: Հետաքրքիր է` մեկ ան­հատն անգամ կարող է քրիստոնե­ական ե­կե­ղեցի կառուցել կամ նպաստել կառուցմանը, իսկ ինչու՞ հիշյալ քրմի տեսակետով, երբ խո­սքը տաճարին է վերաբերում, դա հնարավոր չէ անգամ մի խմբի կողմից… 

“Լուսանցք”  թիվ  118,  սեպտեմբեր 25-  հոկտեմբեր 1  2009թ.